پیروزمندان و ناکامان بزرگ

همه این لحظه‌ها، هیجان مسابقه‌ها را سبب شد و رقابت‌های جهانی برلین را باشکوه ساخت. بیش از 400 هزار نفر این مسابقه‌ها را تماشا کردند و در مجموع بیش از 3 میلیارد نفر نیز از طریق تلویزیون بیننده مسابقه‌ها بودند. این مسابقه‌ها لحظه‌های شیرین و تلخی برای نام‌آوران دوومیدانی داشت که نگاهی می‌اندازیم به برخی از آنها.

ستاره مسابقه‌‌های دوومیدانی قهرمانی جهان، بی‌تردید یوسین ‌بولت، سریع‌ترین مرد جهان بود. بولت از المپیک پکن هم درخشان‌تر ظاهر شد و مسابقه‌ها را در تابستان گرم، داغ‌داغ کرد. دارنده 3 مدال طلای بازی‌های المپیک و 3 رکورد جهانی، در شبی به یادماندنی رکورد خیره‌کننده 9 ثانیه و 58 صدم ثانیه را برای دوی 100 متر ثبت کرد و یازده‌صدم ثانیه رکورد جهانی خود را که در بازی‌های المپیک پکن برپا کرده بود، کاهش داد.

از سال 1968 تا 2009 سابقه نداشت که قهرمانی در دوی 100 متر یازده‌صدم ثانیه رکورد جهانی این ماده را بشکند. پیروزی بزرگ بولت، مسابقه‌ها را هیجان تازه‌ای داد و مسوولان اتحادیه بین‌المللی فدراسیون‌های دوومیدانی را به وجد آورد، زیرا آنها خوشحال بودند که بولت تماشاگران بیشتری را به ورزشگاه خواهد کشاند و مسابقه‌های دوومیدانی حامیان مالی بیشتری نیز خواهد یافت.

خود بولت روز پس از مسابقه در گفتگو با سایت این اتحادیه این موضوع را مورد تایید قرار داد و گفت: خوشحالم که با رکوردشکنی من، دوومیدانی حامیان مالی بیشتری پیدا می‌کند و جهانیان به این ورزش بیش از گذشته توجه می‌کنند.

شب تولد به یادماندنی و پرشکوه

رکوردشکنی بولت در دوی 100 متر پایان کارش در برلین نبود. گویی او به این شهر تاریخی رفته بود که کارهای بزرگش در المپیک پکن را تکرار کند. وقتی او به مسابقه‌ نهایی دوی 200 متر راه یافت، علاقه‌مندان دوومیدانی باز هم انتظار شکسته شدن یک رکورد جهانی را می‌کشیدند. خود بولت پیش از مسابقه گفته بود آمادگی شکستن رکورد دوی 200متر جهان را ندارد، اما دوستداران دوومیدانی امیدوار بودند او کارهای خود را در پکن تکرار کند. آنها حتی حرف‌های خود بولت را باور نمی‌کردند. زمان مسابقه نهایی دوی 200 متر، 20 آگوست یعنی شب تولد یوسین بولت بود. بولت 21 آگوست 23 ساله شد. از 2 ساعت مانده به شروع مسابقه 70 هزار نفر در ورزشگاه زیبای المپیک برلین منتظر مسابقه‌ای بودند که زمان برگزاری‌اش کمتر از 20 ثانیه بود. اما مردم ساعت‌ها در هیجان و اشتیاق ماندند تا این 20 ثانیه را ببینند. بولت خیلی آرام و خونسرد خود را گرم کرد. هر جا می‌دوید و نرمش می‌کرد، چند عکاس نزدیکش بودند و از او عکس می‌گرفتند.

