آرزوهای عبث‌

ریاست تیم انتقال قدرت اوباما که به او در زمینه تعیین اعضای دولت کمک می‌کند را جان پودست، رئیس کارکنان کاخ سفید در دوران زمامداری بیل کلینتون، از روسای جمهور پیشین ایالات‌متحده به‌عهده دارد که در زمره موفق‌ترین چهره‌های لابی‌گر در واشنگتن تلقی می‌شود. او به همراه والری جارت، از مشاوران قدیمی اوباما و مالک یکی از شرکت‌های فعال در حوزه مستغلات در شیکاگو که در ساختار حزبی دموکرات‌ها در شیکاگو چهره‌ای مطرح و با نفوذ است و پت رز، از افراد نزدیک به محافل قدرت در واشنگتن و رابط پیشین کلینتون و سنا، ریاست مشترک این تیم را به عهده گرفته است.

اولین کسی که از سوی اوباما سمتی دریافت کرده راجر امانوئل است که به ریاست تیم کارکنان کاخ‌سفید منصوب شد. امانوئل از نمایندگان ایالت ایلینویز در مجلس نمایندگان است و یکی از اعضای پیشرو در جناح راستگرای دموکرات‌ها در شورای راهبردی این حزب تلقی می‌شود. او که در سال 2002 میلادی در حال پشت سر گذاشتن تبلیغات انتخاباتی برای راهیابی به کنگره بود از طرح بوش برای اقدام نظامی علیه عراق حمایت کرد. او که پیش‌تر مدیریت بانکی سرمایه‌گذاری را عهده‌دار بود ارتباطات نزدیکی با موسسات مالی دارد و به نوعی هماهنگ‌کننده تیم اوباما برای جذب کمک‌های مالی از بانک‌ها و موسسات مالی بود.

منابع نزدیک به اوباما اقدام به افشای نام کسانی که نامزد رسیدن به پست وزارت خزانه‌داری هستند، کرده‌اند. این پست از آن جا که تعاملی دوسویه با وال‌استریت دارد از اهمیت ویژه بخصوص در دوره بحرانی کنونی برخوردار است.
تاکنون از افرادی چون پل ولکر که در گذشته هم یک بار به وزارت خزانه‌داری رسیده، رابرت روبین که در دوران کلینتون وزیر خزانه‌داری بود و در حال حاضر عضو هیات مدیره سیتی‌گروپ، بزرگترین گروه مالی در ایالات‌متحده است، لورنس سامرز که مدتی در دوران کلینتون وزیر خزانه‌داری شد و همچنین تیموتی کیثنر که در حال حاضر ریاست بانک مرکزی نیویورک را به عهده دارد به عنوان نامزدهای اصلی احراز این پست یاد می‌شود.

همه این چهره‌ها در گذشته نقش اساسی در از میان برداشتن قوانین دست و پاگیر بانکی به نفع بانک‌ها و موسسات مالی و سرمایه‌گذاری در دهه 90 میلادی داشتند که به ثروتمندتر شدن صاحبان سرمایه و افزایش فشار بر اقشار متوسط و ضعیف منجر شد. در واقع همگی این افراد در اعمال سیاست‌هایی که به بحران مالی جاری ایالات‌متحده که بدترین بحران مالی جهان پس از دهه 1930 میلادی نام گرفته است، منجر شد کمک کرده‌اند.

کیثنر یکی از کسانی بود که در تدوین لایحه نجات و گرایش دولت بوش به سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و موسسات مالی خصوصی برای جلوگیری از سقوط آنها مشارکت داشت. او به‌ویژه تلاش کرد دولت بوش را به مساعدت مالی به AIG  غول بیمه‌ای آمریکا و دو شرکت فردی‌مک، فنی‌ما که در زمره بزرگ‌ترین موسسات مالی ایالات‌متحده هستند، ترغیب کند و دست بر قضا در این راه موفق بود.

