با مدیرکل دفتر مشاوره امور تربیتی و تحصیلی به مناسبت هفته امور تربیتی
10 هزار مشاور تربیتی استخدام می شوند
هشتم تا پانزدهم اسفند هر سال را به نام هفته امور تربیتی نامگذاری کرده‌اند. این مربیان که گاه مسوولیتشان در حد برگزاری جشن‌ها و تشکیل گروه‌های سرود و آذین‌بندی کلاس‌ها تقلیل می‌یابد، قرار است سکان تربیت دانش‌آموزان را به دست بگیرند، اما پس از حذف و احیای مجدد معاونت پرورشی هنوز بعضی از آنان معتقدند فاصله حقوق و مزایایشان کمتر از دیگر معلمان است. محمدعلی امیری، مدیرکل دفتر مشاوره و امور تربیتی وزارت آموزش و پرورش نزدیک‌‌ترین مسوول به مربیان تربیتی و پرورشی کشور است که به برخی شبهات درباره جایگاه و وضعیت مربیان امور تربیتی و پرورشی پاسخ می‌گوید.
امور تربیتی در وزارت آموزش و پرورش به مدت 4 سال حذف و مجدد احیا شد. در این احیای دوباره، شما چه مسوولیتی دارید؟
دفتر مشاوره امور تربیتی و تحصیلی 2 وظیفه عمده دارد. ماموریت برنامه‌ریزی امور تربیتی و برنامه‌ریزی امور مشاوره که متولی امور پرورشی و مشاوران مدارس است. به همین علت به 2 شاخه معاونت برنامه‌ریزی امور تربیتی و معاونت برنامه‌ریزی امور مشاوره تقسیم شده است.
یعنی مشاوره از امور تربیتی در نظام آموزش جدا شده است؟
در دفتر ما در بخش امور تربیتی کار آموزش نیروها، توسعه مهارت‌ها و ارتقای تحصیلی و ساماندهی امور تربیتی‌ها به عهده این دفتر است. ما بر نقش تربیتی معلمان تاکید داریم و به خاطر تراکم فعالیت‌های معلمان نقش آموزشی آنها پررنگ‌تر است و ما در این دفتر نقش پرورشی معلمان را پررنگ می‌کنیم. ما در حال تدوین کتاب احیای نقش مربیان تربیتی هستیم؛ چون نقش تربیتی معانی مختلفی دارد. با مشارکت استادان تعلیم و تربیت، نقشهای تربیتی همه اولیای مدرسه را تعریف می‌کنیم. برای تابستان سال آینده هم دوره‌های آموزشی در این‌باره برای نیروهای تربیتی برگزار خواهیم کرد.
البته دفاتر کارشناسی دیگری هم مانند مطالعات و تلفیق داریم که در پی وحدت رویه بین معلمان برای اعمال شیوه‌های تربیتی است یا کارشناسی ارزشیابی استانداردسازی پرورشی که به ارزیابی برنامه‌های تربیتی می‌پردازد.
این بخش‌ها، در بحث مشاوره مدارس هیچ چیزی ندارند. درست است؟
بله، بحث مشاوره به معاونت دیگری به نام برنامه‌ریزی مشاوره مربوط است. این معاونت هم دفاتر کارشناسی مثل مراکز و هسته‌های مشاور دارد. ما در هر 31 استان مرکز روان‌شناسی و مشاوره داریم که کنار مرکز آموزش و پرورش استان قرار دارد. این مرکز به نوعی با تمام مراکز مشاوره استان ارتباط دارد. 750 هسته مشاور هم در مناطق آموزش و پرورش فعالند. هسته‌ها به مدارس مرتبطند و مسائل و مشکلات را به هسته‌ها منتقل می‌کنند. گاه سوژه‌هایی پیدا می‌شود که نیازمند دخالت بیشتر در حوزه روحی، روانی یا تحصیلی هستند. در این صورت دانش‌آموزان به مراکز مشاوره معرفی می‌شوند. ما از این دفتر و مراکز و هسته‌ها حمایت می‌کنیم. شاخه دیگر، مشاوره شغلی و تحصیلی دانش‌آموزان و نیز بهداشت روانی است که در این حوزه‌‌ها به بچه‌ها مشاوره می‌دهند. البته کارشناسی تطبیق و بومی‌سازی هم داریم که سعی می‌کند منابع، ارزش‌ها و هنجارهای هر منطقه را بومی کند.
