تداوم حیات بصورت آن لا‌ین

درباره منشا تله مدیسین نظرات گوناگونی وجود دارد. برخی شروع تله مدیسین را همزمان با حضور تلفن می‌دانند. شاید از نقطه نظری دیگر شروع تله مدیسین مربوط به نیمه اول 1920 باشد که از طریق علائم مورس بین بیمارستان‌ها و کشتی‌ها، توصیه‌های پزشکی ردوبدل می‌شد. برخی هم معتقدند سرویس‌های تله مدیسین پیش از اختراع تلویزیون وجود نداشته و علتش این است که ابتدا تمرکز برتشخیص و پیش‌بینی‌های فیزیکی امراض بوده است و تشخیص‌های فیزیکی معمولا نیازمند اطلاعات دیداری هستند و حتما ابزاری برای نمایش بیمار مورد نیاز است.

یکی از اولین گام‌های تله مدیسین به کمک پیشرفت‌های رشته سنجش از راه دور)Telemetry( برداشته شده و بوسیله ناسا انجام شده است.مطالعات این گروه از دانشمندان ناسا ، عمدتا مربوط به اثر جاذبه صفر روی فضانوردان بوده است. آنها تصمیم گرفتند به‌طور ثابت اعمال فیزیولوژیک فضانوردان را مثل فشارخون، تنفس، نوار قلب)ECG( و دمای بدن را مورد مطالعه و نمایش قرار دهند. ناسا سیستمی‌ را برای پشتیبانی خدمات پزشکی از نوع تشخیص و درمانی را برای فوریت‌های پزشکی در حال پرواز ارائه کرد که بخوبی یک سیستم پزشکی کامل عمل کرد. اولین امدادرسانی به کوهنوردان به روش پزشکی از راه دور نیز سال 1996 و پس از تجهیز آنها با ابزارهایی که دمای بدن، نبض و سطح اکسیژن خون کوهنوردان را اندازه‌گیری می‌کرد، انجام شد. در حرکت‌های بعدی در زمینه تله مدیسین توجه به مسائل تشخیص در شکل بسیار گسترده با استفاده از امواج رادیویی و ارتباطات ماهواره‌ای بیشتر شد. در این طرح‌‌ها هدف، انجام تشخیص پزشکی برای یک بیمار با مسائل نگهداری شخصی است که در مسافتی نسبتا دور یا در وضعیتی متحرک قرار دارد. در دهه 70 اولین ضربان سازهای پیوندی)Pace Maker( به کار گرفته شدند که برای نظارت بر شیوه عملکرد آنها به تله متری نیاز بود. این سیستم اولین کاربرد عملی از تله کاردیولوژی بود.

آیا برقراری ارتباط از طریق این سیستم‌ها نیاز به تامین شرایط مخابراتی و ارتباطی مشخص و محدودی دارد؟

ارتباط سریع و پایدار بین 2 مرکز دور و بیمار برای استفاده تله کاردیولوژی حیاتی است و به همین دلیل تهیه شبکه‌های ارتباطی با در نظر گرفتن نکات فنی مناسب لازم است .شبکه باید دارای قابلیت پیگیری انتقال اطلاعات باشد و قابلیت اتصال به شبکه‌های دیگر را نیز داشته باشد. خصوصیات فنی مانند پهنای باند، پردازش اطلاعات ، امنیت اطلاعات و ترافیک اطلاعات هم در این زیر مجموعه هستند.

همچنین پزشکی از راه دور مهارتی است که از ابزارهای چندرسانه‌ای بهره می‌برد و با استفاده از تعداد زیادی فناوری روز (تصویر زنده، صدای زنده، داده‌ها و تصاویر پزشکی، سیستم‌های ارتباطی، متن‌ها، عکس‌ها و پارامترهای حیاتی) مرتبط با پزشکی نوعی استقلال از زمان و مکان در زمینه خدمات پزشکی به وجود می‌آورد و می‌تواند بسادگی یک مکالمه تلفنی تا پیچیدگی جراحی روباتیک باشد.

در تله مدیسین اورژانس داده‌های دیداری از اهمیت حیاتی برخوردارند. در برخی موارد تصاویر رنگی با کیفیت بالا برای بررسی رنگ پوست، ناخن، لب و خون و وضعیت جسمی‌بیمار لازم است. در موارد دیگر تصاویر متحرک برای چک کردن حرکت بیمار مورد نیاز است. سیگنال‌های صوتی برای انتقال اطلاعات بین بیمار و پزشک یا پزشک و تکنسین آمبولانس به کار می‌رود. واضح بودن صدا مهم است، ولی صدای با کیفیت بسیار بالا مورد نیاز نیست.

در تله مدیسین یک خطا ممکن است باعث نتیجه خطرناکی شود . بنابراین قابلیت اطمینان در تله مدیسین بسیار مهم‌تر از دیگر انتقال داده‌های روزمره است. امروز سامانه‌ها در حال حاضر نسبت به گذشته چه پیشرفت‌هایی کرده‌اند؟

