ازدواج و موسیقی اقوام ایرانی ثبت جهانی می‌شود

در طول 3 سال اخیر 7 اثر از مجموعه میراث معنوی ایران در فهرست آثار معنوی جهانی به ثبت رسیده است که کارشناسان معتقدند این امر توانسته نگاه جهانی را بیشتر به سمت آیین‌های ایرانی بچرخاند. آیین‌های معنوی تعزیه، آیین‌های پهلوانی،موسیقی مقامی شمال خراسان، مهارت‌های سنتی بافت فرش فارس و کاشان در کنار موسیقی ردیف دستگاهی ایران به ثبت رسیده‌اند.

نوروز یکی دیگر از این آیین‌ها بود که چندی پیش به طور مشترک میان ایران و 9 کشور دیگر جهان به ثبت رسید به عقیده مسوولان سازمان میراث فرهنگی این ثبت مشترک می‌تواند به مانایی بیشتر این آیین جهانی بینجامد.

علویان در این باره می‌گوید: اگر ما توانستیم نوروز را به عنوان مهم‌ترین پرونده زنجیره‌ای بین‌المللی به ثبت جهانی برسانیم و گستره ایران فرهنگی را در حوزه‌های مختلف جغرافیایی نشان دهیم، اینک افتخار می‌کنیم که فرهنگ سنتی و فاخر ازدواج اقوام ایرانی را به همراه گوشه‌های دیگر موسیقی نواحی کشورمان به ثبت یونسکو برسانیم.

آیین ازدواج در میان اقوام ایرانی با توجه به نوع نگرش خاص مردمان ایران به طور حتم قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد. این جمله را سید احمد وکیلیان، پژوهشگر و محقق عرصه فرهنگ عامه در حالی به زبان می‌آورد که معتقد است این پرونده در 2 بخش مورد توجه است؛ بخش نخست آن،دستورات دینی برای آغاز پیوند زناشویی است و از سویی دیگر آیین‌ها، آداب و سنت‌هایی است که در قالب جشن‌ها و پایکوبی‌های مردمان هر نقطه از ایران برای این امر تعریف می‌شود.

این عضو انجمن بین‌المللی فولکلور با اشاره به این که در ثبت جهانی نوروز، توجه به خرده فرهنگ‌های مربوط به آغاز سال نو مورد توجه قرار گرفت، در رابطه با پرونده ثبت‌جهانی ازدواج اقوام ایرانی نیز توجه به این خرده فرهنگ‌ها را ضروری می‌داند.

او که هم‌اکنون در دانشکده صدا و سیما به تدریس می‌پردازد، ادامه می‌دهد: با ثبت این خرده فرهنگ‌ها در جهان و توجه به شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود میان اقوام و مردم مختلف دنیا بخوبی جذابیت و منحصربه‌فرد بودن این آیین‌های ایرانی به چشم می‌آید.

ازدواج در ایران امری مقدس به شمار می‌رود که تلفیق آن با دیگر آداب و رسوم باعث شده است این مفهوم در بطن خویش کارکردی اجتماعی پیدا کند.

محمود اکرامی‌فر، پژوهشگر فرهنگ عامه اما ازدواج اقوام ایرانی را امری جامع می‌داند که شادی‌های آن نه به 2شخص بلکه گروهی از آدم‌ها مرتبط می‌شود و آیینی گروهی را شکل می‌دهد.

نویسنده کتاب «مردم‌شناسی خودمانی» دراین‌باره توضیح می‌دهد: به عنوان مثال وقتی در استان خراسان ازدواجی میان 2 نفر از 2 ایل مختلف صورت می‌گیرد، عملا به واسطه آن روابط میان 2 ایل یا طایفه توسعه می‌یابد که در همین راستا هر فرد خودش را در جمع می‌بیند و شادمانی‌ها نیز به‌صورت مشترک میان اهالی 2 ایل تقسیم می‌شود.

به عقیده او تفاوت‌های آشکاری میان ازدواج اقوام ایرانی و دیگر مردم جهان وجود دارد که نشان‌دهنده نگاه متفاوت ایرانیان به مفهومی است که آن را مقدس می‌شمارند و به آن احترام می‌گذارند.

به عقیده این پژوهشگر علوم اجتماعی، علاوه بر تفاوت در آیین‌های ازدواج اقوام ایرانی، این امر را در انواع موسیقی نواحی مختلف کشورمان نیز می‌بینیم که دقیقا به همین دلیل برای مخاطبان و پژوهشگران خارجی جذابیت بیشتری پیدا می‌کند.

او تلفیق موسیقی اقوام با آیین‌های ازدواج را پیوندی ناگسستنی می‌داند و می‌افزاید: یکی از وجوه تمایز موسیقی اقوام ایرانی با دیگر ملت‌های جهان این است که در هر گوشه کشور با نوع معیشت، سکونت و زندگی مردم آن منطقه در ارتباط است و به جزء جدایی ناپذیر زندگی روزمره مردم تبدیل می‌شود.

مهدی نورعلیشاهی ‌/‌ جام‌جم