شکست غول‌ها

در بعضی از این موارد، از جمله لمن ، فانی و فردی احضارنامه‌هایی فرستاده شده است. مقامات قضایی در کنار مقامات کمیسیون ناظر بر فروش و ارائه سهام به مردم می‌کوشند معلوم کنند آیا مدیران این شرکت‌ها مردم را درباره شرایط مالی شرکت‌های خود گمراه کردند. وکلای مدافع احتمالا خواهند گفت این شرکت ها و همچنین مدیران و روسای آنها را به صورت انفرادی نمی‌توان برای بحران بی‌سابقه بازار مالی آمریکا مقصر دانست.

دانیل ریچمن، دادستان سابق فدرال در ناحیه جنوبی نیویورک که حالا استاد دانشگاه کلمبیا است می‌گوید: یک نکته را که به طور قطع می‌دانیم این است که صدها تاجر انتخاب‌های احمقانه انجام دادند. امااین کار جرم نیست. شاید بعضی از مدیران بیش از حد خوش بین بودند اما خیلی از مردم هم همینطور بودند.

سال 2008 را شاید بتوان بدترین سال برای موسسات مالی در سراسر دنیا دانست. در این سال در پی فروپاشی بازار مسکن در آمریکا و درگیر شدن بانک‌ها و موسسات مالی در این قضیه بتدریج دامنه بحران به بازارهای مالی اروپا، آسیا و دیگر نقاط جهان کشیده شد. بحران مالی، ورشکستگی بانک‌ها و موسساتی را درپی داشت که هر کدام به تنهایی درآمدی بیشتر از برخی کشورهای در حال توسعه داشتند و سابقه فعالیت برخی از‌آنها به 150 سال می‌رسید.

با این حال، بحران به همین جا ختم نشد. تداوم بحران مالی جهان به بخش واقعی اقتصاد هم سرایت کرد و بسیاری از شرکت‌هایی که به مدت چندین دهه بر سودآوری خود افزوده بودند، طعم تلخ زیان را چشیدند. در این گزارش نگاهی داریم به مدیران 9 موسسه مالی بزرگ ورشکسته دنیا که سرنوشت آنها می‌تواند عبرت خوبی برای پندآموزی باشد.

جیمی کین، مقام اجرایی سابق شرکت (Bear Stearns)

توانایی جیمی کین برای قضاوت درست و گرفتن تصمیم‌های خوب در بازی بریج، او را برای این بحران مالی آماده نکرده بود. کین پس از کناره‌گیری در ژانویه 2008، در شرایطی که 15 سال رهبری آن را به عهده داشت و در مارس گذشته به زانو در‌آمد، در حاشیه قرار داشت.

در زمان فروپاشی، که روند آن با معامله مورد حمایت دولت برای این که «جی‌پی مورگن چیس» این گروه را با سهام 10 دلاری به دست بیاورد، سهل‌تر شد،در آن زمان این که فقط یک شرکت برای گناهان مربوط به معاملات اعتباری نادرست بیشتر بانک‌های وال‌استریت آسیب ببیند،کاری غیرعادلانه به نظرمی‌رسید. گفته می‌شود نیمی از 14 هزار کارمند بیر، پس از معامله جی‌پی‌مورگن، کارشان را از دست دادند. اماتحولات بقیه سال 2008 ، سقوط بیر را به چیزی کمتر از سقوط آزاد تبدیل کرد. برای کارکنان لمن برادرز که در سپتامبر اعلام ورشکستگی کرد ، سهام 10 دلاری می‌بایست خیلی خوب می‌بود و فروپاشی این شرکت برای کین که ثروت خالص او بیش از یک میلیارد دلار بود، حدود 60 میلیون دلار باقی گذاشت.

کین تابستان امسال (2008)‌ در گفتگو با مجله فوربس این موضوع را تکذیب کرد که در شرایط بحرانی شرکتش او حال و روز خوبی داشته است. نخستین بار که مشکلات شرکت بیر در تابستان 2007 آفتابی شد، کین در یک مسابقه بریج مشغول بازی و تفریح بود.

