صنعت آماده تحول اقتصادی نیست

فعالان اقتصادی کشور بر این باورند که اصل موضوع هدفمندسازی، حرکتی به سمت شفاف‌سازی قیمت‌ها و منطقی کردن رفتار تولیدکننده و مصرف‌کننده است و می‌توان با برنامه‌ریزی جلوی هدررفت میزان زیاد انرژی را گرفت؛ اما نکته‌ای که به آن اشاره دارند، لزوم حمایت از تولیدکنندگان است. در واقع فعالان بخش خصوصی بر آزادسازی یارانه‌ها بر مبنای تولید محوری تاکید دارند.

هرچند در این طرح، پیش‌بینی شده است که 30 درصد درآمد حاصل از اجرای طرح حذف یارانه‌ها برای کمک به واحدهای تولیدی اختصاص داده شود، اما به گفته آنها، اجرای این طرح نباید به گونه‌ای باشد که با بروکراسی‌هایی که حاکم می‌شود، واحدهای تولیدی در دریافت مبلغ تخصیصی با مشکل مواجه شوند.

صنایع در شرایط مطلوب نیستند

بهروز صادقی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در گفتگو با «جام‌جم» با اصل هدفمند کردن یارانه‌ها موافق است و اعتقاد دارد برای شفاف‌سازی اقتصاد کشور باید یارانه‌ها حذف شود، اما وضعیت فعلی صنایع را مطلوب نمی‌داند و می‌گوید: «باید ابتدا مشکلات صنایع را حل می‌کردیم.»

وی می‌افزاید: در شرایط فعلی، حذف یارانه‌ها و افزایش قیمت‌ها با توجه به رکود حاکم اقتصادی و تورم حاصل از این رکود، می‌تواند اثرات منفی بر صنعت بگذارد.

صادقی، صنعت آلومینیوم، سیمان، فولاد و در مجموع صنایع ذوب را از جمله صنایع انرژی می‌داند که با حذف یارانه‌ها از نظر قیمت تمام شده دچار مشکل خواهند شد.

صادقی می‌افزاید: تاکنون یکی از مزیت‌های نسبی ما در بسیاری از صنایع که کالاهای تولیدی را قابل رقابت می‌کرد، ارزان بودن انرژی بود و اگر این مزیت نسبی گرفته شود، قدرت رقابت برخی محصولات صادراتی ما از جمله سیمان در بازارهای خارجی از بین خواهد رفت و برای آن باید تدابیری اندیشیده شود.

وی می‌گوید: براساس گزارش مرکز آمار ایران و تحقیقات به عمل آمده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، میانگین افزایش مستقیم هزینه تمام شده بخش‌های صنعت بر اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی در صنعت سیمان 148 درصد، صنعت آلومینیوم 65 درصد، صنعت فولاد 33 درصد، صنعت نساجی 19 درصد، پتروشیمی 15 درصد، مس 15 درصد، صنایع غذایی 7 درصد، پالایشگاهی 5 درصد، لاستیک و پلاستیک 4 درصد، فلزی، فابریک و ماشین‌آلات و تجهیزات 2 درصد و خودروسازی و قطعه‌سازی یک درصد محاسبه شده است.

اما چه باید کرد؟ صادقی در پاسخ به این پرسش می‌گوید، حدود 8 9 ماه پیش، نظرمان را به مراکز تصمیم‌گیر ارائه کردیم که این یارانه‌ها پول و سرمایه است و ثروت را باید تبدیل کرد و به تولید اختصاص داد. پیشنهاد ما این بوده که به جای این که جامعه را درگیر مسائل مالی کنیم و مردم دغدغه این را داشته باشند که چگونه این پول در اختیارشان قرار می‌گیرد و در آینده چه خواهد شد، جامعه را به سوی تولیدمحوری ببریم و این را به عنوان سرمایه به تقویت واحدهای تولیدی و به روزرسانی واحدها اختصاص دهیم و بخشی را نیز برای خدمات اجتماعی هزینه کنیم که این اقدامات باعث خواهد شد مردم به تولید درآمد بیشتر با افزایش تولید ناخالص ملی دست پیدا کنند و در کنار آن خدمات اجتماعی را ارزان‌قیمت و متنوع کنیم.

بروکراسی را کم کنیم

رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی درخصوص 30 درصد از درآمد حاصل از حذف یارانه‌ها به بخش‌های تولیدی می‌گوید: مهم این است که پرداخت این 30 درصد در بروکراسی‌های اداری نیفتد و نیز این که 30 درصد چگونه در اختیار بخش صنعت قرار می‌گیرد، مهم است. اگر قرار باشد، مانند بحث جوایز صادراتی و سایر موارد، دچار پیچ و خم اداری شود یا رانت ایجاد کند، جای بحث و حدیث است. صادقی می‌گوید: مدیریتی که در بازپرداخت این 30 درصد اتخاذ خواهد شد و این که همه بخش‌های تولید منتفع شود، در این بحث مهم است.