وقتی دوندگان در خط استارت قرار گرفتند، سکوت ورزشگاه را گرفت و نفس‌ها در سینه‌ها حبس شد. بولت درست مثل مسابقه‌اش در دوی 100 متر پس از 30 متر اول، از بقیه دوندگان پیش افتاد و خیلی راحت آهنگ گام‌هایش را تا خط پایان حفظ کرد و اول شد. کاملا خونسرد بود. لحظه‌هایی بعد نگاهی به صفحه زمان‌سنج الکترونیکی مسابقه‌ها انداخت و زمان ثبت شده 19 ثانیه و 19 صدم ثانیه را دید. در این لحظه بود که از خوشحالی منفجر شد و تازه فهمید چه رکورد خارق‌العاده‌ای را به دست آورده است. او در 200 متر هم دقیقا 11 صدم ثانیه رکورد جهان را شکست. تمام ورزشگاه در هیجان و شادی غرق شد و 70 هزار نفر در پیروزی، رکوردشکنی و جشن تولد یوسین بولت شریک بودند.

شادی وصف‌ناپذیر رقیب حدادی

مسابقه‌های پرتاب دیسک رقابت‌های جهانی برلین هم پرهیجان بود، اما نه به اندازه مسابقه‌های 100 و 200 متر.

با این حال حضور نامدارانی چون ویرجیلیوس الکنا قهرمان سابق جهان و دارنده 2 مدال طلا از المپیک 2000 سیدنی و 2004 آتن و گردکانتر قهرمان جهان و قهرمان المپیک 2008 آتن، به مسابقه‌های پرتاب دیسک گرمای ویژه‌ای داده بود. پستانوی اسپانیایی و هارتینگ آلمانی نیز از نامداران شرکت‌کننده بودند. در این مسابقه‌ها جای احسان حدادی البته آن حدادی آماده بهار پارسال خالی بود و بسیار افسوس خوردیم که چرا محمد و محمود صمیمی به این مسابقه‌ها اعزام نشدند. با توجه به رکوردهایی که قهرمانان در برلین کسب کردند، برادران صمیمی به مدال نمی‌رسیدند، اما هر دوی آنها بخت صعود به مرحله نهایی را داشتند و محمد می‌توانست در جمع 6 نفر اول قرار گیرد.

زمانی که مسابقه نهایی برگزار شد، کانتر و الکنا کمتر از حد انتظار ظاهر شدند و درعوض رقابت اصلی بین قهرمان پرتاب دیسک لهستان و روبرت هارتینگ آلمانی بود. پرتابگر لهستانی 2 بار رکورد کشورش را شکست و در یک قدمی مدال طلا قرار گرفت. اما هارتینگ که با حمایت تماشاگران خودی پرتاب می‌کرد، با پرتابی معادل 69 متر و 43 سانتی‌متر اول شد و مدال طلا به او رسید. هارتینگ باورش نمی‌شد که همه نامداران پرتاب دیسک را شکست داده است. پس از مسابقه تا دقایقی از خود بیخود شده بود و حرکات عجیبی از او سر زد. پرتابگر لهستانی دوم شد و کانتر فقط به مدال برنز قناعت کرد. الکنا هم چهارم شد و دستش به مدال نرسید و فهمید که دیگر در 37 سالگی فرصتی برای موفقیت ندارد.

لحظه اهدای مدال قهرمانان پرتاب دیسک نیز زیبا بود. زیرا شولت آلمانی که 49 سال دارد و رکورددار جهانی این ماده است، ‌مدال‌های قهرمانان را به گردن آنها انداخت.

ادامه اقتدار بکه له

کنه نیسا بکه له، یکی از موفق‌‌ترین پیروزمندان رقابت‌های دوومیدانی قهرمانی جهان بود و یک بار دیگر ثابت کرد بهترین دونده دوهای استقامت جهان است.او درست مثل بازی‌های المپیک پکن در دوهای 5 و 10 هزار متر قهرمان شد. او که رکوردهای جهانی این 2 ماده را در اختیار دارد، برای چهارمین بار متوالی مدال طلای دوی 10 هزار رقابت‌های قهرمانی جهان را به دست آورد و با رکورد 4 قهرمانی هایله گبرسلاسی هموطن خود مساوی کرد. بکه‌له در مسابقه 10 هزار متر تا یک دورمانده به پایان مسافت 10 هزار متر پشت سر دونده‌ای دیگر می‌دوید و در دور آخر فرار کرد و با اختلاف زیادی در مقایسه با دیگر دوندگان اول شد. او در مسابقه‌های خود با بهره‌گیری از سرعت فوق‌العاده‌اش در 400 متر آخر چنان سریع می‌دود که دوندگان دیگر توان دویدن پایاپای با او را ندارند. او پس از مسابقه گفت: برای مسابقه کاملا طرح و برنامه داشتم و بر این اساس کارم را انجام دادم. او در مسابقه 5 هزار متر نیز با همان تاکتیک خاص خود قهرمان شد. بکه له نیز از دوندگانی بود که به مسابقه‌های جهانی برلین رونق و هیجان زیادی داد.

