درمان ایدز

داروهایی که در درمان ایدز به کار می‌روند، چند دسته‌اند: دسته اول داروهایی هستند که بر ضد خود ویروس اچ‌آی‌وی استفاده می‌شوند. این داروها باعث مرگ این ویروس می‌شوند، ولی متاسفانه قادر به پاکسازی کامل ویروس نیستند. از این داروها هم در مرحله آلودگی و هم بعد از ظهور بیماری استفاده می‌شود. فهرست این دسته داروها بسیار بلند است که معروف‌ترین آنها شامل: لامیوودین، زیدوودین، ایندیناویر، استاوودین، دیدانوزین، نویراپین و تنوفوویر است. بعد از تشخیص آلودگی می‌توان با استفاده از این داروها تا چندین سال شروع بیماری را به تاخیر انداخت. بعد از شروع علائم بیماری هم این داروها با کم کردن تعداد ویروس‌های موجود در خون، در کنترل علائم و بالا بردن سطح ایمنی بیمار بسیار موثر هستند.

البته یکی از مشکلات این داروها عوارض متعدد آنهاست که گاه آنقدر شدید هستند که باعث بدتر شدن حال بیمار شده و حتی به مرگ او منجر می‌شوند. از جمله این عوارض کم‌خونی، ضعف عضلات، آسیب کبدی، صدمه به پانکراس، آسیب به کلیه‌ها، ایجاد دیابت، سنگ کلیه و عوارض پوستی است. به‌رغم وجود این عوارض زیاد، به دلیل اثر قابل توجه این داروها، استفاده از آنها منطقی و رایج است.

دسته دوم داروهایی هستند که علیه عفونت‌های فرصت‌طلب استفاده می‌شوند. به عنوان مثال برای پیشگیری از عفونت ریه‌ها با انگل پنوموسیستیس، در تمام بیمارانی که به حد معینی از ضعف ایمنی رسیده باشند، از قرص کوتریموکسازول به مدت نامحدود استفاده می‌شود.

برای پیشگیری از سل تمامی بیماران به ‌طور مرتب تست پوستی می‌شوند و در صورت مثبت بودن این تست، درمان با داروی ایزونیازید یا ریفامپین و پیرازینامید شروع می‌شود. در کسانی که پاسخ آزمایش انگل توکسوپلاسما مثبت باشد، نیز از قرص کوتریموکسازول برای پیشگیری از ظهور این بیماری استفاده می‌شود. اگر بیمار با فرد دچار بیماری آبله مرغان تماس داشته باشد از ایمونوگلوبولین مخصوص برای جلوگیری از ابتلا استفاده می‌شود. از آنجا که دلیل اصلی مرگ بیماران ایدزی ظهور و گسترش بیماری‌های فرصت‌طلب است، پیشگیری از این بیماری‌ها که بخش کوچکی از آنها نام برده شد، تاثیر زیادی در افزایش عمر این بیماران دارد.

علی‌رغم همه این تلاش‌ها در نهایت بیماری‌های فرصت‌طلب ظاهر شده و بیمار را زمینگیر می‌کنند. در این مرحله نیز داروها به کمک بیمار می‌آیند: از داروی آسیکلوویر به صورت خوراکی و تزریقی در درمان عفونت با ویروس هرپس پوستی و مغزی و نیز در بیماری زونا از داروی کوتریموکسازول وریدی، در درمان عفونت پنوموسیستیس از داروی گان سیکلوویر، در درمان بیماری‌های چشمی در اثر ویروس سایتومگال از داروهای سولفادیازین و پیریمتامین و بی‌شمار داروهای دیگر در درمان دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شود.

هفته آینده در مورد واکسن ایدز و راه‌های پیشگیری از ابتلا بحث خواهد شد.

دکتر رضا کریمی / متخصص بیماری‌های داخلی