بوی خوش زندگی

سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی این شاخص را به‌عنوان ابزاری برای ارزیابی پیشرفت کشورها به‌کار می‌گیرند. در سطح جهانی، امید به زندگی از حدود ۴۶سال درسال۱۹۵۰به ۷۳.۳سال درسال۲۰۲۴ افزایش یافته که نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر در واکسیناسیون، بهداشت عمومی ودرمان بیماری‌های عفونی است. با این حال همه‌گیری کووید در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۰ باعث کاهش موقت حدود یک‌ساله شد اما روند صعودی تا سال ۲۰۲۵ ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ سال به ۷۷.۳سال برسد. تفاوت‌های جنسیتی نیز برجسته است: امید به زندگی زنان در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۵سال و مردان ۷۰سال بوده که عمدتا به‌دلیل تفاوت در سبک زندگی و دسترسی به خدمات بهداشتی است. قاره‌ها نیز نابرابری‌های شدیدی نشان می‌دهند؛ اروپا و اقیانوسیه با بیش از ۸۰سال، بالاترین و آفریقا با حدود ۶۰سال پایین‌ترین نرخ را به‌خود اختصاص داده‌اند.در منطقه، امید به زندگی به‌طور متوسط ۷۴سال است اما کشورها براساس عوامل اقتصادی و سیاسی تفاوت‌های قابل توجهی دارند. ایران با جمعیت حدود ۸۹میلیون نفر در ۲۰۲۵‌ یکی از موفق‌ترین کشورها در این منطقه است. امید به زندگی در ایران از ۳۹سال در سال۱۹۵۰ به ۷۷.۶۵سال در سال ۲۰۲۴ رسیده و برای سال ۲۰۲۵ حدود ۷۹سال پیش‌بینی می‌شود. این افزایش بیش از صد درصدی نتیجه برنامه‌های واکسیناسیون گسترده و شبکه مراقبت‌های اولیه بهداشتی (مانند خانه‌های بهداشت) است. برای مثال مرگ‌ومیر نوزادان از ۱۱۵ در هزار در سال۱۳۴۸ به کمتر از ۱۰درسال۱۴۰۳ کاهش یافته است. تفاوت جنسیتی نیز وجود دارد: زنان ۷۹.۶۳سال ومردان۷۵.۷۹سال در سال۲۰۲۳‌ که نشان‌دهنده تأثیر عوامل اجتماعی مانند سیگار کشیدن و حوادث بیشتر در مردان است. این روند افزایشی البته که حالا با چالش‌هایی هم رو‌به‌روست.اگرچه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تاسال ۲۱۰۰‌ امید به زندگی در ایران به ۸۹سال برسد اما این نیازمند سیاست‌های چندبخشی است: تقویت سیستم بهداشتی، کاهش تحریم‌ها، بهبود ایمنی جاده‌ها و تمرکز بر پیشگیری به‌جای درمان. سرمایه‌گذاری در آموزش و عدالت اجتماعی هم می‌تواند نابرابری‌ها را کاهش دهد. با توجه به میانگین سنی ۳۲سال در سال ۲۰۲۵‌ ایران فرصت دارد با تمرکز بر جوانان، آینده‌ای سالم‌تر بسازد. این شاخص نه‌تنها معیار سلامت بلکه آینه‌ای از عدالت اجتماعی است.