مفاخر علمی استان،‌ظرفیت بالقوه تولید آثار فاخر

صداوسیمای استان مرکزی از چه سالی راه‌اندازی شده است و اکنون چند ساعت برنامه دارد؟

صداوسیمای استان مرکزی سال 1362 به عنوان یک دفتر خبری آغاز به کار کرد. با نصب و بهره‌برداری از فرستنده یک کیلوواتی رادیویی در سال 1365، پخش برنامه‌های خبری توسط واحد اطلاعات و اخبار مرکز آغاز شد و 45 درصد از مناطق استان، تحت پوشش برنامه‌های شبکه قرار گرفتند. 4 سال بعد یعنی سال 69 فرستنده 10 کیلووات رادیویی راه‌اندازی شد و پوشش مناطق به 65 درصد رسید و از سال 1373 با راه‌اندازی فرستنده 100 کیلوواتی، سراسر استان زیر پوشش امواج صدای استانی قرار گرفته است. واحد تولید صدای مرکز نیز فعالیت خود را سال 1366 با یک استودیو آغاز کرد و سال 1375 با 2 استودیو روزانه 2 الی 3 ساعت به تولید و پخش برنامه رادیویی پرداخت. پس از انتقال مرکز به ساختمان جدید و به دنبال آن از بهمن 1376 با افتتاح ساختمان سیما و بهره‌گیری از دو استودیوی تولید، پخش برنامه‌های تلویزیونی استان روزهای جمعه به مدت 5 ساعت آغاز شد. پس از راه‌اندازی شبکه استانی صدا در سال 1379، ساعات تولید و پخش برنامه‌های رادیوی استانی به 19 ساعت رسید. با افتتاح شبکه استانی سیما در سال 1382 نیز ساعات پخش برنامه در شبکه آفتاب به حدود 9 ساعت افزایش یافت و ان‌شاءالله در آینده‌ای نزدیک به 20 ساعت در شبانه روز خواهد رسید.

وجود پیشینه تاریخی غنی، شخصیت‌ها و مشاهیر برجسته مذهبی، ادبی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ازجمله امام خمینی(ره)، امیرکبیر، دکتر حسابی، قائم‌مقام فراهانی، آیت‌الله اراکی، میرزا حسن آشتیانی، نراقی‌ها، حاج آقا نورالدین، سلمان ساوجی، آیت‌الله گرکانی، جلال آشتیانی، علامه عسگری و شهیدان و سرداران دفاع مقدس جزو مهم‌ترین مولفه‌های بومی استان به شمار می‌روند. همچنین جاذبه‌های طبیعی استان ازجمله غارهای نخجیر، یکه چاه، کیخسرو و قلعه جوق، کوه‌ها، قلعه‌ها و ارتفاعات شهباز، سفید خانی و لجور، دریاچه‌ها، سدها و تالاب‌ها ازجمله تالاب میقان، سد پانزده خرداد، سد الغدیر ساوه و کمال صالح، رودخانه‌ها، چشمه‌ها و سراب‌ها همچون رود خانه قمرود و قره چای، سرچشمه محلات، چشمه انجدان، سراب پنجعلی، سراب عمارت و عباس‌آباد، روستاهای هدف گردشگری مانند وفس و هزاوه و دهکده گل و گیاه محلات و خمین، جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و مذهبی مثل بناهای تاریخی ـ‌ فرهنگی مانند بیت امام خمینی(ره)، خانه خاکباز، قلعه سالار محتشم، قیز قلعه، کاروانسرای دودهک، آب‌انبار بلور، پل دواب، یخچال نیمروز و بناهای مذهبی و نیایشگاهی همچون مسجد جامع ساوه، مسجد و مدرسه سپهداری، امامزادگان و بقاع متبرکه، بافت و مجموعه بازار در شهرهای اراک، ساوه و نراق، تپه‌ها و محوطه‌‌های تاریخی آوه، خورهه و ذلف‌آباد، تپه سرسختی، مشکین تپه و سنگ‌نگاره‌ها، کتیبه‌ها، سنگ‌نوشته‌ها، گورستان‌ها، موزه‌ها از مولفه‌های منحصربه‌فرد استان مرکزی هستند. از میراث معنوی استان هم علاوه بر گویش‌ها، آداب و رسوم و ادبیات می‌توان به جشن گندم، جشن تیرگان، مراسم باران‌خواهی، بیل‌گردانی، کوسه ناقالدی، شب چله، تعزیه‌خوانی، نخل‌گردانی و جشن اناره اشاره کرد که ریشه در فرهنگ مناطق مختلف دارند.