سقوط کیم به اتفاق بیر مانع از آن نشد که او شرایط خصوصی خود را بهتر کند. زمستان گذشته، هفته‌ها پیش از فروپاشی بیر، کیم و همسرش دو واحد آپارتمان اشرافی در هتل پلازا که بر سنترال پارک منهتن مشرف است، خریدند.

 مارتین سولیوان، رئیس سابق AIG

ناامیدی و یاس هرگز در نظر مارتین سولیوان امری عادی و طبیعی نبود. مدیر اجرایی و همه‌کاره شرکتAIG  با شخصیتی گرم و امیدبخش و با استفاده از ادبیاتی شاد به لطف استعدادهایش به عنوان فروشنده‌ای پرحرف و توانا تا اوج شرکت بیمه‌ای که در 17 سالگی به آن پیوسته بود، پیش رفت.

سولیوان حتی در روزهای پایانی سلطه‌اش درAIG  مدام تکرار می‌کرد که شرکت از این توفان جان به سلامت بدر خواهد برد. به این دلیل دیدن چهره شکست خورده و شرمسار او در جریان بازجویی در کنگره در ماه اکتبر تازگی بسیاری داشت. یک ماه پیش از بازجویی، دولت میلیاردها دلار به AIG تزریق کرده بود تا آن را از آستانه ورشکستگی بازگرداند.

عقاید درباره مدیریت سولیوان که از سال 2005 تا ژوئن 2008 جانشین هانک گرینبرگ بود، متفاوت است. بسیاری از دانش او در زمینه بیمه و توانایی برخورد با میراث گرینبرگ ستایش می‌کنند، اما منتقدانش می‌گویند نتوانست از عهده رقابت‌های داخلی که در طول دهه‌ها مدیریت گرینبرگ شکل گرفته بود برآید و به‌ویژه نتوانست شرط‌بندی‌های گسترده و بی‌پروا را در یک قسمت حیاتیAIG  که نظارت چندانی بر آن اعمال نمی‌شد، متوقف کند.

سولیوان در 54 سالگی فاصله زیادی تا بازنشستگی دارد و تخصص او در بیمه همراه با مهارت‌هایش در بازاریابی می‌تواند او را برای شرکت‌های خصوصی در زمینه سهام یا مشاوره مالی جذاب سازد.

ریچارد فولد، مدیر اجرایی سابق لمن برادرز

این مرد 62 ساله لاغر و نیرومند با ظاهر آراسته هر روز هفته از قصر خود در شهر کوچک گرینویچ در کانکتیکات به دفتر کارش در منهتن می‌رفت. اما پس از ورشکست کردن لمن برادرز در سپتامبر فولد دیگر به طبقه آخر ساختمان مرکزی و سابق این شرکت نمی‌رود.

به جای او مدیران بانک «بارکلی کاپیتال»، بانک انگلیسی که دارایی‌های آمریکایی لمن را خریداری کرد در دفاتری می‌نشینند که زمانی در اختیار فولد و دوستان نزدیک او بود. اما علی‌رغم تحقیر مشاهده نابودی شرکتی که فولد 15 سال آن را اداره می‌کرد، «چریک»  نامی که دوست و دشمن در روزهای اوج کارش به او داده بودند  هنوز غریزه مبارزه‌طلبی خود را از دست نداده است.

فولد علاوه بر قول ادامه کار تا پایان موعد قانونی قراردادش، خیال ندارد بیشتر زمانش را به پرسه زدن در بیش از 20 اتاق خانه‌اش در گرینویچ بگذراند. اگرچه امیدهای او برای تشکیل یک شرکت کوچک مشاوره‌ای، به چگونگی برخورد او با عوارض پرخرج و مرگبار شرکت او به سوی فراموشی و گمنامی بستگی خواهد داشت.