براساس ساختار دفتر شما، در هر مدرسه باید هم مشاور حضور داشته باشد و هم مربی امور تربیتی، در حالی که بعضی مدارس هنوز مشاور ندارند. از طرفی شما مسوولیت دقیق مشاور را توضیح دادید، اما از مسوولیت مربی امور تربیتی کمتر گفتید. گاهی مربیان امور تربیتی طیف وسیعی از وظایف را تقبل می‌کنند و گاهی کمترین اختیارات را هم ندارند. این حیطه وظایف چطور تعریف می‌شود؟
هر کدام از مشاوران و امور تربیتی‌ها وظایف خاص خودشان را دارند، ضمن این که ما در تمام مدارس متوسطه مشاور داریم، اما در مدارس راهنمایی مشاور نداریم که درصددیم مشاوران را در این مدارس مستقر کنیم. یعنی طرح استخدام 10 هزار مشاور را در آموزش و پرورش بزودی اجرا خواهیم کرد. درخصوص مربیان تربیتی، همه مدارس در همه مقاطع، مربی تربیتی دارند.
البته بعضی اوقات معاون پرورشی دارند و مربی تربیتی ندارند.
درست است، براساس آیین‌نامه معاونت پرورشی و تربیت بدنی، مدارس زیر 150 نفر مربی تربیتی دارند و مدارس بالای 150 نفر معاون پرورشی- مربی تربیتی در هفته 24 ساعت در مدرسه حضور دارد، یعنی 4 روز هفته، ولی معاون پرورشی باید 6 روز هفته در مدرسه باشد و اختیارات بیشتری دارد. مربی تربیتی وظیفه‌اش انجام امور تربیتی و فرهنگی و پیگیری مشکلات تربیتی دانش‌آموزان،برگزاری مسابقه‌های فرهنگی، هنری، نماز جماعت، نظارت بر تشکل‌ها و شوراهای دانش‌‌آموزی، ترتیب دادن اردوها و بازدیدهای فرهنگی و زیارتی، نظارت بر کتابخانه‌ها و مراسم صبحگاه و... است. تراکم کار این مربیان بسیار زیاد است و نمی‌توان اولویت‌بندی کرد.
معاون پرورشی هم علاوه بر این وظایف، تکالیف مدیریتی هم دارد، معاون مدیر است و اختیارات بیشتری دارد و حق معاونت دریافت می‌کند، او در واقع نقشهای تربیتی معلمان در کلاس‌ها را نیز پیگیری می‌کند. به عنوان مثال، معاون مدرسه بر افت تحصیلی و وضعیت آموزشی دانش‌آموزان از طریق معلمان نظارت می‌کند و معاونت پرورشی هم افت رفتاری و تربیتی بچه‌ها را از طریق معلمان پیگیری می‌کند.
تعداد این مربیان و معاونان در کل کشور چقدر است؟ می‌خواهم بدانم توزیع نیروهای مشاوره و تربیتی در نقاط مختلف کشور چگونه است؟ آیا می‌‌توانیم ادعا کنیم همه مدارس از وجود این نیروها بهره‌مندند؟
در حال حاضر تمام مدارس متوسطه مشاور دارند و‌می‌کوشیم همه مدارس راهنمایی هم دارای مشاور شوند
ما حدود 49 هزار و 801 مربی و معاون پرورشی داریم. به تفکیک 24 هزار و 896 مربی تربیتی و 24 هزار و 905 نفر معاون پرورشی داریم. با توجه به تعداد مدارس ما که حدود 118 هزار و 326 واحد است و بسیاری از این مدارس زیر 10 تا 15 دانش‌آموز دارند ما کمبودمان به اندازه این تعداد مدارس نیست. ما پیش‌بینی می‌کنیم برای مدارس کشور حدود 50 هزار مربی تربیتی و پرورشی کم داریم.
ولی بهمن پارسال 5 هزار نیروی جدید جذب کردید.
تعداد دقیقش 3 هزار و 260 نفر بود. تعداد دیگری را هم قصد داریم جذب کنیم که با برنامه‌ریزی آقای حاجی‌بابایی در پی آن هستیم. در برنامه ما استخدام 12 هزار و 700 نیروی جدید وجود دارد.
یعنی تا سال آینده این تعداد استخدام می‌شوند؟
به امید خدا. این نظر شخص وزیر است که امیدواریم تا سال آینده این تعداد بعلاوه 10 هزار مشاور جذب شوند. ما در شرایط فعلی 12 هزار و 500 مشاور تنها در مدارس متوسطه داریم که نیازمان به نیروی جدید بالاست.
کمبود نیروهای پرورشی بیشتر در کدام استان‌ها و مدارس است؟
کمبودها بیشتر در مدارس پسرانه و مناطق محروم و مرزی کشور است، چون نیروهای بومی کمتری برای آموزش و پرورش داریم و نیروهایی که آنجا استخدام می‌شوند، غیربومی‌اند که پس از چند سال تقاضای انتقال می‌کنند.