صداوسیما، رسانه‌ای فراگیر و به فرموده امام راحل، دانشگاه عمومی است از این رو دست‌اندرکاران رسانه استانی باید در اقناع همه مخاطبان بکوشند و تلاش کنند برنامه‌های تولیدی آنها همه گروه‌های سنی، جنسی، تحصیلی، شغلی و... را تحت پوشش قرار دهد. در این خصوص و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده شاهد حضور منسجم و یکپارچه همه شهرستان‌های استان در شبکه استانی آفتاب هستیم، به طوری که تمامی طرح‌های برنامه باید نگاه استانی داشته باشند و اکنون حضور در شهرستان‌ها و روستاهای استان جزو ملزومات برنامه‌ساز محسوب می‌شود.

برای این منظور سعی شده علاوه بر برنامه‌هایی که حضور در شهرستان‌ها و روستاهای استان را می‌طلبد مانند سفرنامه، دهنامه و... برنامه‌های پرمخاطب سیما و صدای استانی نیز دارای این ویژگی باشد. مصادیق بارز چنین عملکردی در برنامه‌های جنگ شبانه تلویزیون و گلبانگ صبح، شاخه نبات و عصر رادیو به چشم می‌خورد. علاوه بر آن راه‌اندازی دفاتر خبری در شهرستان‌های ساوه، محلات، خمین، دلیجان و زرندیه هم گامی موثر دراین زمینه است. همچنین یکی از راهکارهایی که بنده از زمان حضور در استان در دستور کار قرار دادم سفر به شهرستان‌های استان همراه معاونان برنامه‌ساز مرکز و نشست صمیمی و رو در رو با مسوولان و فرمانداران هر شهر بوده که به نظر می‌رسد بازخورد خوبی داشته و طی آن نقاط قوت و ضعف کار برای دست‌اندرکاران بیش از پیش نمایان شده است.

استان مرکزی دارای صنایع بزرگ مادر، منابع و ذخایر معدنی، 17 شهرک، 10 قطب و 11 ناحیه صنعتی است. از این رو شبکه استانی همگام با چنین جهتگیری و بهره‌مندی از فضای مناسب منطقه، کوشیده موتور محرکه توسعه باشد و همسو با سیاستگذاری‌های کلان کشور حرکت کند. از سوی دیگر، وجود 67 مرکز دانشگاهی با بیش از 125 هزار دانشجو و 11 واحد حوزوی در استان بستر مناسبی برای تعمیق برنامه‌های شبکه آفتاب فراهم آورده است و تلاش شده از همه این ظرفیت‌ها در صداوسیمای استان مرکزی به طور مطلوب استفاده شود.

در کنار مزیت‌های بالقوه واحدهای بی‌شمار صنعتی و مراکز متعدد دانشگاهی و سودبردن استان از این پتانسیل عظیم، می‌توان به برخی معضلات حاصل از این مهاجرت‌ها ازجمله دستکاری و تغییرات در بعضی عناصر فرهنگی و اجتماعی منطقه و رواج آسیب‌ها و ناهنجارهای اجتماعی اشاره کرد. همان طور که می‌دانیم استان مرکزی به عنوان استانی که در مرکز کشور قرار گرفته از گذشته‌های دور، محل حضور قومیت‌ها و طوایف مختلف بوده و همین ویژگی مهم باعث شده جای جای استان مرکزی دارای فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های خاص و منحصربه‌فرد باشد. پژوهش‌هایی همچون گویش‌های استان مرکزی، کارآواها، آداب و رسوم ازدواج در استان مرکزی و... و در پی آن تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و گزارش‌های خبری ازجمله اقداماتی هستند که می‌توانند به حفظ و ترویج خرده فرهنگ‌های اصیل بومی و اشاعه آن در استان کمک شایانی کنند.

