مستند سیاسی

یعنی هنرمند، بخواهد یا نخواهد جانبدار خواهد بود. اگر انتقاد کند به طور ضمنی از طرف مقابل دفاع کرده و اگر دفاع کند کار او به انتقاد از طرف مقابل تعبیر می‌شود. سیاست هم که اصلا بر پایه همین تقابل استوار است. البته این یک قاعده کلی نیست و استثنا دارد، اما عمومیت و فراگیری زیاد آن این اجازه را به ما می‌دهد که استثناها را نادیده بگیریم و در حکم کلی دخالتشان ندهیم.

ازجمله مستندهای سیاسی که موضع ایجابی یا دفاعی دارند می‌توان به آن دسته از مستندهای تبلیغاتی اشاره کرد که به طور مثال برای نامزدهای انتخاباتی ساخته می‌شوند یا مستندهایی که با انگیزه‌های تبلیغی و ترویجی، به دفاع از یک ایدئولوژی فکری سیاسی یا رخدادهایی مثل انقلاب، مبارزه، شهادت و... می‌پردازند. هر کدام از این نوع مستندها در جای خود نیازمند شرح و بسط کامل است و ساخت هر یک الزامات خاص خود را دارد.

ازجمله مستندهای سلبی و انتقادی هم می‌توان به فیلم‌هایی نظیر «فارنهایت 11/9» ساخته مایکل مور اشاره کرد.

اگر بخواهیم در این مختصر، یک نکته کلیدی در باب مستند سیاسی ذکر کنیم که مابقی نکات را هم به نوعی در بر بگیرد باید به اصل «باورپذیری» اشاره کنیم.

می‌توان ادعا کرد مستند سیاسی اگر همه ارزش‌های هنری و بیانی را در خود جمع داشته باشد ولی نتواند پیش از هر چیز اعتماد مخاطب را به خود جلب کند، قطعا اثری ناموفق به شمار خواهد رفت. در مقابل، اگر هیچ چیز نداشته باشد، اما بتواند مخاطب را از خود مطمئن کند و حرف‌ها و مواضعش را به او بباوراند، بی‌شک موفق خواهد بود و قابل اعتنا. اگر «بی‌طرفی» ادعای همه شبکه‌های خبری و سیاسی دنیای امروز است از همین روست.