شتاب در چاقی

حتی طبق مطالعه‌ای که درمجلهScientific Reports منتشر شد،شیوع چاقی (با شاخص توده بدنی بالای۳۰) ازسال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۸، در مردان از ۱۲.۹درصد به ۱۸.۴درصد ودرزنان از۲۶.۲درصد به ۳۶.۸درصد افزایش یافته است. پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۴۰ حتی تیره‌تر است: نرخ ملی چاقی ممکن است به۴۰درصد برسد،با تمرکز بیشتر در استان‌های مرکزی و جنوبی مانند فارس و کرمان. در زنان، این رقم به ۷۲ درصد اضافه‌وزن و چاقی می‌رسد‌؛ بالاترین نرخ درخاورمیانه. کودکان هم در امان نیستند‌؛ ۲۰.۱درصد دانش‌آموزان اضافه‌وزن و ۱۳.۴۴درصد چاقی دارند، که این روند را به نسل بعدی منتقل می‌کند. 
علل این فاجعه چیست؟ کارشناسان به «انتقال تغذیه‌ای» اشاره می‌کنند: تغییر از رژیم سنتی بر پایه نان، سبزیجات و حبوبات به غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فود و نوشابه‌های شیرین. در ایران، مصرف قند و چربی اشباع‌شده دو برابر استاندارد جهانی است، درحالی که فعالیت بدنی تنها ۲۰درصدجمعیت راپوشش می‌دهد.عوامل اجتماعی هم نقش دارند:زنان به‌دلیل مسئولیت‌های خانوادگی و کمبود فضاهای ورزشی، کمتر تحرک دارند. همه‌گیری کرونا هم ضربه‌ای مهلک زد‌؛ قرنطینه‌ها باعث افزایش ۱۰ درصدی وزن متوسط شد، با کاهش ۳۰‌درصدی فعالیت بدنی. در مناطق روستایی مانند شمال‌غرب، عوامل ژنتیکی و اقتصادی شیوع رابه۵۰درصد رسانده است.سازمان بهداشت جهانی آن‌را«قاتل‌خاموش»می‌نامد،زیراریسک دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، فشارخون و برخی سرطان‌ها را تا ۷ برابر افزایش می‌دهد. در ایران، چاقی مسئول ۳۹.۵ درصد مرگ‌های کلی است (حدود ۱۲۰ هزار مورد در سال، ازجمله ۱۷ هزار زن و ۱۳هزارمرد.‌)درجنوب شرقی کشور، مطالعات صورت‌گرفته نشان داد که چاقی شکمی (دور کمر بالای ۱۰۲سانتی‌متر در مردان و۸۸ درزنان)با۷۳.۵ درصد شیوع، سندرم متابولیک را در ۴۰ درصد افراد ایجاد کرده است. زنان باردار چاق، ۵۰ درصد بیشتر در معرض سقط یا زایمان زودرس هستند، و باروری‌شان تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. از نظر اقتصادی، هزینه درمان عوارض چاقی سالانه ۱۰میلیارد دلاربه نظام سلامت تحمیل می‌کند، یعنی چیزی معادل ۵ درصد بودجه کل کشور.