اینترنت کیلویی چند؟

همان‌طور که در هفته‌های پیش گفتیم، ارتباط دارای نیازمندی‌هایی است و رفع نیازمندی در دنیای امروز برابر است با هزینه و این هزینه معیار تعیین‌کننده‌ای در رشد و ارتقای این فناوری است. برای همین نگاهی به وضعیت قیمت اینترنت در ایران و خارج از ایران و همچنین وضعیت توزیع اینترنت خواهیم داشت.

موسسه آکامی‌Akamai در گزارش سال 2009 خود متوسط سرعت دسترسی به اینترنت در کره جنوبی را 6/14 mbps اعلام و این کشور را به عنوان کشوری که بالاترین سرعت دسترسی اینترنت خانگی را با قیمت 50/28 دلار در ماه به کاربران خانگی عرضه می‌کند، معرفی کرد. بر پایه گزارش اداره ملی آمار این کشور، متوسط درآمد یک خانواده کارگر با حداقل تحصیلات متوسط در کره جنوبی 27هزار و 384 دلار است که این در مقایسه با هزینه اینترنت برابری نرخ را به نزدیک یک هزارم تقلیل می‌دهد.

این مرکز در رده‌بندی خود، ژاپن را از نظر ارائه سرعت و قیمت اینترنت با توجه به درآمد خانوار در رتبه دوم دانست. کشورهایی مانند آمریکا، ایتالیا، سوئیس و هند نیز در رتبه‌های بعدی این جدول قرار دارند.

بر اساس مصوبه سازمان تنظیم مقررات رادیویی کشور و اعلام روابط عمومی‌این سازمان در سال‌جاری (این سازمان مسوول نرخ گذاری و تعیین قانون و نظارت بر توزیع خدمات ارتباطی است) نرخ پهنای باند اینترنت 64 کیلو بیت برثانیه 86 هزار و 800 تومان، نرخ 128 کیلو بیت بر ثانیه 173 هزار و 600 تومان، نرخ پهنای باند برای اینترنت 256 کیلوبیت بر ثانیه 260 هزار و 400 تومان، نرخ 512 کیلوبیت بر ثانیه 434 هزار تومان، نرخ پهنای باند 1024 کیلو بیت بر ثانیه 781 هزار و 200 تومان و نرخ پهنای باند 2048 کیلو بیت برثانیه یک میلیون و 388 هزار و 800 تومان تعیین شد.

همچنین ارائه پهنای باند 4 مگابیت با نرخ 2 میلیون و 343 هزار و 600 تومان، 8 مگابیت با نرخ 3 میلیون و 906 هزار تومان، 20 مگابیت با نرخ 7 میلیون و 998 هزار و 800 تومان، پهنای باند 34 مگابیت با نرخ 11 میلیون و 110 هزار تومان، 100 مگابیت 330 برابر 64 کیلو با نرخ 28 میلیون و 644 هزار تومان و نرخ پهنای باند 426 مگابیت برابر 64 کیلو، 36 میلیون و 976 هزار و 800 تومان اعلام شد که این نرخ‌ها پس از اعمال تخفیف‌های دور آخر ابلاغ شده است.

نکته: این قیمت تنها برای توزیع کنندگان اینترنت است و برای کاربر نهایی نیست، اما در همین حال باید نگاهی داشته باشیم که چطور نرخ اینترنت در دسترس کاربران با این نرخ متفاوت است؟

توجه داشته باشید که در حال حاضر اینترنت با پهنای باند 128 کیلوبیت را حدود 15 هزار تومان می‌توان از ارائه کنندگان اینترنت دریافت کرد اما این اختلاف قیمت چطور ممکن است؟ قطعا شرکت‌های توزیع کننده اینترنت ضرر نمی‌کنند.

فرض کنید شهرداری بخواهد عرض تقاطع مورد نیاز را برای خودروهای عبوری از 2 خیابان متقاطع مشخص کند. در لحظه بحرانی، یعنی در یک وضعیت خاص وقتی ترافیک به اوج می‌رسد، اگر هرثانیه 50 خودرو از هر خیابان وارد شود، یعنی 200 خودرو در ثانیه و هر خودرو دارای 4 مترمربع مساحت باشد، در حساب اولیه در هر ثانیه 800 مترمربع مساحت نیاز است تا خودرو‌ها با هم عبور کنند. اما قطعا برای عبور این تعداد خودرو ایجاد 800 متر تقاطع عملی و اقتصادی نیست پس راه حل این گونه ترسیم می‌شود که خیابان‌ها را با عرض به اندازه 4خودرو می‌سازند تا خودروها قبل از رسیدن به تقاطع از یک مقدار مشخص بیشتر نشوند (جلوگیری از ازدحام) و در محل تقاطع با استفاده از چراغ راهنمایی (مدیریت کانال ارتباطی) حجم خودروهای عبوری را در واحد زمان تقسیم می‌کنند. به این ترتیب خودروها هیچ‌گاه به مرز 200 دستگاه در یک ثانیه نخواهند رسید و با مقداری تاخیر و در صف ماندن از مسیر عبور خواهند کرد.

