کمتر از خاک

با درنگی کوتاه بر غزل‌های او در می‌یابیم با شاعری مستعد طرفیم که حیطه بیانی غزل را می‌شناسد و به ابزار کارش نیز تسلط نسبی دارد.

این‌که می‌گویم نسبی به خاطر سهل‌گیری‌هایی‌ست که گاه در آثار او خودی نشان می‌دهد و سبب می‌شود برخی مصاریع و ابیات، درخشش کلیت اثر را نداشته باشند.

از سوی دیگر، او به نوعی از غزل دلبسته است که می‌توان آن را غزل گفتار نامید و این مشخصه‌های سبکی را برای آن می‌توان برشمرد: سادگی زبان و نزدیک شدن به زبان معیار، عاطفه فراوان، جریان جویباری لحن و بیان، استفاده از ترکیبات و اصطلاحات عامیانه، پرهیز از پیچش‌های شعری اعم از زبانی و تصویری و توجه به ارتباط حداکثری با مخاطب.

این مولفه‌ها سبب ایجاد نوعی سادگی در کلیت شعر می‌شود و چنان که پیش از این نیز بارها گفته‌ایم، این سادگی مثل حرکت بر لبه تیغ است. اجرای درست آن به شعری صمیمی‌ و تاثیرگذار می‌انجامد و اجرای غلط، شعر را به سمت خالی بودن و بی‌اتفاقی رهنمون خواهد کرد. نکته کلیدی به نظر نگارنده، استفاده درست از عنصر عاطفه و پرهیز از افراط در دیگر ویژگی‌های سبکی این نوع غزل است. شاعر جوان هرگاه در این مسیر گام نهاده آثاری قابل تامل ارائه کرده و بی‌شک با تجربه بیشتر می‌تواند از آن سهل‌گیری‌های پیش گفته بکاهد. سهل‌گیری‌هایی که بیشتر در حیطه زبان و البته فصاحت رخ می‌نمایانند و نشانگر این امرند که توجه شاعر به این مقوله شاید کمتر از مسائل دیگر است.

در غزلی که از کشاورز در ادامه خواهیم خواند گوشه‌ای از همه آنچه گفتیم قابل رهگیری است. همان لحن صمیمی‌ و دایره واژگانی پیش گفته در کنار ترکیباتی از دست «به نام کسی یا چیزی ثبت شدن» و... و البته برخی لغزش‌ها در بیان. مثلا ازدحام واژگانی مصراع اول بیت دوم که چندان معطوف به خلق تصویر، موقعیت یا حرف تازه نیست، ابتر ماندن عبارت «محض (خاطر) شما» در مصراع دوم همین بیت و نیز حضور 2 واژه ذوق و میل که معنایی تقریبا مشابه را در مصراع نخست بیت 4 دارند:

رازم ولی برای شما کشف می‌شوم
بغض‌ام! ولی بدون صدا کشف می‌شوم
از عشق و شعر و شور غزل سیر و خسته‌ام...
باور کنید محض شما کشف می‌شوم
... اما به نام پنجره‌ها ثبت می‌شود؛
این اتفاق خیس...! وَ تا کشف می‌شوم؛
هرکس به ذوق و میل خودش می‌چشد مرا...
... بی اعتنا به این‌که چرا کشف می‌شوم؟!
... این شعر را به خاطرتان ثبت می‌کنید؟!
دارم میان قافیه‌ها کشف می‌شوم!

سیامک بهرام‌پرور