تله مدیسین امروز تا جایی توانسته پیشرفت کند که امکان جراحی به وسیله ربات‌ها در نقاط دیگر جهان فراهم شود. جراحی از راه دور، نوع پیشرفته‌ای از تله مدیسین است که در حال گسترش در سطح جهان است. سیستم‌های تله‌مدیسین امروزه تا آنجا پیشرفت کرده‌اند که به پزشکان امکان می‌دهند از راه دور بیمارانی را که از باتری قلب استفاده می‌کنند یا بیمارانی که حسگرهای پیوندی در بدنشان دارند، کنترل کنند و تحت نظارت قرار دهند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان سیستم‌های درمان از راه دور را بهترین ابزار برای مراقبت‌های پزشکی در دنیای مدرن امروز می‌دانند. به این ترتیب، مراقبت و نگهداری از بیماران مبتلا به امراضی مانند دیابت یا نارسایی قلبی در خانه امکان‌پذیر می‌شود. این در حالی است که بعضی بیمارانی که عمل جراحی پیوند قلب روی آنها انجام شده است، می‌توانند شرایط جسمی‌ و قلبی خود را با استفاده از گوشی تلفن همراه کنترل کنند بدون آن‌که نیازی به معاینه حضوری در کلینیک داشته باشند.به عقیده بسیاری از کارشناسان صنعت درمان و تجهیزات پزشکی، درمان از راه دور دیگر از صورت یک شعار به یک رویکرد کم‌هزینه و مفید تبدیل شده است.

طراحی سیستمی ‌توسط شما با توجه به پیشرفت‌های ذکر شده با توجه به چه مزیت‌هایی توجیه داشته است؟

هدف از استقرار این سیستم، فراهم کردن زمینه‌های مشورتی و تشریحی در ارائه خدمات کاردیولوژی در نواحی‌ای‌ که نیاز وجود دارد؛ فراهم‌آوردن زمینه ارائه خدمات تخصصی از راه دور در سایت‌هایی که فاقد پزشک متخصص هستند و همچنین فرصت‌های آموزشی و پژوهشی برای افزایش توانایی متخصصان و کاهش نقل و انتقال بیماران است.

بر این اساس سیستم طراحی شده، سیستمی‌ کاردیولوژی برای تشخیص بیماری‌های قلبی از راه دور با قابلیت‌های ویژه و منحصر است که نه تنها تمام ‌قابلیت‌های یک سیستم تله کاردیولوژی به منظور تحقق اهداف ذکر شده را در بردارد، بلکه به تمام ‌محدودیت‌های سیستم‌های مشابه در سراسر دنیا پاسخ می‌دهد. یکی از اهداف این پروژه طراحی و ساخت یک سیستم کاربردی به منظور استقرار این سیستم حیاتی در ایران است. یکی از دلایل بالقوه عدم استقرار سیستم‌های تله مدیسین موجود در ایران فقدان فناوری پیشرفته مخابراتی در ایران است. خطوط معمولی تلفن پهنای باند کافی برای کاربردهای تله مدیسین را ندارند. در بسیاری از نقاط دورافتاده سیم‌های ارتباطی مخابراتی هنوز ویژگی‌های لازم برای برقراری ارتباط مناسب برای موارد خاص تله مدیسین را ندارند، علاوه بر این اجرای پروژه‌های تله مدیسین نیازمند سرمایه‌گذاری زیربنایی با پشتیبانی بودجه دولت است که در طراحی سیستم تله کاردیولوژی تمام موارد فوق مرتفع شده است.

با الگوریتم‌های به کار رفته در این نرم‌افزار ، برنامه به طور هوشمند شرایطی را فراهم می‌کند تا کاربر طیف وسیعی از اطلاعات کلینیکی و پاراکلینیکی را اندازه‌گیری کرده تا از بروز خطا در تشخیص بیماری جلوگیری به عمل آید و پزشک متخصص را در تصمیم‌گیری و ارائه روش درمانی مناسب یاری دهد.

به علاوه امکان ایجاد فضای مشاوره و تبادل نظر، انتقال سریع داده‌ها و تصاویر بیمار به منظور تشخیص و درمان سریع‌تر بیماری، امکان ایجاد فضایی برای مشورت چندین پزشک در نقاط مختلف روی یک تصویر واحد به منظور کاهش خطای تشخیصی و تشکیل یک آرشیو مرکزی به عنوان یک منبع اطلاعاتی جامع جهت تحقیقات را فراهم می‌کند. همچنین از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان از امکان تهیه گزارش و آمارگیری به صورت دلخواه در هر زمان نام برد.

در عین حال کاربر سیستم قابلیت استفاده در متداول‌ترین و کاراترین سیستم عاملWindows را داراست. کمااین‌که یکی از ویژگی‌های این نرم‌افزار سهولت دسترسی به داده‌ها و اطلاعات است. در مجموع می‌توان گفت از مهم‌ترین ویژگی‌های این نرم‌افزار سازگاری با زیرساخت‌های ارتباطی ایران است.

آیا این سامانه در حال حاضر پیاده سازی شده است؟کاربرد وسیع آن در مراکز تشخیصی درمانی نیاز به احراز چه شرایطی دارد؟

این سیستم برای اولین بار در دومین همایش قلب و فناوری‌های نوین اسفند 1387 در حضور جمع کثیری از متخصصان قلب از جمله دکتر قاسمی‌ارائه شد. به منظور اجرایی کردن این سیستم نیازی به زیرساخت‌های سخت‌افزاری پیچیده، پهنای باند وسیع و پرداخت هزینه گزاف برای ایجاد ارتباطات نیست. این سیستم قابل نصب روی یک رایانه یا یک لپ‌تاپ است. این نرم‌افزار علاوه برسادگی، کارایی زیادی نیز دارد. برای پزشکان، کاردیولوژیست‌ها و کاربران، محیطی را فراهم می‌کند تا دچار مشکل و سردرگمی ‌نشوند و نیازی به آموزش مجدد و پیچیده در زمینه کار با نرم‌افزار نباشد.

پونه شیرازی