تلاقی دین و دانش‌

مولکول‌ها و اتم‌ها در یک ساختار منظم شکلی بلورین و کریستالی تشکیل می‌دهند که در مقابل ساختار آمورف و بی‌شکل یک ساخته نامنظم مولکولی است. به یاری فناوری نانو می‌توان مولکول و اتم را دوباره، اما این بار منظم کنار هم چید و جامدی ایده‌آل ساخت؛ به طوری که بشود حتی ماده‌ای به سبکی کاغذ و مقاومت فولاد به وجود آورد. دکتر غنوی برای فهم بهتر مطلب مثالی آورد که نگاه خاص او را به فناوری نانو آشکار کرد. نگاهی که تنیده با دیدگاه سنتی و الهی به پدیده‌هاست و خود او نیز در این برنامه علمی بصراحت از آن سخن راند. وی گفت: در ایران قدیم برای درمان بیماری معده از نبات استفاده می‌شده که ساختاری منظم از اتم‌ها و مولکول‌هاست و امروزه قند جایگزین آن شده است. نانو یعنی این که بازگردیم به گذشته و این بار با دید دیگری به چیزی که وجود داشته بنگریم. او نانو را نوعی دوباره سازی عنوان کرد که حرف امروز دنیاست.

موضوع بحث تنها اطلاعاتی نظری در باب این مقوله علمی مهم و اعجاب‌آور دنیای امروز نبود، بلکه بحث استفاده بهره‌ورانه از این فناوری برای دانش پزشکی به میان آمد. غنوی گفت: سال‌هاست تکنیک‌های جراحی تغییر نکرده است. باید از دید مایکرو بگذریم. باید همه بازگردند و بار دیگر از علوم پایه به پزشکی بنگرند و البته بحث به اینجا رسید که غایت این بررسی‌ها خود نانو نبوده، بلکه هدف، کنار هم چیدن ماتریس‌ها (الگوهای تکرارشونده منظم مولکول و اتم) برای ساخت نهاد‌هایی نظیر نمونه‌های طبیعی برای استفاده در دانش پزشکی بوده است. منتها با اقرار به ناتوانی بشری از همانندسازی با آنچه از ابتدا بوده است. به گفته وی تاکنون از بازسازی شریان و ورید اطمینان حاصل شده و ساخت لنفاتیک در دست بررسی است.از کودکی برای همه ما این قاعده بدیهی فرض شده که علم جدا از ماوراء است و با تیغ جراحی و تجربه و مشاهده سر و کار دارد. شاید برای همین در عمده کتاب‌های علوم از مقطع ابتدایی تا دانشگاه جز در صفحه نخست با نام خدا سر و کاری نداشته‌ایم. اما اینک فناوری نانو بهانه‌ای می‌شود برای این که این عبارات را از زبان یک محقق علوم کشورمان در یک برنامه علمی بشنویم که: «من فکر می‌کنم خدا ما را به سمتی برد که آن را درک کنیم. هر چه ما می‌بینیم، می‌فهمیم که به غایت نادانیم که یک اتم را نمی‌توانیم هوشمند کنیم. حتی کنار هم قراردادنشان هم هوشمندشان نمی‌کند. به آنها روح نمی‌دهد. اگر ما بافت هم می‌سازیم، بی‌اذن او نیست. انیشتین هدفش بازگرداندن علوم به وحدت و یکپارچگی بود. نانو هم قرار است از یک جزء به وحدت برسد.» این اتفاق چنانچه بیشتر مورد دقت و موشکافی قرار بگیرد و توجه درخور به آن صورت گیرد، می‌تواند نوید آشتی مبارکی را بدهد میان دانش بشری و دین که فقدان این هماهنگی، مهم‌ترین معضل امروز جوامع دینی است. دین، به تبع سعادتی که مژده‌اش را به مؤمنان می‌دهد، نظام عملی خاصی را می‌طلبد و علم بشری اما از نگاهی دیگر به پدیده‌ها می‌نگرد. جمع کامل میان این دو هیچ‌گاه ممکن نبوده است؛ اما دانش در سیر پیش رونده خود که البته به معنای درست انگاشتن یافته‌های گذشته نیست و شاید حتی از این منظر بتوان آن را نوعی پسرفت شایسته دانست، حالا به جایی رسیده که وحدت را نه فقط ادعایی دینی که کلید حل معماهای بغرنج علمی می‌داند و به جایی می‌رسد که هر به نظر ناممکنی را بتواند ممکن کند. اگر زمانی کشف بمب اتم همه تلقی دانش از ماده و ویژگی‌های آن را به هم ریخت، امروزه نوبت به نانوفناوری رسیده تا بار دیگر به بشر یادآوری کند که یافته‌های علمی‌اش تا چه اندازه ابطال‌پذیر و قراردادی است. غنوی گفته‌های خود را به این بیت شعر زیبا و مرتبط آراست که‌

گر تو را از عیب چشمی باز شد/ با تو ذرات جهان همراز شد

و در ادامه تضمین داد که طی چهار، پنج سال آینده متخصصان ایرانی در زمینه نانو به جایی خواهند رسید که در دنیا حرف‌ها برای گفتن داشته باشند. این ادعا بیش از آن که به اثبات علمی و آماری نیاز داشته باشد، با نگاه ریشه‌ای ایرانی  اسلامی متخصصان نانو در کشورمان که دکتر غنوی در این برنامه نماینده شایسته آنهاست، بخوبی قابل اثبات است.

این برنامه یکشنبه ها ساعت 40/18 از شبکه یک پخش می شود.

آزاد جعفری‌