ولکر به عنوان رئیس کل بانک مرکزی آمریکا در دوران زمامداری جیمی کارتر و رونالد ریگان ابداع‌کننده و مجری طرح شوک‌درمانی اقتصاد آمریکا با بالا بردن نرخ بهره بود که روند رشد اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته آمریکا را متوقف کرد و عامل بروز مشکلات اقتصادی برای ساکنان این مناطق برای دهه‌ها بود.

پیش‌بینی شده اوباما از رابرت گیتس، وزیر دفاع کنونی آمریکا بخواهد در سمت خود باقی بماند و لااقل در کوتاه‌مدت درصدد تغییر این پست و انتصاب شخص جدیدی به وزارت دفاع برنیاید. این در حالی است که گیتس همین اواخر در نطقی جنجالی خواستار گسترش تعاریف موجود در دکترین جنگ پیشگیرانه شده بود و از لزوم افزودن حملات هسته‌ای باز دارنده به فهرست اقداماتی که آمریکا می‌تواند برای جلوگیری از اقدامات خصمانه علیه منافع‌اش انجام دهد، سخن به میان آورد.

وزارت امور خارجه یکی از حساس‌ترین وزارتخانه‌های دولت آمریکا تلقی می‌شود.  منابع نزدیک به تیم انتقال قدرت اوباما از کسانی چون کالین پاول، وزیر امور خارجه دور اول زمامداری بوش و چاک هاگل، سناتور جمهوریخواه نبراسکا که مخالف سیاست‌های بوش در عرصه بین‌الملل بود به عنوان گزینه‌های او در این پست یاد کرده‌اند. البته پاره‌ای منابع هم از آنتونی لیک، مشاور امنیت ملی کلینتون که هماهنگ‌کننده جنگ ناتو  آمریکا علیه یوگسلاوی بود هم به عنوان نامزد رسیدن به وزارت خارجه یاد کرده‌اند.

سیگنال‌های ناخوشایند

اقدامات اوباما پس از اعلام پیروزی او در انتخابات به گونه‌ای بوده که پیام‌های غلطی برای طبقه حاکم آمریکا ارسال نکند. او سعی دارد این نکته را برجسته سازد که قصد ندارد به نفع رای‌دهندگان منافع اقلیت صاحب سرمایه‌ را در معرض تهدید قرار دهد.

او برای آن که این نکته را برجسته سازد که به دنبال جلب نظر اقلیت شکست‌خورده جمهوریخواه است که ریشه‌های عمیقی در محافل صنعتی، تجاری و مالی آمریکا دارند اعلام کرد روز دوشنبه به کاخ سفید می‌رود تا با بوش ملاقات و رایزنی کند. این در حالی است که سنت دیدار رئیس‌جمهور در حال خروج از کاخ‌‌سفید و شخصی که به جای او به قدرت رسیده معمولا در آخرین روزهای روند تکمیل انتقال قدرت انجام می‌شود.

به ظاهر اوباما با توجه به این که قدرت مانور چندانی در داخل نظام سرمایه‌داری آمریکا ندارد عزم خود را برای همگرا شدن با این نظام جزم کرده تا مبادا روزگار با او از سر ناسازگاری درآید. او پنجشنبه گذشته و تنها یک روز پس از اعلام نتایج قطعی انتخابات ریاست‌جمهوری با مشاوران اقتصادی ارشد تیم انتخاباتی‌اش و مشاوران اقتصادی بوش نشست مشترکی برگزار کرد.

ترکیب افرادی که در این نشست حضور یافته بودند به حد کافی گویا بود. علاوه بر روبین، ولکر و سامرز و در کناره چهره‌هایی چون وارن بافت که ثروتمندترین مرد آمریکاست و رابرت ریچ، مدیرکل پیشین تجارت و امور کارگری در دولت کلینتون مدیران عامل شرکت‌هایی چون زیراکس، هایت و شورون هم حضور داشتند.

این نشست با انتشار بیانیه‌ای‌ از سوی تعدادی از چهره‌های برجسته حزب دموکرات مقارن شد که در آن تاکید کرده بودند مترصد پیگیری سیاست‌هایی میانه‌رو هستند که میانه‌رو در اینجا نه به معنای پیگیری راهکارهای میانه در عرصه داخلی و خارجی که اجتناب از اعمال تغییرات بنیادین در سیاست‌های کشور است که قطعا مطلوب جمهوریخواهان و هواداران‌شان نیست.

جلوه‌هایی از این میانه‌روی را در اظهارات نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت کالیفرنیا که روز پنجشنبه در اظهاراتی خطاب به اوباما گفته بود باید به دنبال جلب نظر همه اقشار مردم از جمله هواداران حزب جمهوریخواه باشد، بخوبی می‌توان دید. لئون پانه‌تا، رئیس کارکنان کاخ‌سفید در دوران زمامداری کلینتون هم به صراحت اعلام کرده دموکرات‌ها باید درصدد کاستن از سطح مطالبات مردم به دنبال پیروزی اوباما به دلیل محدودیت‌هایی باشند که رئیس‌جمهور برای ایجاد تغییر در کشور با آنها روبه‌رو است.

دغدغه‌های جامعه‌

مردم آمریکا از بابت ادامه ماجراجویی‌های ارتش آمریکا در عراق و افغانستان و بار مالی سنگینی که این دو جنگ بر دوش مالیات‌دهندگان آمریکایی گذاشته است، احساس نگرانی می‌کنند. این مساله در کنار وخامت اوضاع اقتصادی که صدها هزار آمریکایی را در معرض بیکاری قرار داده است، جدی‌ترین دغدغه‌های رای‌دهندگان آمریکایی بود.

دولت بوش متعهد به اعطای کمک‌های مالی به میزان 2 هزار میلیارد دلار به بانک‌ها و موسسات مالی از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی شده در حالی که بخش‌های اقتصادی آمریکا از جمله صنعت خودروسازی این کشور در صف استفاده از کمک‌های دولتی ایستاده‌اند و چشم به مساعدت‌‌های دولتی دوخته‌اند.

دقیقا به همین دلیل بود که تنها یک روز پس از اعلام پیروزی اوباما تیتر یک بسیاری از نشریات آمریکایی به مساله انتظارات جامعه از دولت اوباما و تلاش برای پایین آوردن سطح این انتظارات اختصاص یافته بود. نیوزویک هشدار داد اوباما نمی‌تواند مطالبات همه مردم را برآورده سازد، سانفرانسیسکو کرانیکل یادآور شد اوباما باید هوادارانش را برای روزهای سختی که پیش‌‌روی ملت قرار دارد، آماده کند و نیویورک‌تایمز با انتشار یادداشتی به شروع تلاش‌های دستیاران ارشد اوباما برای کاستن از مطالبات مردم از دولت جدید پرده برداشت.

اقداماتی که اوباما به دنبال تایید راهیابی او به کاخ‌سفید تا این مقطع انجام داده موید واقعیت‌های سیاسی بنیادین است. اول این که میلیون‌ها رای‌دهنده‌ای که به دلیل تنفر از سیاست‌های بوش و به امید ایجاد تغییرات اساسی در ساختار مدیریت کشور به او رای دادند باید تناقض موجود بین مطالبات خود و توانمندی‌های اوباما برای ایجاد تحول و تغییر را بپذیرند. دوم این که نامزدهای انتخابات در آمریکا که نه به واسطه رای مستقیم مردم که با آرا کالج انتخاباتی به کاخ‌سفید راه پیدا می‌کنند قبل از آن که وامدار مردم باشند در برابر محافل قدرت پاسخگو هستند که زمینه رسیدن آنها به قدرت را فراهم آورده‌اند.

این دقیقا همان جایی است که دولت و ملت در آمریکا از هم جدا می‌شوند و به نظر می‌رسد حاکمیت نه نماینده مردم که ابزاری برای گروه‌های قدرت است که تنها به تامین منافع خود می‌اندیشند.

رضا سادات‌