این بار هم دوندگان کنیایی و آمریکایی از دونده نامدار اتیوپیایی شکست خوردند.

پیروزمندان دیگر

یوسف کامل دونده بحرینی کنیایی تبار در دوی 1500 متر قهرمان شد. او تا حدود 100 متر مانده به پایان خط نفر سوم بود، اما با فراری عالی دیگر دوندگان را جا گذاشت و اول شد. او دقیقا از همان تاکتیک پدرش استفاده کرد.

پدر او که البته عضو تیم دوومیدانی کنیا بود، 2بار قهرمان جهان شده بود و تاکتیک او استفاده از سرعت زیاد در 100 یا 150 متر آخر مسابقه بود که از دیگر دوندگان پیش می‌افتاد. یوسف کامل در دوی 800 متر نیز می‌توانست قهرمان شود و تاکتیک خود در دوی 1500 متر را به کار برد، اما این بار یک دونده سرپا و آماده و سمج از آفریقای جنوبی آنقدر خوب دوید که اجازه نداد یوسف کامل به او برسد و با حدود نیم متر اختلاف او را برد و اول شد. با این هدف کسب یک مدال طلا و یک مدال برنز برای یوسف کامل، موفقیت بزرگی محسوب می‌شود.

فیلیپس آیدوو قهرمان پرش سه‌گام بریتانیا نیز موفق بود. او ناکامی در پکن را جبران کرد و در برلین قهرمان جهان شد. دوایت فیلیپس هم به حقش رسید و قهرمان ماده پرش طول شد. او امسال بهترین حدنصاب‌ها را کسب کرده بود و بخت اول کسب مدال طلای پرش طول در برلین بود.

از دیگر نامداران موفق یکی هم استیون هوکر استرالیایی بود. هوکر امسال حتی از فراز مانع 6 متر و 6 سانتی‌متری گذشته بود. او در برلین کارش را با انتخاب مانع 5 متر و 85 سانتی‌متری آغاز کرد. در پرش اول از مانع افتاد، اما در پرش دوم خیلی راحت از رویش گذشت و سپس در همان بار اول از روی مانع 5 متر و 90 سانتی‌متری عبور کرد و قهرمان شد.

تراژدی دایرون روبلس

دایرون روبلس قهرمان دوی 110 متر بامانع المپیک پکن و رکورددار جهانی این ماده، یکی از دوندگان مشهور و پرامید در برلین بود. همه او را قهرمان مسلم می‌دانستند و این دونده کوبایی از قبل مدال طلا را برای خود کنار گذاشته بود، اما از قدیم گفته‌اند حادثه خبر نمی‌کند. این بار حادثه به سراغ روبلس نگون‌بخت رفت و بر سر او همان آمد که بر سر لیوشیانگ چینی در المپیک پکن آمده بود. شیانگ قهرمان دوی 110 متر با مانع المپیک آتن، بسیار امیدوار بود که در کشور خود و مقابل تماشاگران چینی از عنوان قهرمانی المپیک خود دفاع کند. برای چینی‌ها طلای شیانگ از دیگر طلاهایشان باارزش‌تر ارزیابی شده بود، اما او درست در خط استارت و بعد از شلیک تپانچه استارت، دچار ناراحتی و درد شدید در قوزک پا شد و نتوانست حتی یک متر بدود. او را به بیمارستان بردند و بعدها در آمریکا جراحی شد و همچنان دور از مسابقه‌هاست.

