چقدر کم دیده‌ایم!

اعماق اقیانوس پناهگاهی برای اکوسیستم‌ها و فرآیندهای متنوعی است که مزایای حیاتی را برای سیاره و انسان‌ها، از تولید اکسیژن و تنظیم آب‌و‌هوا گرفته تا غذا و دارو فراهم می‌کند.تیمی متشکل از دانشمندان و پژوهشگران بین‌المللی در همکاری مستقیم با مؤسسه اقیانوس‌شناسی، دانشگاه کالیفرنیا، سن‌دیگو و دپارتمان زیست‌شناسی، دانشگاه بوستون عنوان کردند که تنها بخش بسیار کوچکی از بستر عمیق دریا تصویربرداری شده است و اعماق اقیانوس تا حد زیادی ناشناخته باقی‌مانده است. نتایج این پژوهش در تازه‌ترین شماره مجله Science Advances منتشر شده است. 
این مطالعه نخستین پژوهشی است که نشان می‌دهد در دهه‌ها کاوش در اعماق دریا، انسان‌ها کمتر از ۰.۰۰۱درصد از کف دریاهای عمیق را مشاهده کرده‌اند. این مساحت کل تقریبا به وسعت رود آیلند یا یک‌دهم اندازه کشور بلژیک است. با این حال علی‌رغم اهمیت آن، تحقیقات در مورد این اکوسیستم عظیم به‌شدت محدود است و بررسی‌های بصری عمدتا روی چند منطقه و کشور متمرکز شده‌اند. تصویربرداری بصری یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای مطالعه بستر عمیق دریاست و در کنار نقشه‌برداری و نمونه‌برداری، یکی از سه رکن اصلی اکتشاف اقیانوس را تشکیل می‌دهد. 
دکتر کیتی کراف‌بل، رئیس لیگ اکتشاف اقیانوس، کاوشگر نشنال جئوگرافیک و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: «از آنجا که ما با تهدیدهای فزاینده‌ای در اعماق اقیانوس، از تغییرات اقلیمی گرفته تا استخراج بالقوه معادن و بهره‌برداری از منابع روبه‌رو هستیم، چنین کاوش محدودی در این منطقه وسیع به یک مشکل اساسی برای دانش و سیاست تبدیل خواهد شد. ما برای تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد مدیریت و حفاظت از منابع، به درک بسیار بهتری از اکوسیستم‌ها و فرآیندهای اعماق اقیانوس نیاز داریم.»
این مطالعه با استفاده از داده‌های تقریبا ۴۴‌هزار غواصی در اعماق دریا به همراه مشاهدات انجام شده از سال ۱۹۵۸، در آب‌های ۱۲۰ کشور مختلف صورت گرفته است که آن را به جامع‌ترین تخمین جهانی از مشاهدات اعماق دریا تا به امروز تبدیل می‌کند و نابرابری در تلاش‌های اکتشافی در سطح جهان را آشکار می‌سازد. 
 
چالش‌های موجود
با توجه به این‌که همه سوابق غواصی عمومی نیستند، محققان ادعا می‌کنند که حتی اگر این تخمین‌ها به میزان قابل‌توجهی اشتباه باشند، کمتر از ۰.۰۰۱درصد از کف دریادارای سوابق بصری خواهدبود.علاوه بر این، تقریبا۳۰‌درصد از مشاهدات بصری مستند، پیش از سال ۱۹۸۰ انجام‌شده که اغلب ‌به تصاویر ثابت سیاه و سفید، با وضوح پایین منجر شده است. 
نکته قابل‌توجه دیگر این است که بیش از ۶۵‌درصد از مشاهدات بصری در فاصله ۲۰۰‌مایل دریایی از تنها سه کشور رخ داده است‌؛ آمریکا، ژاپن و نیوزیلند. با توجه به هزینه بالای اکتشاف اقیانوس، تنها تعداد انگشت‌شماری از کشورها بر اکتشافات اعماق دریا تسلط دارند و پنج کشور آمریکا، ژاپن، نیوزیلند، فرانسه و آلمان مسئول ۹۷‌درصد از کل مشاهدات بصری در اعماق دریا هستند. این سوگیری در پوشش جغرافیایی و نمایندگی انحصاری، جامعه اقیانوس‌شناسی را مجبور ساخته است که بخش عمده‌ای از توصیف خود از اکوسیستم اعماق اقیانوس را براساس این نمونه فوق‌‌العاده کوچک بنا کند که نمایاننده جامعه آماری نیست.این مطالعه همچنین خلأ شناختی درباره زیستگاه‌های بستر دریا را برجسته می‌کند. برخی از ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی، مانند دره‌ها و پشته‌ها، کانون تحقیقات قابل‌توجهی قرار گرفته‌اند‌؛ در حالی که مناطق وسیعی، از جمله دشت‌های مغاکی و کوه‌های دریایی، هنوز مورد کاوش قرار نگرفته‌اند. این یافته‌ها بر نیاز فوری به یک تلاش جامع‌تر و جهانی‌تر برای کاوش در اعماق اقیانوس تاکید می‌کند‌؛تلاشی که تضمین می‌کند تحقیقات علمی و فعالیت‌های حفاظتی به‌طور دقیق گستره حقیقی بستر دریا را منعکس می‌کنند. 
 