این روش برای مدیریت پهنای باند هم مورد استفاده است و شرکت‌ها با تقسیم یک پهنای باند بین 6، 10 یا 12 کاربر به نوعی یک پهنای باند را یک بار می‌خرند و 12 بار می‌فروشند و براساس این که همه کاربران در هر لحظه از تمام ظرفیت خود استفاده نمی‌کنند میان آنها با مدیریت کانال تعادلی را برقرار می‌کنند تا به ظاهر دارای اینترنت باشند و البته راه‌های دیگری هم برای این تقسیم دارند.

در زمان خرید خطوط اینترنت حتما به واژه‌هایی مانند 2 گیگ حجم ترافیک در ماه یا مقادیر دیگر از این دست برخورده‌اید. شرکت‌های اینترنتی با محدود کردن حجم ترافیک کاربر و فروش ترافیک بیش از آن، اولا در آمد خود را افزایش می‌دهند، ثانیا کاربر را مجبور می‌کنند از پهنای باند خود زیاد استفاده نکند و از دانلودهای زیاد و تبادل فایل‌های با حجم زیاد خودداری کند که این خود کاهش ترافیک کانال ارتباطی را به دنبال دارد.

بد نیست بدانید که از هزینه اینترنتی که می‌پردازید تنها حدود 30 درصد قیمت پهنای باند خریداری شده توسط شرکت‌هاست و بقیه مربوط به واسطه‌های میان راه است.

البته این هزینه‌ها فقط مربوط به توزیع کنندگان اینترنت پر سرعت نیست و قیمت خطوط دیال آپ نیز بیشتر به واسطه‌ها می‌رسد. یعنی اگر کارت اینترنت 10 ساعته را 2000 تومان خریداری می‌کنید تنها 40 درصد قیمت آن هزینه است و بقیه سود عوامل خواهد بود و البته حدود 30 تا 5 درصد از این سود به شرکت‌های توزیع‌کننده کارت اینترنت تعلق می‌گیرد.

در رتبه‌بندی کشورها از نظر سرعت اینترنت خانگی ـ که Speedtest. net به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراجع سنجش سرعت آن را در گزارش 6 ماهه اول سال 2010 از میان 152 کشور بررسی کرده ـ ایران پس از کشورهایی مانند ونزوئلا، نیجریه، بولیوی، عراق، پاراگوئه و جزایر ترک و کایکاس با سرعتی برابر 61 دهم mbps در رتبه 144 قرار گرفته است. این در حالی است که درآمد متوسط یک خانواده ایرانی شهری با امکانات استاندارد زندگی بنا بر اعلام بانک مرکزی، 730 هزار تومان در ماه است که جایگیری اینترنت در سبد هزینه خانوار را دشوار می‌کند.

بر اساس آخرین آمار ارائه شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود 9/34 درصد است که نزدیک به 4درصد از این مقدار را خطوط پرسرعت اینترنت تشکیل می‌دهند و بقیه از راهکار قدیمی ‌دیال آپ استفاده می‌کنند. با این که در تهران و مراکز شهرها ارائه خطوط پرسرعت یا خطوط وایمکس رواج یافته، اما بیشتر شهرهای خارج از مرکز استان‌ها از دسترسی به خدمات دیتا محرومند.

در ارائه پهنای باند از سوی شرکت‌های محلی و سراسری بر اساس عرف تصمیم گیری می‌شود، یعنی با نسبت یک به 10 خطوط را به اشتراک می‌گذارند، اما عامل اصلی در بی‌کیفیتی خطوط اینترنت و حقوق اعمال نشده کاربران، نداشتن قانون و نهادی منسجم برای اعمال قانون در این زمینه است و سازمان تنظیم مقررات راهکارهای درست و عملی برای احقاق حق کاربران پیش نگرفته است و تا زمانی که این حقوق اعمال نشود، نمی‌توان به رشد کیفیت امید داشت، زیرا که در بازار انحصاری که قانونی نیز وجود نداشته باشد فروشنده دلیلی برای به زحمت انداختن خود ندارد.

سعید نوری‌آزاد