خداحافظی در نیمه راه

محمود فرشیدی بزرگترین دستگاه دولت با بیش از 14 میلیون دانشآموز و یک میلیون و 100 هزار پرسنل را پس از حدود دو سال وزارت ترک کرد.

کد خبر: ۱۵۴۶۳۲

بیست و ششم اردیبهشت ماه امسال، محمود فرشیدی به هنگام استیضاح نمایندگان مجلس در برابر مخالفان عملکرد خود، پشت تربیون مجلس رفت و از مسایل وزارتخانه پروسعت و نیروی آموزش و پرورش سخن گفت که 60 درصد دولت را تشکیل میدهد.
او باید به این سوالات پاسخ میداد که چرا مدارس فرسوده، به سرعت مقاومسازی نشدهاند؛
معیشت فرهنگیان، افزایش آمار مردودی دانشآموزان 372 هزار و 294 نفر فقط در مقطع متوسطه از دیگر مواردی بود که فرشیدی به خاطر آنها مورد سوال قرار گرفته بود.
او به نمایندگان گفت که تفکر درباره آینده و اقتصاد آموزش و پرورش احتیاج به برنامه، منابع، ثبات و آرامش دارد.
فرشیدی معتقد بود که مشکل منابع و اعتبارات آموزش و پرورش اختصاص به دوره مدیریت وی ندارد و بسیاری از سوالهایی که از وزرای آموزش و پرورش تحت عنوان استیضاح مطرح شده، شبیه هم بوده است.
فرشیدی میگفت: هر مدرسه، یک وزارتخانه است و این در حالیست که هنوز نگاه به آموزش و پرورش یک نگاه مصرفی بوده و اقتصاد آموزش و پرورش دچار کاستیهایی شده است.
وزیر مستعفی آموزش و پرورش هنگام استیضاح خود از دو هزار و 225 میلیارد تومان مطالبه باقیمانده از سال 74 فرهنگیان و پرداخت آن در دوره مدیریت خود خبر داده بود و از آن به عنوان یک موفقیت یاد کرده بود.
وی در دفاعیات خود، سال 85 را سال کمترین شکایات از آموزش و پرورش در بخش ثبتنام خوانده و برنامهها و کتابهای درسی را شاهد تحول عظیم و مستند این تحول را تلاش برای تدوین برنامه درسی ملی به عنوان نقشه کلان اهداف و مواد آموزشی دانسته بود. او فضای آموزش و پرورش را خالی از مولفههای سیاسی توصیف میکرد!

ما با هم دوست هستیم

فرشیدی در پاسخ به کسانی که احمدینژاد را موافق استیضاح دانسته بودند، گفت که ما با هم دوست هستیم، این حرف درست نیست و ما همه حرفهای خود را صریح میزنیم.
او فضای معنوی لطیف و متعالی آموزش و پرورش قبل مدیریت خود را آشفته شده توصیف کرده و اعلام کرده بود: ولی اکنون فضای مدرسه و معلمی آرام است و همه دلسوزانه کار میکنند.
وزیر مستعفی تلاش خود را حرکت دادن قطار آموزش و پرورش در ریل صحیح میدانست.
خبر استعفای فرشیدی، صبح امروز پس از حدود دو سال از وزارت وی در محافل خبری پیچید و بار دیگر وزارتخانه آموزش و پرورش را در راس توجهات دولت و رسانهها قرار داد.

دلایل استعفا

اکنون مهمترین بحثی که میتواند بار دیگر مسایل آموزش و پرورش را پررنگتر از گذشته در کانون توجهات قرار دهد، دلایل استعفای فرشیدی است که به نظر نمیرسد به این زودیها مطرح شود.
اما آنچه میتوان برداشت کرد، آن است که مشکلات بزرگترین دستگاه دولتی، مربوط به دیروز و امروز نیست و عمیقتر از آن است که بعد زمانی خاصی پیدا کند.
پس از استیضاح وزیر آموزش و پرورش، وی بارها به مجلس رفت تا به سوالات نمایندگان در مورد مسایل آموزش و پرورش پاسخ دهد.
در این میان، برخی نمایندگان تذکراتی را هم به فرشیدی داده بودند که از آن جمله، عدم جذب نیروی لازم برای تربیت بدنی علیرغم افزایش ساعت ورزش، پیگیری پرداخت بدهیهای آموزش و پرورش، به کار نگرفتن مدیران زن در آموزش و پرورش، تامین کسر بودجه آموزش و پرورش و غیره بود.
هم اکنون وزارت آموزش و پرورش با یک میلیون و 100 هزار نیرو و بیش از 14 میلیون دانشآموز با کسری2100 میلیارد تومانی بودجه مواجه است.
اقتصاد ضعیف آموزش و پرورش و نگاه مصرفی به آن، از جمله دغدغههایی است که کارشناسان آموزش و پرورش از آن به عنوان نگرانی مهم یاد میکنند.

