چین از دلار عبور کرد

این در‌حالی است که سوئیفت به‌عنوان شبکه پیام‌رسان تراکنش‌های بانکی بین‌المللی و دلار آمریکا ابزاری بوده که نهادهای غربی به‌کمک آن تحریم‌های مالی را اجرا کرده‌اند‌. مثلا دسترسی بانک‌های ایرانی در سال ۲۰۱۲ و محرومیت بانک‌های روسی در ۲۰۲۲ را می‌توان نمونه‌هایی از آن عنوان کرد. حالا تحول به‌واسطه یوآن دیجیتال و پروژه‌هایی مانند CBDC یک رقابت ساختاری بر سر زیرساخت پولی جهانی است که چین در راستای آن گام‌های بزرگی برداشته. اگر شبکه‌های مالی منطقه‌ای و CBDCها گسترش پیدا کنند، کشورها می‌توانند بخشی از تراکنش‌های خود را خارج از معابر دلاری انجام دهند.؛ این موضوع در بلندمدت ابزار سیاست خارجی آمریکا یعنی دلار را تضعیف می‌کند. 
 
۳۸ درصد از تجارت جهانی با یوآن دیجیتال
در همین حال بانک خلق چین دیروز اعلام کرد سامانه تسویه برون‌مرزی مبتنی بر یوآن دیجیتال (Renminbi Digital) به‌طور کامل به ۱۰ کشور عضو آسه‌آن و ۶ کشور خاورمیانه متصل شده است. این تحول بدان معناست که حدود ۳۸ درصد از تجارت جهانی که توسط این کشورها انجام می‌شود، می‌تواند بدون عبور از سامانه سوئیفت تحت سلطه دلار آمریکا، به‌صورت مستقیم با یوآن دیجیتال انجام شود. نکته مهم این است که چین شبکه پرداخت دیجیتال خود را در ۲۰۰ کشور گسترش داده و کشورهای تحریمی نظیر ایران می‌توانند به کمک این نظام پرداخت بین‌المللی جدید با همه این ۲۰۰ کشور همکاری داشته باشند و بدون نیاز به رصد تحریمی آمریکا، تجارت خود را گسترش دهند.این اتفاق برای ایران که سال‌هاست از دسترسی به سوئیفت محروم است و اجبارا به سمت تراستی‌ها با هزینه‌های بسیار بالا رفته و در این مسیر به شبکه ارزی کشورهایی نظیر امارات وابستگی پیدا کرده، یک اتفاق بسیار مهم است که هزینه‌های تجارت خارجی ایران را به‌شدت کاهش  داده و وابستگی به درهم در تجارت خارجی را نیز کم می‌کند. 
نکته بسیار مهم‌تر برای اقتصاد ایران این است که یوآن دیجیتال فقط ابزار پرداخت نیست بلکه ابزار راهبردی طرح کمربند و جاده است. در‌صورت جذب بخشی از سرمایه‌گذاری‌های کمربند و جاده، ایران می‌تواند در حوزه‌هایی مانند راه‌آهن، بنادر، خطوط ارتباطی و پروژه‌های انرژی، رشد سریعی را تجربه کند. پروژه‌هایی مانند راه‌آهن شلمچه-‌بصره، توسعه بندر چابهار و اتصال راه‌آهن شرق به غرب ایران، با حمایت چین می‌توانند کشور را به یکی از حلقه‌های کلیدی زنجیره  تأمین جهانی بدل کنند.بزرگ‌ترین مانع تجارت خارجی ایران طی سال‌های گذشته، محدودیت در نقل‌وانتقال ارزی از طریق سامانه سوئیفت بوده که می‌تواند تحریم‌های بانکی غرب را برای ایران به‌طور کامل بی‌اثر کند و زمینه لازم برای توسعه تجارت خارجی ایران را بدون اثرگذاری تحریم‌ها شکل دهد. 
نکته بسیار مهم و کلیدی در زمینه اتصال بانک مرکزی ایران به سامانه تسویه برون‌مرزی مبتنی بر یوآن دیجیتال این است که هزینه تجارت با ایران نسبت به قبل کاهش یافته و در صورت اتصال به این سامانه تسویه جدید، کشورمان مانند دیگر کشورها امکان معاملات ارزی برایش فراهم خواهد شد و شاهد گسترش تجارت خارجی ایران خواهیم شد. زیرا دیگر نظام تسویه زیر نظر خزانه‌داری آمریکا نیست و امکان تجارت بدون تحریم غرب برای دیگر کشورهای دنیا با این سامانه تسویه برون‌مرزی فراهم می‌شود.بنابراین با توجه به اتصال ایران و۲۰۰کشور دیگر جهان به سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن و حجم بالای تجارت ایران با این کشورها، زمینه لازم برای تحقق روابط چند‌جانبه پولی با این کشورها آماده شده است و در‌صورت اقدام فوری ایران در این زمینه، به جای سوئیفت، ایران به سامانه جدیدی در تسویه تجارت خارجی متصل خواهد شد که هم امکان توسعه تجارت خارجی ایران را فراهم خواهد کرد و هم می‌تواند برای همیشه شر تراستی‌ها و درهم را از تجارت خارجی خود کم کند. 
 
بازطراحی تجارت خارجی ایران با یوآن
امیرحسین اقبالی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به اهمیت سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن برای ایران، گفت: راه‌اندازی سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن یک اقدام کلیدی در تجارت جهانی است که نظام تک‌قطبی دنیا را به چالش می‌کشد و این پیام را مخابره خواهد کرد که در بعد اقتصادی و تجارت بین‌المللی دیگر نیازی به دلارنخواهید داشت. وی افزود: کشورهای آسیایی، آفریقایی و خاورمیانه‌ای که سال‌ها تحت فشار تحریم‌های مالی یا سلطه ارزی غرب بوده‌اند، اکنون در برابر خود گزینه‌ای می‌بینند که نه‌تنها سریع‌تر و ارزان‌تر است بلکه از نظر امنیت اطلاعات مالی نیز در کنترل مستقیم خودشان قرار دارد. این تغییر، به‌معنای شکل‌گیری نظام پولی چندقطبی جدید است که می‌تواند نظم اقتصادی پسادلار را تعریف کند. 
این کارشناس ادامه داد: اتصال به سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن دیجیتال نه‌‌تنها به‌معنی تغییر مسیر تسویه بین‌الملل کشور ما بلکه تحولی در ساختار هزینه و سرعت تجارت خارجی ایران است. در مدل فعلی، هر انتقال پول از طریق واسطه‌های متعدد در کشورهای مختلف مبتنی بر سیستم تراستی‌ها انجام می‌شود و هزینه‌ای میان ۱۵ تا ۲۰ درصد ارزش معامله دارد، در‌حالی‌که در سامانه یوآن دیجیتال، پرداخت‌ها در چند ثانیه و با کارمزدی نزدیک به صفر انجام می‌شود. 
اقبالی  تأکید کرد: این تحول به‌ویژه برای شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه صادرات غیرنفتی، صنایع غذایی، فولاد، پتروشیمی و انرژی بسیار تعیین‌کننده است، چرا که نقدشوندگی درآمدهای صادراتی افزایش می‌یابد و بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز می‌توانند در تجارت بین‌المللی حضور فعال‌تری پیدا کنند. 
وی با اشاره به لزوم استفاده کامل بانک مرکزی از فرصت به‌دست‌آمده، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شبکه یوآن دیجیتال، قابلیت تسویه چندجانبه میان کشورهای عضو بدون نیاز به ارز واسطه است. در این چارچوب، ایران می‌تواند کالاهای خود را به کشوری صادر و از کشور دیگر وارد کند، بدون آن‌که نیاز به تبدیل ارز و عبور از نظام دلاری داشته باشد. این قابلیت، به‌ویژه برای اقتصادهایی مانند ایران که در حال بازیابی موقعیت خود در تجارت جهانی هستند، مزیتی استراتژیک محسوب می‌شود. 
 
چرخش از سلطه پولی غرب به‌سوی چندقطبی
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: از منظر راهبردی، اگر ایران بتواند با محوریت چین و همراهی روسیه و کشورهای آسیایی و اسلامی، شبکه‌ای از پرداخت‌های چندجانبه ایجاد کند، عملا به یکی از پایه‌گذاران نظام مالی جنوب جهانی تبدیل می‌شود. بانک مرکزی باید نهایت استفاده را از این فرصت ببرد و به سمت تسهیل در تجارت خارجی کشور حرکت کند. 
اقبالی گفت: آنچه امروز در حال وقوع است، یک چرخش تاریخی از سلطه پولی غرب به‌سوی نظام تسویه شرقی و چندقطبی است. اگر ایران به‌موقع از این فرصت استفاده کند، می‌تواند نه‌تنها تحریم‌های بانکی را بی‌اثر کند بلکه تجارت خارجی خود را با بیش از ۲۰۰ کشور جهان در بستری امن، سریع و کم‌هزینه انجام دهد. 
او اضافه کرد: در این مسیر، اقدام فوری بانک مرکزی برای مذاکره و اتصال به سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن دیجیتال اهمیت حیاتی دارد. هرچه این تصمیم زودتر اتخاذ شود و بستر همکاری‌ها در این سامانه تسویه برون‌مرزی فراهم شود، سهم بیشتری از تجارت جهانی جدید نصیب ایران خواهد شد. 
این کارشناس بیان کرد: با توجه به ظرفیت بالای صادرات انرژی، پتروشیمی، فولاد، مواد معدنی و خدمات فنی-مهندسی ایران، اتصال به این سامانه تسویه نه‌تنها راهی برای بی‌اثر‌کردن تحریم‌ها بلکه مسیری برای جهش واقعی تجارت خارجی و بازسازی جایگاه ایران در اقتصاد بین‌الملل است.