خصوصی‌سازی با دستان سفره‌نشینان؛ رویای ناتمام اقتصاد مردمی

به گزارش خبرنگار جام جم آنلاین و به بیان محمد رضا رضائی نژاد مدیرعامل اتحادیه تخصصی و دانش‌بنیان امور زیربنایی پیشگامان قرار بود دولت از جایگاه تصدی‌گری کنار رود و میدان را به مردم بسپارد. اما واگذاری‌ها به گونه‌ای انجام شد که نه مردم نقشی در آن داشتند و نه عدالت اقتصادی در آن دیده شد. تنها جای سفره تغییر کرد و دست مردم از آن کوتاه‌تر شد.

امروز که واژه «ناترازی» به محور اصلی تحلیل‌های اقتصادی بدل شده، بخش غیردولتی ــ به‌ویژه تعاونی‌های مردمی ــ می‌توانست نقشی تعیین‌کننده در کاهش این ناترازی‌ها ایفا کند؛ اما واقعیت چیز دیگری است. مسیر مشارکت به‌جای تسهیل، دشوارتر شده و هر مجوز و بخشنامه‌ای به مانعی تازه تبدیل شده است. ناترازی‌ها نه‌تنها در انرژی و زیرساخت، که در اعتماد عمومی، سازوکارهای تصمیم‌گیری و عدالت اقتصادی نیز ریشه دوانده‌اند.

در چنین فضایی، سخن گفتن از «مشارکت مردم در خصوصی‌سازی» بیشتر شبیه شعاری بی‌پشتوانه است. ابزار مشارکت از مردم سلب شده و نه تعاونی‌ها مجال ورود دارند، نه مردم سهمی از مالکیت، و نه کارآفرینان امنیت سرمایه‌گذاری. آنچه از اصل ۴۴ باقی مانده، بیشتر شبیه فهرستی از آرزوهای محقق‌نشده است تا نقشه راه اداره اقتصاد کشور.

این در حالی است که در سیاست‌های کلی ابلاغی، «تعاون» یکی از ارکان مهم اقتصاد معرفی شده بود؛ رکنی که می‌توانست خصوصی‌سازی را به مسیر صحیح هدایت کند. تعاون یعنی پیوند سرمایه‌های مردمی با تجربه و تخصص کارآفرینان؛ یعنی مشارکت واقعی جامعه در اداره اقتصاد. اما امروز تعاونی‌ها در حاشیه‌اند و خصوصی‌سازی به میدان گروه‌هایی تبدیل شده که نه خصوصی‌اند و نه مردمی؛ همان «خصولتی»‌هایی که نه بار دولت را سبک کردند و نه چرخ تولید را روان.

راه بازگشت به مسیر صحیح، بازگشت به فلسفه اصلی مردمی‌سازی اقتصاد است. خصوصی‌سازی واقعی بدون اعتماد به مردم و واگذاری قدرت اقتصادی به آنان ممکن نیست. تا زمانی که اراده سفره‌نشینان بر قانون، منطق و عدالت غلبه دارد و قیمت‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای انجام می‌شود که سفره مردم جمع شود نه گسترده، هیچ گرهی از ناترازی‌ها گشوده نخواهد شد؛ بلکه ناترازی‌های تازه‌ای شکل خواهد گرفت.

اکنون زمان بازنگری است؛ نه در قوانین، بلکه در باورها. خصوصی‌سازی در ایران تنها زمانی محقق می‌شود که حاکمیت تصمیم بگیرد سفره را واقعاً به مردم بسپارد و آن را از انحصار سفره‌نشینان خارج کند.