اگر اجازه بدهید کمی از آمارها فاصله بگیریم. چهره امور تربیتی در افرادی به سن من، چهره مربیانی سختگیر و متعصب است که یکباره در کلاس را باز می‌کردند و می‌گفتند کیف‌ها روی میز، وسایل دانش‌آموزان را بازبینی می‌کردند، فرد متخلف را به مدیر معرفی می‌کردند و ... این چهره چطور تغییر داده شد یا اصلا این چهره مورد نظر شما از یک مربی امور تربیتی است؟
قطعا در انتخاب و گزینش همه همکاران در آموزش و پرورش باید تجدیدنظری صورت بدهیم. شکی نیست که خیلی از افراد در آموزش و پرورش بدرستی گزینش نمی‌شوند. یعنی شاید شاخص‌ها و معیارهای دقیقی را تعریف نکرده‌ایم و از طرفی شاید هم ما به این نکته در گذشته کمتر فکر کرده‌ایم که مباحث تربیتی بیشتر به شخصیت فردی برمی‌گرددکه به عنوان مربی میان دانش‌آموزان، فعال است. اگر رابطه‌ای بین مربی و دانش‌آموز را رابطه عاطفی و انسانی تعریف کنیم، بهتر مورد استقبال دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد در گذشته شاید از طرف بخشی از همکاران ما به این رابطه بی‌توجهی شده و شاید محیط مدرسه ما برای رسیدن به اهداف مقدس تعلیم و تربیت، همه همکاران را به عنوان حلقه‌های یک زنجیر واحد به هم متصل نکرده است. مربی راه خودش را می‌رفت، معلم هم راه خودش را. هر کس در مسیرش اجتهاد و اقدام می‌کرد. آنچه در مدرسه انجام می‌شود باید در قالب سیستم نهادینه شود، بعد تصمیم قطعی گرفته شود و بعد همه همکاران عمل کنند. این‌که شما می‌گویید مربی امور تربیتی در گذشته به امور خاصی می‌پرداخت که از سوی دانش‌آموز مورد نفرت یا تقابل قرار می‌گرفت، یک تصمیم فردی بود نه مبتنی بر تصمیم جمعی و سیستمی. اشکالی که در گذشته در کار امور تربیتی وجود داشت، این بود که معمولا مربیان فکر می‌کردند تنها خودشان متولی تربیت هستند و دیگران در حوزه تربیت نباید دخالت کنند، در حالی که این تفکر صحیح نیست و همه اعضای مدرسه در این امر دخیل هستند.
شما در بخشی از صحبت‌تان به گزینش نیروها اشاره کردید. شما چه معیارهایی را برای انتخاب مربیان تربیتی در نظر می‌گیرید؟
اولین معیار، سلامت روانی است. ما معتقدیم یک انسان شاداب و سالم و رشدیافته، متدین و خداجو به عنوان اولین شاخص برای امور تربیتی لازم است.
سنجش این معیار سخت نیست؟
امکان‌پذیر است. در یک مصاحبه اختصاصی براحتی شرایط فرد را می‌شناسیم.
ظاهر افراد هم مهم است؟
بله، آن‌که بسیار مهم است. به آن هم می‌رسیم. دومین شاخص، سطح تحصیلات مرتبط است؛ باید مخاطب‌شناسی بداند و شاخص سوم موفقیت در تحصیلات است و نسبت به ارزش‌های جامعه احترام خاصی قائل باشد.
آقای امیری در بین همه این شاخص‌ها به یک نکته هنوز اشاره نکرده‌اید و آن پوشش مربیان و شکل ظاهری آنهاست. به نظر می‌رسد شما به این معیار بهای زیادی می‌دهید، چون تمام مربیان از یک نظر شبیه‌اند. این موضوع مهم است. چون این مربیان از نظر ظاهری با خیلی از معلم‌های زبان و ریاضیات و... متفاوتند چرا؟
ببینید، ما معتقدیم کسی که می‌خواهد بچه‌ها را در مسیری که ارزش‌های جامعه باشد هدایت کند، ابتدا باید خودش عامل باشد. کسی که می‌گوید حجاب خوب است، عامل عفت است و... باید خودش عامل باشد. پس اولین چیز این است که خودش باید رعایت کند.
و قول آخرتان برای مربیان پرورشی و تربیتی چیست؟
شرایط امروز برای مربیان امیدوارانه است. خودشان بخوبی این شرایط را می‌دانند، اتفاقاتی که می‌افتد برای ارتقای کیفیت کاری آنهاست. ما به نگاه امیدوارانه آنها نیاز داریم. تلاش می‌کنیم با افزایش اضافه‌کاری، پیش‌بینی حق‌التدریس بیشتر و ساعات غیرموظف آنها، انگیزه‌های لازم را ایجاد کنیم، هرچند معتقدیم دوستان ما دارند از جانشان برای پیشبرد برنامه‌های تربیتی مایه می‌گذارند.
کتایون مصری
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
علی‌امین حسنی، بازیگر نقش بهروز در سریال پایتخت در گفت‌وگو با «جام‌جم» از خاطرات حضورش در این سریال می‌گوید
در رستوران انتخاب شدم
خانمگل جام ملتهای آسیا در گفت‌وگو با «جام‌جم»: