میان شنیدن و ندیدن

رسانه‌ها با عرضه تولیدات خود می‌خواهند مخاطب جذب کنند و برای این که درصد رضایتمندی مخاطب افزایش پیدا کند، تلاش می‌کنند که کیفیت کار تولیدی خود را بالا ببرند. بدیهی است که رادیو هم با پخش سریال‌های رادیویی و متناسب با ماه رمضان به تامین ذائقه و سلیقه شنونده‌اش می‌اندیشد.

نمایش یکی از موثرترین قالب‌های برنامه‌ای در رادیو تلویزیون است. بخصوص در کشور ما که رسانه ملی بر مبنای اصول اسلامی و ایرانی کار می‌کند و آنچه که گفته می‌شود و آنچه که به تصویر در‌می‌آید، هدف و تعریف مشخصی دارد. برای این که خروجی رسانه به گونه‌ای باشد که اهداف تعیین شده تامین شوند باید به شیوه‌های موثر برنامه‌ای فکر کرد. برای این کار نمایش بهترین و تاثیرگذارترین قالب است. توجهی که در سال‌های اخیر به فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی شده است، مبین همین مطلب است.

اما واقعیتی وجود دارد و آن این است که به همان میزان که علاقه‌مندی مردم به سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی افزایش پیدا کرده  از تعداد افرادی که حال و حوصله دل سپردن به نمایش‌های دنباله دار رادیو را داشته باشند کاسته شده است. اتفاق عجیب و غریبی هم نیست، اقتضائات رسانه‌ای است، در روزگار ما به هر دلیلی جذابیت‌های تصویری حرف اول را می زنند. همین خاصیت باعث می‌شود که ما راس ساعت مشخصی تلویزیون را روشن کنیم تا بیننده سریال باشیم.  اگر هم فرصتی ایجاد شود که رادیو گوش کنیم اغلب اوقات نه برای شنیدن برنامه‌ای خاص است بلکه برای گوش کردن به برنامه‌های شبکه‌ای است که ما «آن» را انتخاب کرده‌ایم.  به قول دکتر خجسته (معاون صدای رسانه ملی) در تلویزیون برنامه‌ها مخاطب دارند، اما در رادیو شبکه‌ها هستند که شنونده دارند. بنابراین در شرایط فعلی شاید توقع بجایی نباشد اگر از مخاطب بخواهیم که راس ساعت مشخصی رادیو را روشن کند تا نمایش دنباله‌داری بشنود. بخصوص این که اغلب این نمایش‌ها بین ساعت‌های 22 تا 23 پخش می‌شوند یعنی درست در دقایقی که تلویزیون برای مردم برنامه‌هایی را تدارک دیده است. در چنین شرایطی مخاطبان رادیو 2 دسته هستند؛ گروه اول کسانی هستند که به ناچار و به خاطر در دسترس نداشتن تلویزیون سراغ رادیو می روند و گروه دوم هم افرادی هستند که رادیو را به تلویزیون ترجیح می‌دهند؛ البته تعداد این هر دو گروه در مقایسه با بینندگان سیما بسیار کمتر است.  با این تفاسیر باید گفت رادیو راه سختی را در پیش دارد، براحتی نمی‌توان مخاطب امروز را دعوت کرد به این که سریال‌های  رادیویی را دنبال کند، مگر این که قصه آن آنقدر جذابیت داشته باشد که مردم را جذب کند  یا این که به یکی از نیاز‌های روزانه او پاسخ بدهد. به عنوان مثال می‌توان گفت نمایش دنباله‌داری که از رادیو سلامت پخش می‌شود چون کارکرد آموزشی دارد، هدف مشخصی را دنبال می‌کند و پاسخگوی نیاز مخاطب در مورد سلامت روحی و روانی است، می‌تواند برای خود شنوندگانی داشته باشد. قصه جذابیت داستان را که باید تا زمانی که نویسندگی در رادیو و برنامه‌های نمایشی همچنان به قوت خود باقی است به فراموشی سپرد؛ چون نمایشی که می‌خواهد از رادیو شنیده شده و دنبال شود باید بار دراماتیک به مراتب قوی‌تری از تلویزیون داشته باشد تا بتواند بر جذابیت‌های تصویری چیره شود یا همپای آنها پیش رود؛ اما به نمایش متناسب با ماموریت و کارکرد شبکه‌ها می‌توان فکر کرد.

به هر روی سریال‌های رادیویی ماه رمضانی امسال اولین تجربه خود را پیش رو دارند و نقاط قوت و ضعف اولین تجربه می تواند راهگشای کارهای آینده باشد.

فاطمه رحیمی‌