مراسم باستانی پیرشالیار در اورامان

پیر شالیار

پیر شالیار از مقدسین و دانایان منطقه و یکی از رهبران و مُغان آیین زرتشت بوده است. وی که دارای طبعی روان و کراماتی خاص می‌باشد نزد اهل محل از احترام خاصی برخودار است.

در باب کرامات پیر شالیار روایت می‌کنند: شاه بخارا که از معالجه دختر کر و لال خود «شاه بهار خاتون» توسط طبیبان ناامید شده بود، اعلام می‌کند هر کس دخترم را شفا دهد او را به عقد وی‌ در می‌آورم. در این اثنا که آوازه و شهرت پیر شالیار اورامی به بخارا می‌رسد، عموی پادشاه به همراه شاه بهار خاتون و عده‌ای دیگر راهی اورامان می‌شوند تا وی را به نزد پیر ببرند. وقتی که نزدیک روستای اورامان تخت می‌شوند دختر پادشاه احساس می‌کند که گوشش شنوایی خود را به دست آورده و صداها را می‌شنود. هنگامی که به نزدیکی خانه پیر شالیار می‌رسند صدای نعره دیوی توجه آنها را جلب می‌کند و سریع دیو از تنوره‌ای که هم اکنون اهالی محل به آن «تنوره دیوها» می‌گویند و نزدیک خانه پیر است بر زمین می‌افتد و می‌میرد. در این اثنا زبان شاه بهار خاتون نیز باز شده و شروع به صحبت کردن می‌کند. کاروان این بهبودی را از کرامت پیر دانسته و به وی ازدواج با دختر شاه را تکلیف می‌کنند و پیر قبول می‌کند. اما چون از مال دنیا چیزی نداشت، اهالی محل کمک می‌کنند و برای او عروسی برگزار می‌کنند و هر طایفه بخشی از هزینه‌ها و کارهای عروسی آنها را بر عهده می‌گیرد. گویند عنوان شالیار (شهریار) را از همان هنگام به این پیر اطلاق کرده‌اند.

پیر قبل از مرگش وصیت می‌کند که تا آخر دنیا مراسم سالگرد عروسی‌اش را همه ساله برگزار کنند و این مراسم بیش از 950 سال است که به همان شیوه برگزار می‌شود.

مراسم زمستانه

در مراسم پیرشالیار وظایف تقسیم بندی شده است و هر خانواده‌ای همان کاری را انجام می‌دهد که اخلاف او در زمان حیات پیر در مراسم عروسی انجام می‌دادند بدین معنی که خانواده‌ای مسوول نگهداری از احشام نذری و ذبح آنها، خانواده‌ای مسوول پخت و پز آش نذری و... می‌باشند. هر سال ده‌ها را‡س گوسفند و بز و چندین را‡س گاو در مراسم ذبح می‌شود. بخشی از گوشت تقسیم شده، مابقی به عنوان آش نذری در خلال انجام مراحل مختلف مراسم که از بامداد چهارشنبه به مدت 3 روز به طول می‌انجامد در خانه پیر به روی مردم باز است و هرکس می‌تواند برای زیارت تخت گیوه و تسبیح پیر که از او به یادگار مانده، وارد منزل شود. بعد از نماز ظهر دراویش قادری بر بام خانه پیر حلقه زده با آوای عرفانی دف شروع به ذکر و سماع می‌کنند.

در این 3 روز مردم اورامان تخت تمام کارهای خود را تعطیل کرده و فقط وقتشان را صرف جشن باستانی می‌کنند.

مراسم بهاره

مراسم باستانی بهاره پیرشالیار تحت عنوان «کومسای» از ساعت 10 صبح 15 اردیبهشت هر سال آغاز می‌شود و همه مردم روستای اورامان و روستاهای نزدیک آن در محل زیارتگاه پیر شالیار حاضر شده و به تراشیدن قسمتی از یک سنگ در محوطه قبرستان می‌پردازند که اعتقاد بر این است که در موسم بهار همه چیز در حال سبز شدن می‌باشد ،حتی سنگ و لذا با تراشیدن این قطعه سنگ معتقدند که سنگ در سال بعد دوباره رشد می‌کند و سبز خواهد شد و این مراسم بنا بر این اعتقاد کهن و سبز برگزار می‌شود و انتقال این تفکر و فرهنگ به سایر مردم استان باعث شده است که روز 15 اردیبهشت یا چهل و پنجمین روز بهار به عنوان یک روز سبز حتی در تقویم و سالنامه‌ها منعکس شود.