قطعا تقویت برنامه‌های صدای سراسری در صدای استانی اگر بنا به ضرورت و نیاز باشد، آسیبی به همراه نخواهد داشت. در حوزه سیما به هر تقدیر حجم بالای برنامه‌های تامینی، رویکرد شبکه‌های استانی را با چالش مواجه کرده و در چنین شرایطی است که سیاستگذاری‌های رسانه‌ای، دیگر استانی نخواهد بود و برنامه بدون در نظر گرفتن مقتضیات بومی ـ منطقه‌ای به مخاطب استانی عرضه می‌شود.

تلاش شده تا آنجا که مقدور است از حجم برنامه‌های تأمینی کاسته شود و جایگزین آن برنامه‌های تولیدی مرکز و ترجیحا برنامه‌های نمایشی شبکه استانی باشد؛ هرچند توقع مخاطبان شبکه‌های استانی نیز عمل به چنین رویکردی است. البته این مساله در رادیو کمتر به چشم می‌خورد و سیمای استانی بیشتر با آن روبه‌روست.

بله. با توجه به ظرفیت‌های صنعتی و دانشگاهی استان مرکزی، تصمیم‌گیری و اقدامات اولیه درخصوص راه‌اندازی 2 رادیوی تخصصی با موضوع صدای صنعت و صدای دانشجو یا فرهنگ صورت گرفته و اعتبار لازم برای تاسیس آن نیز از محل اعتبارات دور سوم سفر ریاست محترم جمهور به استان پیش‌بینی شده است. آغاز به کار این دو رادیوی تخصصی، گامی مهم در راستای استفاده حداکثری از پتانسیل استان به شمار می‌رود.

بیشتر مناسبات بر محورهای اقتصادی، صنعتی، جاذبه‌های گردشگری، یافته‌های علمی و پژوهشی و وجود مشاهیر و شخصیت‌های تاثیرگذار دینی، تاریخی، سیاسی و علمی بویژه بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)، صنایع مادر و قطب‌های صنعتی موجب شده تا تعاملات بیشتر بر این پایه‌ها باشد.

استان مرکزی جایگاه بسیار خوبی در تربیت هنرمندان و معرفی آنان به عرصه‌های مختلف جامعه دارد تا آنجا که می‌توان سابقه این حضور را میان هنرمندان شاخص کشور ملاحظه کرد. از سوی دیگر دانشکده هنر دانشگاه آزاد اسلامی اراک سالانه بین 200 تا 250 فارغ‌التحصیل دارد که حضور بخشی از آنها در استان، کمک مناسبی به شبکه آفتاب می‌کند. بر این اساس، اراده دست‌اندرکاران رسانه نیز بر آن است تا از توان و قابلیت‌های هنرمندان بومی در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بویژه برنامه‌های نمایشی استفاده کند. برای این منظور طی نشست‌های تخصصی با هنرمندان در سفر به هر شهرستان و آشنایی با پتانسیل هنری آنان، سعی داریم از این ظرفیت‌ها بهره ببریم. همچنین با فراخوان صورت گرفته، هم‌اکنون نیروهای متخصص حوزه انیمیشن از سراسر استان مرکزی شناسایی شده و رسانه استانی از خدمات آنها در تولید انیمیشن حتی در روستاهای استان استفاده می‌کند.

همان طور که مستحضرید تاکنون چند سریال و ویژه برنامه مستند درباره این شخصیت‌ها و چهره‌های ملی استان مرکزی تولید و از شبکه‌های سراسری و استانی پخش شده است. بتازگی نیز 2 تحقیق جامع راجع به پدر 2 علم یعنی دکتر عبدالعظیم خان قریب گرکانی پدر دستور زبان فارسی و استاد عباس سحاب، پدر کارتوگرافی ایران انجام شده و در مرحله نگارش قرار دارد که در صورت تخصیص اعتبارات استانی، به مرحله تولید خواهد رسید. علاوه بر آن تله‌فیلم زندگی سردار شهید آقانجفی نیز در مرحله نگارش و پیش‌تولید است.

به نظر می‌رسد ظرفیت‌ها و پتانسیل هاست که راهبرد آثار نمایشی را تعیین می‌کند و هر استان به فراخور ظرفیت‌هایش می‌تواند به تولید این آثار مبادرت ورزد؛ هرچند برنامه‌ریزی خوب مرکز سیمای استان‌ها و حمایت از برنامه‌های مستند و نمایشی بر مبنای توانمندی و پتانسیل هر استان، فرصت مناسبی برای تولید آثار فاخر محسوب می‌شود.