برکات امامین انقلاب در حوزه کتاب

باارتحال امام خمینی(ره) وآغازرهبری آیت‌الله خامنه‌ای باردیگرحضورفردی که تفکر خود رابا علوم اسلامی درآمیخته است، به این باورصحه گذاشت که پویایی فقه شیعه سخنی گزاف نیست.دورهبرسیاسی ومذهبی جمهوری اسلامی ایران‌علاوه بر دارا بودن شخصیت مذهبی وسیاسی درعرصه علمی وتألیف کتاب نیزتأثیرگذار هستند.دراین‌مجال به معرفی آثارایشان می‌پردازیم. 
 
آثار امام خمینی(ره)؛ از عرفان و اخلاق تا تفسیر و فقه  
آیت‌الله‌العظمی سیدروح‌الله الموسوی الخمینی(۱۲۸۱-۱۳۶۸) از مراجع تقلید معاصر شیعه، افزون بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و داشتن کرسی تدریس، درعلوم گوناگون اسلامی، اهل تألیف، تصنیف و حاشیه‌نگاری و تقریرنویسی نیز بوده.مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مجموعه آثار ایشان را به‌صورت نرم‌افزار و درقالب متن کامل۷۶عنوان کتاب در ۱۶۳جلد شامل موضوعات فقه، اصول فقه، اخلاق، تفسیر، فلسفه، کلام، عرفان وسیاست منتشر کرده‌.امام(ره) در علوم مختلف اسلامی اعم از فقه، اصول فقه، عرفان و اخلاق تألیف داشته که می‌توان آنها را به دو دوره متمایز تقسیم کرد: 
دوره اول: از سال ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۳شمسی. در این دوره تألیفات امام ‌خمینی(ره) بیشتر رویکرد عرفانی‌-اخلاقی دارند. در این دوره به‌جز برخی رساله‌های مختصر هیچ اثر فقهی یا اصولی به رشته تحریر درنیامده. در این دوره که مصادف با دوره جوانی ایشان است، برخی آثار ارزشمند چون شرح دعای سحر(عربی)در۲۷سالگی به‌رشته تحریردرآمده.دو سال بعد مصباح الهدایة الی الخلافه والولایه (عربی) را نوشت که پس از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شد. زمانی که تنها ۳۰سال داشتند کتاب سرالصلاه را نوشتند. 
دوره دوم: از سال ۱۳۲۴ تا ۱۳۵۶ شمسی.
محور تألیفات امام در این دوره، فقهی و اصولی است. 
از امام خمینی(ره) در عرفان: شرح دعاء السحر، التعلیقه علی الفوائد الرضویه، مصباح الهدایه، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، سرّ الصلاه و آداب الصلاه به یادگار مانده.شرح حدیث جنود عقل و جهل و شرح چهل حدیث در حوزه اخلاق نگاشته شده‌اند.دراصول فقه:انوار الهدایه، مناهج الوصول، الرسائل، الفوائد الخمسه، الفوائد و لمحات الأصول و در تفسیر و حدیث: تفسیر سوره‌های حمد، توحید و قدر، آیات الأحکام و تصحیح جلد غدیر از کتاب عبقات‌الأنوار را تألیف کرده. همچنین کتاب الطهاره، المکاسب‌المحرمه و کتاب البیع، رساله فی التقیه، فائده فی لزوم التبین الفعلی للفجر فی اللیالی المقمره، رساله فی فروع العلم الاجمالی، الخلل فی الصلاه و ولایت فقیه را در حوزه فقه استدلالی و آثاری چون التعلیقه علی العروه الوثقی زبده الاحکام، مناسک حج، استفتائات و تحریرالوسیله را در فقه فتوایی از خود به یادگار گذاشته. 
   
