یک کهکشان پیدا شد!

در باور رایج، کهکشان‌هایی که در آن دوره اولیه تشکیل شده بودند، معمولا آشفته، بی‌نظم و فاقد ساختارهای منظم امروزی بودند.  اما زمانی که دو پژوهشگر هندی، راشی جاین و یوگِش وَداده‌کار، با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب به اعماق گذشته جهان نگاه کردند، با یک پدیده خلاف تصور روبه‌رو شدند: یک کهکشان مارپیچ کامل با ساختاری باشکوه و عظیم، دقیقا شبیه یک گرداب کیهانی منظم. 
 
شبیه راه‌شیری، اما در نوجوانی جهان
به گفته پروفسور یوگش وادادکار، این کهکشان تازه‌کشف‌شده «به‌طور چشمگیری شبیه به کهکشان راه شیری ماست، با وجود این‌که در دورانی وجود داشته که جهان تنها ۱۰درصد از سن کنونی‌اش را طی کرده بود.» آنها این کهکشان را «آلکناندا» نام‌گذاری کرده‌اند؛ نامی برگرفته از یکی از رودهای مقدس هیمالیا که سرچشمه گنگا است. آلکناندا اوایل سال جاری (۲۰۲۵) توسط راشی جاین، پژوهشگر دکتری در مرکز ملی اخترفیزیک رادیویی (NCRA-TIFR) در پونه، با استفاده از تلسکوپ جیمز وب (JWST) شناسایی شد.
 
این کشف چگونه انجام شد؟
راشی جاین می‌گوید: «در حال بررسی داده‌های تلسکوپ جیمز وب بودم؛ همان تلسکوپی که میلیاردها دلار هزینه برده و سال ۲۰۲۱ با همکاری ناسا، آژانس فضایی اروپا و کانادا به فضا پرتاب شد. ناگهان به‌شدت هیجان‌زده شدم؛ از میان ۷۰هزار جرم آسمانی که داشتم جزئیات‌شان را چک می‌کردم، فقط یکی‌شان یک کهکشان مارپیچی کامل و عظیم بود؛ با قطری نزدیک به ۳۰هزار سال نوری.» به بیان ساده، این یعنی کهکشان دارای دو بازوی مارپیچی متقارن است که از یک صفحه مرکزی گسترش یافته و پیرامون یک هسته درخشان در مرکز می‌چرخند. جاین توضیح می‌دهد که الگوی معروف «مهره‌های روی نخ» ــ یعنی زنجیره‌ای از خوشه‌های ستاره‌ای که پشت‌سرهم روی بازوها قرار گرفته‌اند ــ به‌وضوح در این کهکشان دیده می‌شود، دقیقا شبیه به کهکشان‌های مارپیچی امروزی. وقتی این کشف را به وداده‌کار اطلاع داد، او ابتدا باور نکرد: «شگفت‌انگیز است که یک کهکشان بزرگ با بازوهای مارپیچی بتواند تنها ۵/۱میلیارد سال پس از مهبانگ شکل گرفته باشد.»
 
سرعت شگفت‌انگیز شکل‌گیری ستارگان
به گفتهروفسور وادادکار: «برای رسیدن به چنین ساختار منظم مارپیچی، آلکناندا باید در عرض تنها چندصد میلیون سال بیش از ۱۰میلیارد جرم خورشیدی ستاره تولید کرده و همزمان دیسک عظیمی با بازوهای مشخص و منسجم ساخته باشد؛ سرعتی که در مقیاس کیهانی تقریبا غیرقابل‌باور است.»
 
رازهای دوران ابتدایی جهان
تلسکوپ جیمز وب در سال‌های اخیرمجموعه‌ای از کهکشان‌های بسیار دوررا آشکار کرده است. درتصاویر اولیه، بسیاری ازاین کهکشان‌ها تنهالکه‌های قرمز یا هاله‌هایی کم‌نور بودند،اما با پیشرفت تحلیل‌ها،ساختارهای پیچیده‌تری مثل کهکشان‌های مارپیچی نیز آشکار شده‌اند. کشف این کهکشان جدید، نشانه دیگری است از این‌که جهان اولیه بسیار «خلاق‌تر» و بالغ‌تر از آن چیزی بوده که تصور می‌کردیم.
 
امروز این کهکشان کجاست؟
به گفته راشی جاین: «پیداکردن یک کهکشان مارپیچی منظم در این فاصله زمانی بسیار دور، یک استثنای واقعی است؛ اما همین استثناها هستند که درک ما از تاریخ جهان و تکامل کهکشان‌ها را زیر سؤال می‌برند.» آلَکناندا نشان می‌دهد که ساختارهای پیچیده کیهانی بسیار زودتر از آنچه پیش‌تر تصور می‌کردیم شکل گرفته‌اند.