غیبت شیانگ، روبلس را قهرمان المپیک کرد. در برلین روبلس از مرحله مقدماتی خیلی راحت صعود کرد، اما در مرحله نیمه‌نهایی پس از عبور از مانع سوم به زمین افتاد. عضله همسترینگ او دچار کشیدگی شدید شد و از ادامه رقابت‌ بازماند و غم سنگینی اردوی کاروان کوبا را در بر گرفت. مسابقه نهایی بدون حضور روبلس جذابیت زیادی نداشت. ابوبکر کاکی دونده سودانی یکی دیگر از بدشانس‌ها و ناکامان بود. او که بخت اول مقام قهرمانی در دوی 800 متر بود، در پیچ آخر مسابقه پایش به میله‌ای کوتاه در کنار پیست برخورد کرد و به زمین افتاد. دو دونده دیگر که پشت سرش می‌دویدند به او برخورد کردند و آنها نیز روی زمین افتادند. شاید بتوان تایسون گی را هم در فهرست ناکامان قرار داد. او البته در دوی 100 متر رکورد تازه‌ای برای آمریکا به دست آورد، اما نتوانست از عنوان جهانی‌اش دفاع کند و مغلوب بولت شد و بعد هم به علت آسیب‌دیدگی از شرکت در مسابقه دوی 200 متر انصراف داد. به هر حال برای دونده‌ای که در رقابت‌های جهانی اوزاکا 3 مدال طلا به دست آورده بود، کسب تنها یک مدال نقره در مسابقه‌های جهانی 2009 یک ناکامی است.

شکست ایسین بایوا و بوبکا!

بزرگ‌ترین ناکام رقابت‌های جهانی برلین، یلنا ایسین بایوا قهرمان ماده پرش با نیزه بانوان در المپیک پکن و رکورددار جهانی این ماده بود. پیش از مسابقه‌ها برای ایسین بایوا حتی بخت بیشتری از بولت قائل بودند که قهرمان جهان شود. او که در المپیک و رقابت‌های دیگر بارها از فراز موانع بالاتر از 5 متر عبور کرده بود، مقابل مانع 4 متر و 75 سانتی‌متری تسلیم شد و سپس سرگئی بوبکا رکورددار پرش با نیزه مردان جهان که در ورزشگاه بود به ایسین بایوا توصیه کرد برای پرش دوم خود مانع 4 متر و 80 سانتی‌متری را انتخاب کند. ایسین بایوا همین کار را کرد، اما در عبور از فراز این مانع 2 بار ناکام شد و با احتساب ناکامی در مقابل مانع 4 متر و 75 سانتی‌متری به طور باور نکردنی حذف شد.

در واقع می‌توان سرگئی بوبکا را هم در ناکامی ایسین بایوا شریک دانست. شاید اگر این دختر روس به تلاش برای عبور از روی مانع 4 متر و 75 سانتی‌متری ادامه می‌داد، موفق می‌شد و بعد هم آمادگی پیدا می‌کرد از موانع بلندتر بگذرد. پس از مسابقه، او در حالی که گریه می‌کرد گفت: حرفی برای زدن ندارم. فقط باید بروم و برای مسابقه‌های جهانی 2011 و المپیک 2012 برنامه‌ریزی کنم.