آیت‌الله خامنه‌ای؛ از ترجمه تا تألیف آثار علمی 
آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای ازمراجع تقلید شیعه ورهبرانقلاب اسلامی علاوه برحضوردرعرصه سیاسی،داخلی‌و بین‌المللی یکی از چهره‌های شناخته شده در عرصه فرهنگ، ادبیات و علوم حوزوی حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است. 
یکی از وجوه علمی آیت‌الله خامنه‌ای تألیف آثار علمی حوزوی است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مجموعه آثار ایشان را به‌صورت نرم‌افزار و با عنوان حدیث ولایت به‌صورت مجموعه بیانات و پیام‌ها از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۹، همراه متن ۱۲۱عنوان کتاب در ۲۰۸جلد منتشر کرده. برخی از آثار از مجموعه سخنان و نوشتار معظم له گردآوری شده، آثاری چون طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، غناء، انسان ۲۵۰ساله، شعاعی از نیر اعظم، آفتاب در مصاف، مجموعه حدیث ولایت و پیشوای صادق از این دسته‌اند.صلح امام حسن(ع) پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ که توسط آیت‌الله خامنه‌ای ترجمه شده، یکی از آثار ایشان در دوران جوانی است. کتاب «چهار کتاب اصلی علم رجال» دیگر اثری است که در حوزه علوم حوزوی به‌رشته تحریر درآمده.این کتاب در سال ۱۳۷۷ توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی انتشار یافت. کتاب پژوهشی در زندگی امام سجاد(ع) از آثاری است که به‌قلم آیت‌الله خامنه‌ای درباره معرفی شخصیت و دوران امام سجاد(ع) به‌رشته تحریر درآمده و در سال ۱۳۶۱ توسط انتشارات حزب جمهوری اسلامی منتشر شده. 
کتاب «آینده در قلمرو اسلام» ترجمه کتاب «المُستَقبَل لِهذَا الدین» نوشته سید قطب متفکر مسلمان اهل مصر است که درباره انزوا و شکست تمدن غرب و حاکم شدن اسلام در آینده سخن می‌گوید. این اثر درسال۱۳۸۶توسط دفتر نشر انقلاب اسلامی به چاپ رسید. کتاب «مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان»اوایل سال ۱۳۴۷تألیف و ترجمه شد و درتیرماه همان سال انتشار یافت. گزارشی ازسابقه تاریخی واوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد،ازتألیفات آیت‌الله خامنه‌ای قبل ازانقلاب درسال۱۳۴۶ است. مناسک حج، اجوبه الإستفتائات وکتبی که برگرفته ازمتن درس‌هاوسخنرانی‌هاست ازدیگر آثارمقام معظم رهبری است. 
   
موقوفات علمی خاندان خامنه‌ای؛ میراثی به قدمت یک قرن 
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای یکی از بزرگ‌ترین واقفین در جهان امروز است؛ نکته‌ای که معمولا در بررسی سیر زندگی ایشان مورد غفلت قرار می‌گیرد. رسم «وقف» در این خاندان ریشه‌ای کهن و تاریخی بیش از یکصد سال دارد. پدربزرگ و عموی رهبر انقلاب از واقفین کتاب در نجف اشرف بوده به‌طوری‌که مرحوم آقابزرگ تهرانی در کتاب «الذریعه» به معرفی اجمالی برخی کتاب‌های وقف شده توسط این پدر و پسر پرداخته. اگرچه در دوران صدام، بسیاری از کتابخانه‌ها و کتاب‌های شیعه در نجف از بین رفت اما به‌نظر می‌رسد با کمی بررسی می‌توان هم‌اکنون این کتاب‌ها را در کتابخانه حسینیه شوشتری در نجف یافت.توجه رهبر معظم انقلاب به مقوله وقف تنها به تقدیر از واقفین و تشویق دیگران به این سنت الهی ختم نشده و ایشان در صف مقدم احیای وقف حضور داشته و دارند. یکی از مهم‌ترین شاخه‌های وقف که می‌توان ردپای ایشان را در آن یافت، وقف کتاب است. اهدای کتاب‌های متنوع به کتابخانه‌های مختلف کشور مانند کتابخانه ابوذر تهران از اقدامات دیگر ایشان در وقف است. زمانی که خبر فروش کتابخانه شخصی آیت‌الله صفایی خوانساری_ که مجموعه‌ای ارزشمند از آثار خطی و چاپی بود_ مطرح شد برای حفظ این مجموعه علمی ارزشمند که حاوی کتاب‌های خطی و چاپی بی‌نظیری بود، این مجموعه توسط مقام معظم رهبری خریداری و کلیه کتاب‌های خطی آن وقف آستان قدس رضوی شد. علاوه بر این، معظم له کتاب‌های خطی بسیاری راوقف آستان قدس رضوی کرده‌اند ودرصدرواقفین کتب خطی قرارگرفته‌اند.براساس آمارمنتشر شده ازسوی کتابخانه آستان قدس رضوی، بیش از ۶۰هزار نسخه خطی و کتاب دستنویس در این مجموعه نگهداری می‌شود که براساس آمار منتشره در سال ۱۳۹۱ بالغ بر ۱۴هزار جلد از این کتب توسط مقام معظم رهبری وقف شده. یعنی حدود یک‌چهارم کل کتاب‌های خطی در تاریخ کتابخانه‌های آستان قدس رضوی،ازموقوفات مقام معظم رهبری است.درمیان این آثار خطی، مجموعه‌ای از قرآن‌های نفیس از جمله قرآن دستنویس منسوب به امام حسین(ع) نیزدیده می‌شود.این کتب وقف شده،به زبان‌های فارسی، عربی، اردو و ترکی است و در موضوعات مختلف علوم پایه، تجربی،اسلامی و انسانی دسته‌بندی می‌شوند.