اهمیت مشاهدات بصری
برای درک کوچکی کاوش‌های اعماق اقیانوس بهترین مثال فرض میزان مشاهدات اکوسیستم‌های زمینی به جای اقیانوس و مقایسه آنها با یکدیگر است. همان‌طور که در این مطالعه اشاره شد، اگر جامعه علمی قرار بود تمام فرضیات خود در مورد اکوسیستم‌های زمینی را براساس مشاهدات تنها ۰۰۱/۰ درصد از کل آن منطقه انجام دهد، ارزیابی‌های خود از تمام حیات زمینی روی کره خاکی را باید براساس منطقه‌ای تقریبا به اندازه هوستون، تگزاس، بنا می‌کرد! 
برای پرداختن به این چالش‌ها، محققان خواستار گسترش تلاش‌های اکتشافی و استفاده از فناوری‌های نوظهور برای افزایش دسترسی به اعماق اقیانوس هستند. با پیشرفت در ابزارهای کوچک‌تر و مقرون‌ به‌‌صرفه‌تر که قابل استفاده در اعماق دریا باشند، فرصتی برای گسترش دسترسی جامعه علمی، از جمله کشورهای کم‌درآمد و متوسط، به اکتشاف و تحقیقات اقیانوسی به‌وجود خواهد آمد. 
دکتر ایان میلر، مدیر ارشد علوم و نوآوری در انجمن نشنال جئوگرافیک، می‌گوید: «بخش زیادی از اقیانوس ما هنوز یک راز است. اکتشافات اعماق دریا به رهبری دانشمندان و جوامع محلی برای درک بهتر بزرگ‌ترین اکوسیستم سیاره زمین بسیار مهم است. اهداف دکتر بل برای تجهیز جوامع ساحلی جهان به تحقیقات و فناوری‌های پیشرفته، تجزیه و تحلیل دقیق‌تری از اعماق دریا را تضمین می‌کند. اگر درک بهتری از اقیانوس خود داشته باشیم، بهتر می‌توانیم آن را حفظ و حراست کنیم.»
این مطالعه گامی اساسی در درک شکاف‌های موجود دراکتشاف اقیانوس و نیاز به استراتژی‌های جامع جهانی برای تضمین حفاظت و مدیریت پایدار اعماق اقیانوس است. نویسندگان امیدوارند که این یافته‌ها همکاری علمی بیشتری را تشویق کند و ‌به درک عمیق‌تر از حیاتی‌ترین اکوسیستم سیاره ما منجر شود. 

اهمیت اعماق اقیانوس
اعماق اقیانوس اکوسیستم‌های متنوعی را در خود جای داده و خدمات ضروری از جمله تولید اکسیژن، تنظیم آب‌وهوا و اکتشافات دارویی حیاتی را ارائه می‌دهد و نقش مهمی در حفظ سلامت سیاره ما ایفا می‌کند. فیتوپلانکتون‌ها با تغذیه از آب‌های مغذی عمیق، ۸۰ درصد اکسیژن جهان را تولید می‌کنند. اقیانوس عمیق در جذب کربن و تنظیم اقلیم نقش کلیدی دارد و ارزش کربن ذخیره‌شده در آن سالانه ۱۵۹‌میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. اقیانوس سالانه ۲۰۰‌میلیون تن ماهی و غذای دریایی تأمین می‌کند که ۲۰‌درصد جمعیت جهان را تغذیه کرده و ۶۰‌میلیون شغل ایجاد می‌کند. ترکیبات شیمیایی موجودات دریایی مانند اسفنج‌ها، داروهایی برای HIV، سرطان و کووید-۱۹ تولید کرده‌اند. با این‌حال فعالیت‌های انسانی مانند آلودگی، بهره‌برداری از منابع و تغییرات اقلیمی، اقیانوس عمیق را تهدید می‌کند. اقیانوس ۹۰‌درصد گرمای اضافی و ۳۰‌درصد CO۲ ناشی از فعالیت‌های انسانی را جذب کرده که ‌به گرمایش، کاهش اکسیژن و اسیدی‌شدن منجر می‌شود. استخراج از بستر دریا و حذف دی‌اکسیدکربن دریایی نیز می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کند. با وجود این تهدیدات، اکتشاف بستر عمیق هنوز در مراحل اولیه است و درک نقش منحصر به‌فرد آن نیازمند تسریع در تحقیقات است.