دوومیدانی ما در حسرت تماشاگر

برای تماشای رقابت‌های دوومیدانی‌‌‌ قهرمانی جهان، در شهر برلین، هر روز ده‌ها هزار نفر به ورزشگاه المپیک این شهر رفتند. حضور انبوه تماشاگران جلوه‌ای خاص به این رقابت‌ها داد. پیش از این نیز که لیگ طلایی دوومیدانی در برلین برگزار می‌شد، ورزشگاه المپیک مملو از تماشاگر می‌شد و این نشان از آن دارد که مردم آلمان علاقه زیادی به ورزش دوومیدانی دارند. در المپیک نیز مسابقه‌های دوومیدانی تماشاگران بسیار زیادی دارد. وقتی در هر دوره از بازی‌های المپیک، ورزشگاه المپیک مملو از تماشاگر می‌شود که رقابت و هنرنمایی قهرمانان دوومیدانی را تماشا کنند، رویداد بزرگ المپیک جلوه و شکوه خاصی پیدا می‌کند. وقتی صحنه‌های مسابقه‌های دوومیدانی المپیک یا قهرمانی جهان یا لیگ طلایی را از تلویزیون تماشا می‌کنیم و می‌بینیم تمام این رویدادها مثل مسابقه‌های بزرگ فوتبال، ورزشگاه پر از تماشاگر دارند، افسوس می‌خوریم به وضع دوومیدانی خودمان.

مسابقه‌های دوومیدانی ما در هر سطح و رده‌ای، حتی هزار نفر را به ورزشگاه نمی‌کشاند. در سال‌های دور هزاران نفر برای تماشای مسابقه‌های قهرمانی کشور یا آموزشگاه‌ها به ورزشگاه می‌رفتند؛ اما حالا دوومیدانی ما دلتنگ حضور تماشاگران است. این که چرا دوومیدانی ما تماشاگر پسند نیست، علت‌های فراوانی دارد که در چند دقیقه نمی‌توان به آنها پرداخت. وقتی برای دوومیدانی برنامه و راهبردی وجود ندارد، وقتی مسوولان رده بالای ورزش به این ورزش پایه مثلا در مقایسه با فوتبال بهایی نمی‌دهند، وقتی باشگاه‌ها با دوومیدانی بیگانه‌اند، وقتی در مدارس و دانشگاه‌ها این ورزش فراموش شده است،‌ نباید انتظار داشت مردم بیایند و مسابقه‌هایی را تماشا کنند که حتی برای خود دوومیدانی کاران فرسایشی است. چه کسی حوصله دارد برود و در ساعات گرم روزهای تابستانی، مسابقه‌های لیگ دوومیدانی را تماشا کند که برگزاری‌اش یک روز از صبح تا عصر طول می‌کشد و سطح رقابت‌ها نیز تماشایی نیست.

وقتی خود ورزشکاران دوومیدانی که برای مسابقه دادن به ورزشگاه می‌روند، انگیزه و علاقه‌ای برای تماشای رقابت دوستانشان در رشته‌های‌ دیگر ندارند، آیا می‌توانیم ورزشدوستان را تشویق کنیم که به ورزشگاه بروند و زیر آفتاب سوزان چند ساعت بنشینند و مسابقه‌‌های پراکنده‌ای را که با وقفه‌های کم و زیاد در گوشه‌های مختلف ورزشگاه برگزار می‌شود، تماشا کنند؟

وقتی مسابقه‌ها را به شیوه چند دهه قبل برگزار می‌کنیم، وقتی اطلاع‌رسانی انجام نمی‌شود، وقتی رسانه‌ها به دوومیدانی بهای چندانی نمی‌دهند و اساسا فرهنگ ورزش دوومیدانی ترویج نیافته، مگر می‌شود توقع داشتن تماشاگر داشت؟ راستی چرا در کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، انگلیس و فرانسه که فوتبالشان در سطح اول جهان است و قهرمان جام جهانی شده‌اند و تیم‌های باشگاهی‌شان آوازه و افتخارات جهانی دارند، ده‌ها هزار نفر به ورزشگاه‌های دوومیدانی می‌روند و با اشتیاق مسابقه‌ها را تماشا می‌کنند و حتی گاهی برای خرید بلیت یک مسابقه دوومیدانی پولی بیش از پول بلیت یک مسابقه فوتبال می‌دهند؟

پس چگونه است که ما به این فوتبال نیم‌بند خود، این چنین بها می‌دهیم و خیلی از ورزش‌ها را در سایه این فوتبال قرار داده‌ایم؟ اگر فوتبال ما همسطح فوتبال آلمان و ایتالیا و انگلیس و فرانسه بود، چه بر سر دوومیدانی خود می‌آوردیم؟

جهانگیر چراتی