کسری بودجه 27 درصدی

به گفته فرشیدی، آموزش و پرورش سالانه به طور متوسط با کسری 27.2 درصدی بودجه مواجه بوده و کمبود منابع مالی غیرپرسنلی این وزارتخانه را با چالشهایی مواجه کرده است، به طوری که 94 درصد اعتبارات آموزش و پرورش به حقوق فرهنگیان تعلق گرفته و سهم منابع مالی غیرپرسنلی تنها شش درصد است در حالی که این رقم در کشورهای صنعتی به 40 درصد میرسد.
همچنین کمبود منابع مالی موجب شده است که آموزش و پرورش یک سوم حقوق فرهنگیان را در طول سال به آنها بدهکار باشد و تنها بتواند شش درصد بودجه خود را صرف اجرای برنامههای جدید کند.
بر اساس آمار سال 80 آموزش و پرورش رتبه چهارم در نسبت سهم ارزش افزوده به سهم مصرف واسطه دستگاهها با ضریب 3.4 را به خود اختصاص داده است.
کمبودهای مالی و ضعف اقتصاد آموزش و پرورش و سهم کم این وزارتخانه از تولید ناخالص ملی، اگر چه به عنوان دغدغه تکراری آموزش و پرورش همواره مطرح بوده، ولی به اعتقاد برخی کارشناسان آنچه این وزارتخانه را رنج میدهد، بیش از کمبود منابع مالی، مدیریت آموزش و پرورش بوده است.
وزیر مستعفی آموزش و پرورش چندی پیش در سخنانی در همایش اقتصاد آموزش و پرورش از لغو برخی قوانین که به منظور جبران کمبود منابع مالی و با هدف درآمدافزایی وضع شده بودند، از جمله قانون اختصاص دو درصد عوارض شهرداریها به آموزش و پرورش و احداث یک مدرسه به ازای هر 200 واحد مسکونی که 3 تا 4 هزار میلیارد تومان در طول سال برای آموزش و پرورش سرمایه ایجاد میکند اعتراض کرد.
وی خواستار پیشبینی منابع جدید برای آموزش و پرورش، همچون اختصاص 30 تا 40 میلیارد تومان از سهام عدالت برخی کارخانجات به آموزش و پرورش شده بود.
به زعم کارشناسان، علاوه بر مشکلات و کمبودهای مالی و درآمدی آموزش و پرورش، این وزارتخانه به دلیل دربر گیری حجم عظیمی از جمعیت خردسال، نوجوانان و جوانان نقش بسیار موثری در تحقق اهداف خانواده و جامعهمحور داشته و همواره به عنوان ظرفیتی بینظیر در اجرای برنامههای اجتماعی لازم برای سلامت جامعه اعم از پیشگیری و حتی ابعادی از مقابله با آسیبها دارد.
این مهم از طرح دیدگاههایی درباره نقش آموزش وپرورش در این باره از سوی مسوولان برداشت میشود و همین حساسیتها بود که موجب شد اخیرا انتقاداتی از این وزارتخانه درباره آموزش مهارتهای اجتماعی و نحوه عملکرد آموزش و پرورش در بخش پیشگیری از آسیبها به ویژه ایدز و اعتیاد مطرح شده بود. هر چند به اعتقاد خود منتقدان مسوولان آموزش و پرورش به اهمیت این موضوع واقف بوده و در همین راستا طی سالهای گذشته گامهایی برای تحقق برنامهها برداشته است.
اکنون باید دید کدام یک از چالشهای موجود تصمیم فرشیدی برای کنارهگیری از وزارتخانه مهم دولت نهم یعنی آموزش و پرورش را قطعیت بخشید هر چند شنیده میشود که وی سرعت بخشیدن به حل مشکلات فرهنگیان و تحقق اهداف دولت نهم را دلیل مهم استعفای خود عنوان کرده است، اما یقینا این تنها چالش وزیر آینده دستگاه عریض و طویل آموزش و پرورش که هماکنون «علیرضا علی احمدی» رییس دانشگاه پیام نور حکم سرپرستی آن را دریافت کرده و به عنوان نامزد احتمالی وزارت مطرح است، نخواهد بود.