فولد  و دیگر مدیران لمن به وسیله بازجویان فدرال که در این باره تحقیق می‌کنند که آیا مدیران این شرکت سرمایه‌گذاران را در ماه‌های پیش از ورشکستگی درباره سلامت مالی لمن گمراه کرده‌اند، احضار شده‌اند.

استن اونیل، مدیر اجرایی سابق مریل لینچ

استن اونیل از جهتی خوش‌شانس بود که پیش از همه برکنار شد.

خروج او از مقام اجرایی اصلی مریل لینچ در اکتبر 2007، باعث شد به عنوان اولین قربانی بلندمرتبه آنچه در آن زمان به «بحران رهنی» معروف بود، مشخص شود.

اونیل در آن زمان، پس از پنج سال رهبری این شرکت، نماد سرشکستگی وال استریت شد. اما با ورشکستگی بیر در مارس و پس از آن لمن، اونیل حالا همراهان بسیاری در برزخ دارد که بسیاری از غول‌های مالی ناکام به آن تبعید می‌شوند.

بسیاری از سرمایه‌گذاران ناامید و مالباخته از اونیل شکایت کرده‌اند. اما به نظر نمی‌رسد اقدامات او در راس شرکت مریل لینچ توجه مقامات قضایی فدرال را جلب کرده باشد، در حالی که بسیاری دیگر از همتایان شکست خورده او گرفتار شده‌اند.

اونیل ظاهرا با یک شرکت مالی در نیویورک به نام «ویژن کاپیتال ادوایزرز» مذاکراتی داشته اما هنوز به بازار کار بازنگشته است.

همه گیر شدن بحران مالی جهانی به اونیل کمک کرده است از مرکز توجه و حملات مداوم منتقدان خارج شود. اما در شرکت مریل او همچنان هدف تحقیرها و اهانت‌ها است. در جلسه 5 دسامبر این شرکت که سهامداران آن فروش مریل را به بانک آمریکا تاکید کردند، فرزند یکی از بنیانگذاران شرکت از اونیل برای خیانت به این شرکت افسانه‌ای آمریکا بشدت انتقاد کرد. حاضران با فریادهای رعدآسا سخنان او را تایید کردند.

آنجلو موزیلو، مدیر اجرایی سابق شرکت کانتری واید

 آنجلو موزیلو، پسر یک قصاب که شرکت کانتری واید را به عنوان بزرگترین وام‌دهنده رهنی آمریکا ایجاد کرد ، در سال 2006 با دریافت 52 میلیون دلار حقوق و پاداش نماد زیاده‌روی‌های خدمات مالی آمریکا شد. دریافتی او در سال 2007 به 168 میلیون دلار کاهش یافت اما، حتی در شرایطی که شرکتش در آستانه ورشکستگی قرار داشت 121.5 میلیون دلار دیگر از سرمایه‌گذاری در بازار سهام به دست آورد.

کانتری واید که ژانویه گذشته به بانک آمریکا فروخته شد، از جمله بزرگترین پرداخت‌کنندگان وام‌های پرخطر به وام‌گیرندگان فاقد شرایط لازم برای دریافت وام (در نتیجه با بهره کلان)‌ بود.

موزیلو تحت فشار شدید سیاستمداران از دریافت 5/37 میلیون دلار بابت پرداخت قطع همکاری و مزایای دیگری که قرار بود در نتیجه معامله فوق دریافت کند، خودداری کرد. وی ماه ژوئن از کانتری واید رفت و هنوز کار دیگری را شروع نکرده است. تحلیلگران می‌گویند او در سال 2009 به احتمال فراوان بیشتر وقت و ثروت شخصی خود را باید صرف وکلایش کند.

تعداد زیادی از سهامداران کانتری واید از او شکایت کرده‌اند و کمیسیون سهام نیز به این علت که او حتی پس از شروع بحران رهنی به فروش سهام کانتری واید ادامه می‌داد، مشغول تحقیق است.

