پزشک خانواده

استرس در حقیقت پاسخ بدن به عوامل استرس‌زا بوده و به شخصیت، ژن‌ها و تجربیات قبلی ما بستگی دارد. صرف نظر از علت استرس، وقتی که نیازهای محیطی از توانایی ما در رویارویی با آنها فراتر می‌رود، استرس به وجود آمده و باعث ایجاد ناراحتی یا حتی یک بیماری می‌گردد.

آیا استرس خوب هم داریم؟ استرس می‌تواند حاصل شرایط مثبت یا منفی باشد. استرس حاصل از یک عامل مثبت، در فرد نوعی احساس هیجان و فرصت ایجاد می‌کند. برای مثال اغلب اوقات، فشار عصبی در ورزشکاران حرفه‌ای باعث بهبود عملکرد آنها در مسابقه می‌شود. مهم‌ترین عضو بدن که در اثر فشار عصبی می‌تواند دچار مشکل شود، قلب یعنی موتور محرکه انسان است. در خلال استرس حاد قلب شما ضربان سریع‌تری پیدا می‌کند که احتمالا ایجاد بی‌نظمی‌های ضربانی و نوعی درد قفسه سینه به نام آلژین را در شما افزایش می‌دهد. فشار عصبی موجب ترشح هرمون آدرنالین از غده فوق کلیه شده و آن نیز باعث اثر تخریبی روی بسیاری از اجزای بدن و بویژه عروق تغذیه‌کننده قلب شده و احتمال سکته قلبی را افزایش می‌دهد. استرس می‌تواند، بهبود زخم‌ها را به تاخیر انداخته و بیماری آسم را در افراد تشدید نموده و مشکلات گوارشی را افزایش دهد. فشار عصبی به غیر از جسم، روان انسان را تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی ایجاد نماید.

فشار عصبی (استرس) یک واقعیت در زندگی انسان‌هاست. بدن انسان بدون توجه به تلخ یا شیرین بودن فشار عصبی، سعی می‌کند خود را با آن سازگار نماید. هنگامی که استرس شدید باشد، پدیده‌ای موسوم به جنگ یا گریز روی می‌دهد. غده هیپوفیز که در مغز قرار دارد، فورا موادی را ترشح می‌کند. این مواد سریعا به غده‌های آدرنال که در بالای کلیه‌ها قرار دارند، می‌رسند و آنها را وادار به ترشح یکسری عوامل ویژه‌ای می‌کنند. عوامل مذکور نیز به سرعت خود را به اعضایی مثل قلب، رگ‌ها، اعصاب محیطی و کبد می‌رسانند. عکس‌العمل این اعضاء باعث بروز علائم و نشانه‌های فشار عصبی می‌شود که به صورت جسمی و روانی ظهور می‌کند. تعدادی از علائم عبارتند از: 1- سردرد 2- دندان قروچه 3- تنگی و خشکی گلو 4- کلید شدن فک‌ها 5- درد قفسه سینه 6- تنگی نفس و احساس خفگی 7-‌ تپش قلب 8- افزایش فشار خون 9- دردهای عضلانی مبهم 10- سوءهاضمه 11- یبوست یا اسهال 12- افزایش تعریق 13- دست‌های سرد و خیس 14- خستگی 15- بی‌خوابی 16- عصبانیت 17-‌ اختلال در تمرکز 18-‌ احساس عجز و ناتوانی 19- احساس پوچی 20- احساس ناامنی 21- غم‌زدگی 22- خشم و تهاجم به دیگران 23- پرخوری 24-‌ بی‌اشتهایی 25-‌ بی‌قراری 26-‌ ساز مخالف زدن 27-‌ تمایل به مصرف مواد غیرمجاز مثل سیگار 28-‌ انزوا استرس‌ها و زندگی روزمره است. کنترل استرس به نحو مطلوب نه تنها یک تهدید برای جسم و روان ما محسوب نمی‌شود، بلکه می‌تواند فرصتی برای بروز استعدادها در زمینه‌ نوآوری و خلاقیت باشد. اگر بپذیریم که برآیند نهایی افکار و اعمال ما و دیگر افراد جامعه، بعضا به صورت استرس به ما تحمیل می‌شود، باید یا نحوه مقابله با آن را بیاموزیم و یا با صبر و تفکر راهی از درون خود برای مواجهه با آن پیدا کنیم. باید به این واقعیت توجه کنیم که انسان‌ها با هم متفاوت هستند و راه‌های متفاوت و متنوعی برای مقابله با استرس وجود دارد. تشخیص فشار عصبی به علت تنوع علائم آن، گاهی آسان و گاهی بسیار سخت و دشوار است. اوقات تلخی با افراد دور و بر، بدبینی، بی‌قراری و رفتارهای عجیب علائم هشدار دهنده محسوب می‌شوند.

توصیه ها

1- همه کارهای روزانه را در یک لیست وارد کنید و به ترتیب اولویت انجام دهید.

2- هر روز 5 تا 10 کار مهم انجام دهید.

3- اگر برای انجام صحیح‌ کارها با مشکل مواجه هستید، به تجزیه و تحلیل نحوه صرف وقت خود طی چند روز متوالی بپردازید. امکان دارد که شما وقت خود را روی امور بی‌اهمیت یا کارهایی که از آنها اسمی در فهرست نیامده، تلف می‌کنید.

4- برخورد با شرایط سخت را در زمان بدون استرس تمرین کنید.

5- در برخورد با مسائل و مشکلات صبور باشید چرا که برندگان نهایی صبرکنندگان هستند.

حال اگر تحت تاثیر عصبی بودید، توصیه‌های ذیل را به کار گیرید:

1- عوامل استرس‌زا را شناسایی کنید.

2- از کشمکش خانوادگی دوری کنید.

3- به تمرین بردباری و شکیبایی بپردازید.

4- خشم خود را کنترل کنید.

5- علل عصبانیت خود را شناسایی کنید.

6- نصیحت پذیر باشید.

7- مکالمه ذهنی و یا خودگویی مثبت را در خود تقویت کنید.

8- به زندگی نظام‌مند مقید باشید.

9- استراحت های کوتاه مدت را فراموش نکنید.

10- غذای خوب بخورید و به فعالیت‌ها بدنی بپردازید.

11- با دوستان دانا مشورت کنید.

12-‌ روش آرام‌سازی جسمی و ذهنی را یاد بگیرید.

13- با پزشک خانواده خود یا روانپزشک مشورت کنید.

14- خدا را فراموش نکنید چرا که توکل به خداوند و دعا کردن برای حل مشکلات، آسان‌ترین و سریع‌ترین راه برای حل ریشه‌ای (و نه زود گذر) آنهاست.