در این نمایشگاه حدود صد اثر به نمایش گذاشته شده؛ از جمله یک کاسه چهار هزار ساله، موزاییکی از قرن ششم میلادی از کلیسایی بیزانسی و مجسمهای از آفرودیت به سبک یونانی.این مجموعه غنی و متنوع، گذشته غزه بهعنوان محلی برای تلاقی فرهنگها را نشان میدهد اما خالقان این نمایشگاه قصد داشتهاند تخریبهای معاصر ناشی از جنگ را هم برجسته کنند، جنگی که از اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شده است.
الودی بوفار، کیوریتور نمایشگاه که عنوان آن «گنجینههای نجاتیافته غزه: پنجهزار سال تاریخ» است، گفت: «اولویت اصلی قطعا جان انسانهاست، نه میراث فرهنگی اما ما همچنین میخواستیم نشان دهیم که غزه در طول هزاران سال نقطه پایانی مسیرهای کاروانی، بندری با ضرب سکه خود و شهری پررونق در محل تلاقی آب و شن بوده است.»
یکی از بخشهای نمایشگاه، میزان تخریبهای اخیر را مستندسازی کرده است. براساس تصاویر ماهوارهای، یونسکو (آژانس فرهنگی سازمان ملل) تاکنون تخریب ۹۴ سایت میراثی در غزه از جمله کاخ پاشا متعلق به قرن سیزدهم را شناسایی کرده است.
بوفار میگوید، میزان آسیبدیدگی سایتهای شناختهشده و همچنین گنجینههایی که ممکن است هنوز در زمینهای کشفنشده فلسطین پنهان باشند، بستگی دارد به تناژ بمبها و تأثیر آنها بر سطح و زیر زمین. فعلا ارزیابی دقیق ممکن نیست.»
ارتباط با لبنان
داستان «گنجینههای غزه» از جنگهای جاری در خاورمیانه جداییناپذیر است، در پایان سال ۲۰۲۴، مؤسسه دنیای عرب در حال نهاییکردن نمایشگاهی درباره آثار باستانی از سایت بیبلوس در لبنان بود اما بمبارانهای رژیمصهیونیستی در بیروت باعث شد پروژه غیرممکن شود.
بوفار گفت: «همهچیز بهطور ناگهانی متوقف شد اما دلسرد نشدیم و ایده نمایشگاهی درباره میراث غزه شکل گرفت.» او توضیح داد: «فقط چهار ماه و نیم وقت داشتیم تا نمایشگاه را آماده کنیم. چنین چیزی هرگز قبلا انجام نشده بود.»
با توجه به غیرممکن بودن انتقال آثار ازداخل غزه، مؤسسه به ۵۲۹ قطعه رجوع کرد که ازسال ۲۰۰۶ دریک انبارهنری تخصصی درژنونگهداری میشوند. این آثار متعلق به تشکیلات خودگردان فلسطین است که کرانه باختری را اداره میکند.
فتح و تصرف
توافقنامههای اسلو در سال ۱۹۹۳ که بین سازمان آزادیبخش فلسطین و رژیمصهیونیستی امضا شد، کمک کرد تا برخی از گنجینههای غزه حفظ شود.در سال ۱۹۹۵، دپارتمان آثار باستانی غزه تاسیس شد که اولین حفاریهای باستانشناسی را با همکاری مدرسه فرانسوی کتاب مقدس و باستانشناسی قدس اشغالی (EBAF) آغاز کرد.در طول سالها، حفاریها بقایای صومعه سنتهیلاریون، بندر باستانی یونانی آنتدون و یک نکرپولیس (گورستان) رومی را آشکار کردند؛ آثاری از تمدنهایی که از عصر برنز تا تأثیرات عثمانی در اواخر قرن نوزدهم امتداد دارند.
بوفار اشاره کرد: «غزه میان مصر، قدرتهای میانرودان و هسمونیها همیشه هدفی برای فتح و نابودی بوده است.»
در قرن چهارم قبل از میلاد، اسکندر مقدونی غزه را به مدت دو ماه محاصره کرد و پس از آن قتلعام و ویرانی بهجا گذاشت.با به قدرت رسیدن حماس در سال ۲۰۰۷ و محاصره غزه توسط صهیونیستها، حفاریها در غزه متوقف شد.فشار ناشی از کمبود زمین و ساختوسازهای بیرویه در یکی از متراکمترین مناطق جهان یعنی غزه، کار باستانشناسی را هم دشوار کرده است. حالا پس از یک سال و نیم جنگ، از سرگیری حفاریها چشماندازی دور از دسترس بهنظر میرسد.