او و کانتری واید برای به اصطلاح برنامه «دوستان آنجلو» نیز مورد تمسخر قرار گرفته‌‌‌اند. موزیلو براساس این برنامه به سناتورها و سایر افراد بانفوذ به عنوان پذیرایی و رفتار با افراد بسیار مهم باج و هدیه می‌داد.

دانیل مود، مدیر اجرایی سابق شرکت فانی می

‌دانیل مود به زندگی در موقعیت‌های تحت فشار شدید عادت دارد. او عضو تیم ملی قایقرانی آمریکا در سال 1980 بود که واشنگتن شرکت در بازی‌های المپیک 1980 مسکو را تحریم کرد.

وی پس از بمباران سربازخانه آمریکا در بیروت در سال 1981 رهبری یک جوخه تفنگداران را عهده‌دار شد. مود پس از کاهش ارزش پزو مکزیک در سال 1993 و پس از بحران مالی سال 1996 آسیا رئیس شرکت جنرال الکتریک در مکزیک و آسیا بود.  هنگامی که به ریاست بزرگ‌ترین شرکت تامین مالی رهنی آمریکا در سال 2004 رسید شرکت فانی می با یک رسوایی حسابداری و مالی 6.3 میلیارد دلاری دست به گریبان شد.

مود هنگامی که شرکت رهنی او، به اتفاق شرکت رقیب آن یعنی فردی مک، سپتامبر گذشته در اختیار دولت آمریکا گذاشته شد، از ریاست آن کناره‌گیری کرد اما همچنان در صندلی داغ باقی است. سهامداران شرکت با ادعای این که شرکت تحت ریاست مود دست به خطرهای غیرمسوولانه و نامتناسب با موقعیت مالی خود زد، از او شکایت کرده‌اند.

مود با کاهش ارزش سهام شرکت میلیون‌ها دلار را از دست داد و دولت پس از در اختیار گرفتن کنترل شرکت پرداخت پاداش پایان خدمت او را لغو کرد، با این حال او در سال 2007 در حالی که شرکت 5/2 میلیارد دلار ضرر کرد و ارزش سهام آن 33 درصد کاهش یافت حقوق خود را 7 درصد افزایش داد.

اشخاصی که با برنامه‌های او آشنایی دارند، می‌گویند مود اغلب برای مصاحبه‌های شغلی به نیویورک می‌رود اما هنوز در شرکت دیگری مشغول نشده است.

ریچارد سیرون، مدیر اجرایی سابق شرکت فردی مک

هنگامی که دیک سیرون در سال 2003 هدایت فردی مک را به عهده گرفت کمتر کسی در توانایی او برای نجات شرکتی تردید داشت که هنوز از رسوایی حسابداری مربوط به اطلاعات غلط مدیران آن درباره حدود 5 میلیارد دلار از درآمدهای آن، خلاص نشده بود.

او پیش از آن به عنوان رئیس و مدیر اجرایی شرکت ترمو الکترون، به عنوان مدیر اجرایی بورس آمریکا، دستیار معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا و رئیس بانک مرکزی بوستون خدمت کرده بود.

البته کارنامه سیرون از آن زمان مقداری از درخشش خود را از دست داده است. منتقدان می‌گویند سیرون خطرهای تامین مالی رهن‌‌های خارج از چارچوب وام‌دهی عادی فردی مک را نادیده گرفت.

سیرون گفته است شرکت فردی مک برای انجام وظیفه‌ای که از طرف دولت به منظور کمک به تامین مسکن ارزان به عهده آن گذاشته شده بود، نیاز داشت به خطرهای اضافی دست بزند.

سیرون 64 ساله در سپتامبر که دولت اداره این شرکت تامین مالی رهنی عظیم آمریکا را به عهده گرفت از مدیریت اجرایی آن کناره‌گیری کرد و کمتر کسی انتظار دارد که او در آینده نزدیک در شرکت تامین مالی دیگری مشغول کار شود.

