روز زمین پاک

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا، زمین خانه مشترک همه انسان‌هاست و تحولات دهه‌های اخیر نشان داده است که اساسا زندگی بشری بدون توجه و صیانت کافی از این خانه امکان‌پذیر نیست.

انسان در ادوار مختلف به اشکال متفاوتی از نعمت‌های موجود کره زمین برای ادامه حیات بهره‌مند شده است، با این حال توسعه شهرنشینی در قرن‌های اخیر شرایط پیچیده‌ای برای کره زمین رقم زده است.

معضلات محیط زیستی مرز نمی‌شناسد

افزایش جمعیت کره زمین به بیش از هفت میلیارد نفر و روند روز افزون استفاده از انرژی‌های فسیلی زنگ هشدار را برای انسان به صدا درآورده است. این امر منجر به افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و به تبع آن تغییرات جدی در شرایط آب و هوایی شده است که به عنوان تغییر اقلیم مطرح است.

تغییر اقلیم در مناطق مختلف کره زمین در اشکال مختلف مانند سیل‌های مخرب و خشکسالی‌های مستمر خود را نشان داده است، علاوه بر این در دهه‌های اخیر شیوع گرد و غبار مرز‌های کشور‌ها را در مناطقی مانند خاورمیانه درنوردیده و زندگی را برای ساکنان مناطقی از کره زمین دشوار کرده است.

نگاهی به معضلات و مسائل مبتلا به زیست محیطی نشان می‌دهد که این مسائل مرز نمی‌شناسند و این طور نیست که کشوری بتواند در چهارچوب رویکرد‌های دولت - ملت صرفا به مسائل خود بپردازد. در واقع رخداد‌های محیط زیستی و اقلیمی خواه ناخواه همه مردم کره زمین را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بنابراین صیانت و حفاظت از زمین به عنوان خانه مشترک انسان هم وظیفه‌ای همگانی است.

در دهه‌های اخیر البته در سطح بین‌المللی قوانین و معاهداتی برای صیانت از کره زمین تدوین شده است، با این حال واقع امر این است که اصولا قوانین و مقررات بین‌المللی از الزام و اجبار چندانی برخوردار نیستند کما اینکه برخی از کشور‌ها در همین سال‌های اخیر در مقاطعی به این معاهدات و پیمان‌ها بی‌اعتنایی کرده و از آن‌ها خارج شده‌اند.

کشور‌های توسعه یافته و یا در حال توسعه هر کدام شرایط و رویکرد‌های متفاوتی به این مساله دارند و همین امر باعث شده است همکاری‌های بین‌المللی چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای برای صیانت از زمین نداشته باشد. نکته امیدوارکننده این است که در دهه‌های اخیر افکار عمومی در سطوح بین‌المللی، ملی و محلی متوجه شرایط بغرنج حاکم بر محیط زیست و کره زمین شده و شرایط به سمت تغییر رفتار‌ها و الگو‌های فرهنگی و استفاده صیانتی از این خانه مشترک رفته است.

با وجود امیدواری‌ها نسبت به تغییرات فرهنگی در سطح جوامع هنوز هم محیط زیست و کره زمین در معرض تعرض و تخریب قرار دارد. هرچند متولیان و دست‌اندرکاران پروژه‌های عمرانی ملزم به لحاظ کردن مسائل زیست محیطی در اجرای این پروژه‌ها هستند با این حال بعضا شاهد هستیم این مسائل مورد غفلت قرار گرفته و آسیب‌های غیرقابل جبرانی به محیط زیست وارد می‌شود.

ناترازی انرژی فرصتی برای حفاظت از محیط زیست

از سوی دیگر افزایش استفاده از انرژی‌های فسیلی و پیامد‌های مخرب آن انسان را به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و انرژی باد سوق داده است.

وقوع ناترازی انرژی در ماه‌های اخیر هرچند آسیب‌هایی به بخش‌های مختلف وارد کرد، در عین حال فرصت و شرایط را برای کاهش و یا به عبارت بهتر استفاده بهینه از انرژی‌های فسیلی و از سوی دیگر توسعه استفاده از انرژی‌های پاک فراهم کرده است.

بدیهی است حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های نو به لحاظ عدیده هزینه‌های مالی، اتلاف انرژی و حتی پدافند غیرعامل آثار مبارکی به همراه دارد، اما اثرات محیط زیستی بسیار مفیدی به همراه خواهد داشت و می‌توان امیدوار بود سهمی هرچند اندک از گاز‌های گلخانه‌ای مخرب کاهش دهد.

یکی دیگر از پیامد‌های مخرب توسعه شهرنشینی و رواج فرهنگ مصرف‌گرایی، قطع درختان و از بین رفتن سبزینگی کره زمین است به طوری که در دهه‌های اخیر سطح جنگل‌ها به عنوان ریه کره زمین روند کاهشی داشته است.

درختکاری راهکاری برای صیانت از زمین

برای مهار و مدیریت این شرایط کشور‌های مختلف اجرای درختکاری در مقیاس‌های بزرگ را در دستور کار قرار داده‌اند و نتایج موفقیت‌آمیزی هم در این کشور‌ها به دست آمده است.

طی سال‌های اخیر در ایران هم برنامه کاشت ۱۰ میلیارد درخت تعریف و برای هرکدام از دستگاه‌ها و استان‌ها وظایفی تدوین شد، با این حال واضح است اجرای چنین برنامه‌هایی مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، وجود منابع مالی مشخص و از همه مهم‌تر همراهی و حمایت عمومی است.

اگر روند تخریب محیط زیست و کره زمین یک روند مستمر است بدیهی است صیانت و حفاظت از آن هم نباید به روز‌های خاصی مانند روز درختکاری، روز زمین پاک و یا هفته محیط زیست منحصر شود هرچند این روز‌ها را می‌توان بهانه و فرصتی برای یادآوری وظایف و رسالت جمعی و عمومی شهروندان در نظر گرفت.

در چنین روز‌هایی می‌توان پویشی عمومی و سراسری برای پاکسازی طبیعت از زباله راه‌اندازی کرد. در چنین برنامه‌هایی علاوه بر اینکه پاکسازی طبیعت از زباله، شرایط برای فرهنگ سازی به ویژه در نسل‌های جوان که میراث‌داران کره زمین هستند فراهم می‌شود و با چنین برنامه‌هایی زمین به عنوان خانه مشترک و میراث بین نسلی می‌تواند شرایط بهتری برای زیست انسان فراهم کند.

روز جهانی زمین پاک هر سال در ۲۲ آوریل مصادف با ۲ اردیبهشت در تمام دنیا برگزار و به همه مردم روی زمین یادآوری می‌شود که نباید سیاره خود زمین را فراموش کنند و باید به فکر حفظ و نگهداری از آن باشند.

این روز به منظور ایجاد آگاهی جهانی و نیز سپاسگزاری از مواهب زمین و منابع و ذخایر طبیعی آن است که از سوی سازمان ملل متحد نیز هر سال طبق مراسم ویژه‌ای در سراسر جهان برگزار می‌شود.