دژ الموت در حصار داربست‌ها

این دژ به دلیل سکونت حسن صباح، از بزرگ‌ترین مبلغان فرقه اسماعیلیه و مخالفان حاکمان بغداد و سلسله سلجوقیان به آشیانه عقاب نیز شهرت دارد.دژ تاریخی این روزها گرچه خرسند از مرمت و حفاظت و ماندگاری است، اما به رسم سال‌های اخیر زندگی مسالمت‌آمیز با داربست‌های سرد فلزی چندان خشنود نشانش نمی‌دهد و ظاهرا چاره‌ای جز همنشینی سنگ‌هایی که هریک خاطره‌ای در دل دارند با این آهن‌پاره‌ها نیست و در داربست های فلزی محصور شده است. دلیل نصب این داربست‌های فلزی را از سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی دژ و مدیر پایگاه میراث فرهنگی الموت جویا شدیم. دکتر حمیده چوبک که خود نیز از وضعیت موجود قلعه رضایت چندانی ندارد، در مورد علت نصب داربست‌ها می‌گوید: با توجه به این که در قلعه دیوارهایی هستند که فقط بخش پایینی آنها باقی‌مانده، اگر داربست‌ها زده نمی‌شد، آب در آن قسمت جمع می‌شد و بخش‌هایی که طی کاوش‌های پیشین از زیر خاک بیرون آورده شده مورد آسیب و تخریب جدی واقع می‌شدند.وی تاکید می‌کند: تا آنجا که امکان داشته است بخش‌هایی را که قابل حفاظت بود با کاهگل پوشاندیم و بخش‌هایی هم بودند که بدون نصب داربست و ساختن سقف امکان نگهداری‌شان مشکل می‌نمود.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی الموت در رابطه با این که آیا راه‌حل دیگری جز نصب داربست‌ها برای استحکام‌بخشی و حفاظت از قلعه و انجام پروژه‌های مرمتی وجود ندارد، می‌افزاید: دیواره قلعه جزو بنای اصلی محسوب می‌شود و چون به صورت سنگی و صخره‌ای است برای نصب قاب‌های دیگر نمی‌توان این دیواره تاریخی را سوراخ کرده و پایه‌ها در عمق بیش از 2 متر نصب شود، از سوی دیگر این وسیله‌ها استحکام داربست‌ها را ندارد.وی راهکار دیگر را نصب چادرهای حفاظتی در ارتفاع قلعه برای حفاظت و سهولت در انجام کاوش می‌داند که به دلیل وضعیت جغرافیایی و وزش باد و احتمال تخریب، این راهکار را نیز برای انجام پروژه‌های مرمتی این دژ غیرعملی می‌داند. چوبک با تاکید بر این که داربست‌ها به صورت موقت در این قلعه و برای انجام پروژه‌های مرمتی و کاوش‌ها جانمایی شده است، یادآوری می‌کند: وقتی کاوش‌ها تمام شود کل پله‌هایی که زمانی مسیر عبور ومرور در قلعه بودند از زیر خاک درمی‌آید و با توجه به این که پیدا کردن و مشخص شدن پله‌های دیواره یکی از برنامه‌های کاوش در دست اجراست این پله‌های چوبی موقت که با استفاده از داربست‌ها و درست روبه‌روی پله‌های اصلی قلعه ساخته شده با بیرون آمدن کامل پله‌ها از پایین تا بالای قلعه برداشته می‌شود.چوبک در باره خطر این داربست‌ها و پله‌ها برای گردشگران تصریح می‌کند: وضعیت این داربست‌ها هر روز کنترل می‌شود و با توجه به لزوم جابجایی داربست‌ها، این کنترل با حساسیت بیشتری صورت می‌گیرد، ولی گردشگران نیز باید با احتیاط بیشتری از پله‌های چوبی متصل به داربست‌ها عبور کنند چون متاسفانه گاهی به رغم تذکرات جدی، برخی بازدیدکنندگان توجهی به اعلان خطر‌ها ندارند و همین موضوع دغدغه‌های ما را بیشتر کرده است.

وقتی از مدیر پایگاه میراث فرهنگی الموت سوال می‌شود: سلامت جان گردشگران با توجه به وضعیت کنونی قلعه چقدر برای مسوولان اهمیت دارد؟ با تاکید بر این که خود ما هم نگران سلامت گردشگران هستیم، توضیح می‌دهد: تنها یک قلعه‌ الموت در دنیا وجود دارد و تمام تلاش ما این است با کاوش‌هایی که صورت می‌گیرد، لایه‌های مختلف تاریخی را از دل خاک بیرون بیاوریم و چون نمی‌توانیم قلعه را به روی بازدیدکنندگان و گردشگران ببندیم لذا گردشگران باید خودشان با رعایت نکات ایمنی مراقب باشند.وی تاکید می‌کند: ای کاش مسوولان تدابیری می‌اندیشیدند تا زمان پایان مرمت و جابه‌جایی پله‌ها، ورود گردشگران به داخل قلعه ممنوع اعلام می‌شد.چوبک در ادامه از عدم همکاری برخی از گردشگران می‌گوید و می‌افزاید: زمانی که از مردم می‌خواهیم به دلیل عدم امنیت کافی و برای احتیاط به بعضی بخش‌های قلعه وارد نشوند، دلخور می‌شوند یا برخی بدون رعایت نکات ایمنی از پلکان بالا و پایین می‌روند که به رغم استحکام این پله‌ها، با توجه به این که در ارتفاع واقع شده، عدم رعایت این نکات می‌تواند یک خطرجدی محسوب شود.وی می‌افزاید: در صورت 4 ماه کار مداوم (فصل کاوش) در سال، کاوش، حفاظت و مرمت کامل این بنای عظیم با توجه به حساسیت پروژه، حدود 10 سال به طول می‌انجامد که طی این سال‌ها به تدریج با انجام طرح‌های مرمتی از حجم داربست‌های نصب شده کاسته می‌شود و قطعا گردشگران دیگر با مشکلات کنونی مواجه نخواهند بود.