کن تامپسون، مدیر اجرایی سابق شرکت واکوویا

کن تامپسون در چند سال نخست کارش در مقام مدیر اجرایی اصلی «فرست یونین» که بعدها واکوویا شد، از انجام معاملات تهاجمی که ویژگی دوران کار اد کراچفیلد، مدیر سابق بود که در سال 2000 کناره‌گیری کرد، خودداری می‌کرد. چند معامله تامپسون یعنی ادغام با واکوویا در سال 2001 و سرمایه‌گذاری مشترک با پرودنشال فایننشال در سال 2003 با خویشتنداری محتاطانه انجام شد.

اما سال 2006 هنگامی که تامپسون 25 میلیارد دلار برای تصاحب شرکت سرمایه‌گذاری وام مسکن گلدن‌وست در کالیفرنیا پرداخت، خویشتنداری و احتیاط او پایان یافته بود. این معامله پایگاه محکمی را که تامپسون در کالیفرنیا می‌خواست به او داد، اما درست در شرایطی که وضع بازار مسکن رو به وخامت گذاشته بود، وام‌های مسکن گلدن‌وست، که بسیاری از آنها با نرخ‌های متغیر اختیاری پرداخت می شد، تعادل ترازنامه واکوویا را از بین برد.

اگر چه هیات مدیره واکوویا اعلام کرد برکناری تامپسون، پس از 32 سال همکاری با این بانک به‌خاطر هیچ عامل خاصی نبوده، این کار اندکی پس از آن صورت گرفت که واکوویا اعلام کرد در سه ماه نخست سال 708 میلیون دلار زیان داشته و 41 درصد از سود سهام خود کاست.

واکوویا تحت ریاست باب استیل مدیر جدید خود به وسیله ناظران دولتی مجبور شددر بانکی نیرومند در اواخر سپتامبر ادغام شود. به گفته آشنایان تامپسون وی هنوز در کارولینای شمالی زندگی و در هیات مدیره هیولت پاکارد کار می‌کند.

کری کیلینجر، مدیر اجرایی سابق وامو

 سقوط هیچ غول بخش تامین مالی در سال 2008 از کری کیلینجر شدیدتر نبوده است. وامو که در سپتامبر ورشکست شد، فقط جزیی از عظمت لمن برادرز را داشت که دو هفته پیش از آن تقاضای حمایت در برابر ورشکستگی داده بود، با این حال در شهر پایگاه خود یعنی سیاتل یک غول عظیم در زمینه تامین مالی بود.

کیلینجر در سال 1990 اداره این بانک را به عهده گرفت و وامو را به یکی از بزرگترین بانک‌های رهنی مسکن آمریکا تبدیل کرد. شکوفایی مستغلات، ‌همراه با اشتیاق وامو برای پرداخت وام به مشتریان فاقد شرایط دریافت وام (به این دلیل با نرخ سود خیلی بیشتر) به رشد حیرت‌آور آن کمک کرد.

کیلینجر رهبری جذاب، با علاقه برای نواختن ترومپت، از ایجاد شرایط امروزی برای بانک لذت می‌برد. تبلیغات وامو با عنوان «مادربزرگ‌های کابوی»، گروهی مرکب از چهار زن با ظاهر و لباس غربی، نشان داده می‌شدند که بانک‌های سنتی را مسخره می‌کنند. اما این ظاهر شورشی هنگامی که حباب پیشرفت مستغلات در آمریکا ترکید، دیگر جوابگو نبود.

در شرایطی که اوضاع مالی وامو در اوایل سال 2008 به وخامت می‌گرائید، کیلینجر شرکت «تی.پی جی کاپیتال» را متقاعد کرد در طرح سرمایه‌گذاری 7 میلیارد دلاری در این بانک شرکت کند. اما این سرمایه‌گذاری خیلی کم و خیلی دیر بود.

کیلینجر در سپتامبر اخراج و بانک او به جی‌پی‌مورگن چیس فروخته شد. شکست ناگهانی و کامل وامو کیلینجر را در سیاتل از یک قهرمان محلی به عنوان فردی ناخواسته و مطرود تغییر داده است.

مترجم: علی ایثاری کسمایی
منبع: تایمز مالی