شرایط اقتصادی در به روزرسانی

وی در پاسخ به این سوال که نوسازی صنایع با تکنولوژی نو چقدر در این فرآیند زمان خواهد برد، می‌گوید: در شرایط نیاز، واحدهای صنعتی ما نشان دادند که می‌توانند سریع به روزرسانی کنند و اگر این نیاز احساس شود مدیر واحد صنعتی سریعا برای تغییر دست به کار خواهد شد، اما شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور هم مهم است. به هر حال نبود نقدینگی و وجود تحریم و محدودیت برای ورود برخی ماشین‌آلات و فضای حاکم بر تولید کشور در این فرآیند مهم است.

اما من براین باورم که باید امیدوار باشیم تا مشکل حل شود. در شرایط فعلی واحدهای تولیدی ما بیش از هر زمان دیگری نیاز به حمایت دارند و این بخش باید حمایت شود.

کاهش قدرت رقابت

یونس ژائله، عضو کمیسیون صنایع تبدیلی و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران که در صنعت شیرینی و شکلات نیز فعال است معتقد است افزایش نرخ انرژی در کشور قیمت تمام شده محصول را بالا می‌برد و برای جلوگیری از تبعات منفی آن باید زیر ساخت‌های لازم ایجاد شود.

این فعال صنعتی براین باور است که برای اجرای این طرح هنوز زیرساخت های لازم فراهم نشده و باید از چند سال گذشته آمادگی لازم ایجاد می‌شد. وی در ادامه می‌گوید: باید از چند سال پیش با کمک دولت و بخش خصوصی ماشین‌های مدرن‌تری وارد چرخه می‌شد تا با مصرف انرژی کمتر و اتوماسیون بیشتر، قیمت تمام شده محصول را کنترل کنیم. ژائله می‌گوید: حذف یارانه انرژی در بسیاری از بخش‌های تولیدی قدرت رقابت را از محصولات صادراتی ما می‌گیرد و طبیعتا قیمت تمام شده افزایش می‌یابد و این باعث خواهد شد تا در بازارهایی که در چند سال گذشته به سختی به دست آورده‌ایم نتوانیم ادامه حیات بدهیم و جای نگرانی هست.

عضو کمیسیون صنایع تبدیلی و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را راهی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌داند ولی بر این باور است که به واحدهای تولیدی فرصتی برای بازسازی باید قائل شوند تا با استفاده از فناوری‌های جدید هزینه‌های انرژی را تعدیل کنند و این اقدام باید بسرعت انجام شود؛ زیرا زمانی نمانده است. وی معتقد است در هر صنعت باید با توافق و برنامه‌ریزی کار را پیش برد ولی اگر بخواهد اجبار باشد، کار پیش نمی‌رود. درواقع مشکلات هر صنعت باید پرسیده شود و در یک جدول زمان‌بندی و دادن یک‌سری کمک‌ها، سرمایه‌گذاری برای نوسازی صورت گیرد.

اجرا مهم است

علی نقیب، رئیس انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی می‌‌گوید: صنایع شوینده مانند صنایعی همچون سیمان و پتروشیمی و فولاد نیست که از یارانه برخوردار باشد، هر چند با افزایش قیمت انرژی، هزینه تمام شده محصولات افزایش خواهد یافت، اما با توجه به اجرای طرح هدفمندسازی که باعث می‌شود مصرف انرژی به سمت بهینه‌سازی و صرفه‌جویی برود و شرکت‌ها انرژی را به عنوان یک هزینه اصلی قلمداد کنند، این طرح باعث بهینه‌سازی انرژی در شرکت‌ها می‌شود و این مثبت خواهد بود.

وی می‌افزاید: حذف یارانه‌ها موجب می‌شود که واحدهای تولیدی به سمت استفاده از فناوری‌هایی بروند که انرژی کمتری مصرف کنند، اتفاقی که در حال رخ‌دادن است، اتفاق خوبی است و اگر طرح هدفمند‌کردن یارانه‌ها خوب اجرا شود، می‌توان به اهداف مورد نظر رسید.

وی معتقد است که در این راه باید به کارخانه‌های تولیدی کمک شود تا بتوانند از فناوری‌های نو با مصرف کم انرژی استفاده کنند.

وی درخصوص اختصاص 30 درصد از درآمد حاصل از حذف یارانه‌ها برای کمک به واحدهای تولیدی می‌گوید: اگر این رقم بدون بروکراسی‌های اداری به واحدهای تولیدی اختصاص پیدا کند و در کنار آن کمک‌های فناوری برای بهینه‌سازی سوخت و انرژی از سوی دولت صورت بگیرد یا حداقل با ارائه تسهیلات به صنایع آنها را برای سرمایه‌گذاری در این زمینه یاری کنند، می‌تواند هزینه ناشی از اجرای طرح را خنثی کند.

شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که هدفمند کردن یارانه‌ها قرار است از ابتدای برنامه پنجم (ابتدای سال 89)‌ به اجرا درآید و به نظر می‌رسد با توجه به زمانبر بودن نوسازی صنایع و تخصیص اعتبارات برای کمک به واحدهای تولیدی و باقی نماندن بیش از چند ماه به پایان سال، باید دولت هرچه سریع‌تر برنامه‌های عملی خود را در رابطه با شناسایی واحدهای تولیدی، چگونگی تخصیص یارانه‌ها و نحوه انتخاب صنایعی که مشمول دریافت یارانه می‌شوند، تنظیم و آماده اجرا کند.