روزهای خوش برای صادرات محصولات کشاورزی

طی سال‌های اخیر، وزارت جهادکشاورزی به‌عنوان متولی اصلی این حوزه تلاش کرده است تا با اتخاذ راهکارهای مناسب، به سمت تسهیل صادرات محصولات کشاورزی حرکت کند. به همین منظور، این وزارتخانه در حال تدوین برنامه‌هایی برای کاهش مقررات و تسهیل فرآیندهای صادراتی است. همچنین شناسنامه‌دار کردن باغات و قرارداد بین کشاورزان و تجار یکی از اقدامات برای رشد صادرات محصولات کشاورزی است.
آخرین گزارش گمرک نشان می‌دهد از ابتدای فروردین تا پایان بهمن‌ماه سال گذشته دوباره شاهد رکوردشکنی ارزی صادرات محصولات کشاورزی، محصولات دامی، زراعی و مواد غذایی بودیم، به‌طوری‌که صادرات این محصولات به ۹میلیون و ۴۰۰هزار تن به ارزش حدود هفت‌میلیارد و ۵۶۶میلیون دلار رسید. این درحالی‌است که در همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۲ حدود هفت‌میلیون و ۸۱۲ هزار تن محصول کشاورزی و مواد غذایی به ارزش پنج‌میلیارد و ۶۱۲میلیون دلار صادر شده بود. این امر نشان‌دهنده آن است که در بازه ۱۱ماهه سال گذشته صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی به لحاظ وزنی رشدی ۲۰درصدی و به لحاظ ارزآوری رشدی ۳۵درصدی را ثبت کرده است.
بنابراین پیش‌بینی می‌شود که صادرات محصولات کشاورزی درمجموع ۱۲ماهه سال گذشته از هشت‌میلیارد دلار نیز عبور کند. این درحالی‌است که در دهه اخیر ارزآوری محصولات کشاورزی همواره تا پنج‌میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار بود و رقم صادرات سال گذشته به‌نوعی رکوردشکنی برای کشورمان محسوب می‌شود. نکته قابل توجه این‌که در بهمن‌ماه حدود ۹۰۰میلیون دلار صادرات محصولات کشاورزی صورت گرفته و ارزآوری این محصولات از شش‌میلیارد و ۶۰۳میلیون دلار به هفت‌میلیارد و ۵۶۶میلیون دلار رسیده است.لازم به یادآوری است، در قانون برنامه هفتم پیشرفت تکلیف شده صادرات محصولات کشاورزی تا پایان برنامه باید بین ۲۰ تا ۲۵درصد افزایش یابد.
غلامرضا نوری‌قزلجه، وزیر جهادکشاورزی پیش از این نیز درخصوص آخرین وضعیت تجارت محصولات کشاورزی با تاکید بر افزایش ۳۵درصدی صادرات در این حوزه گفته بود واردات محصولات کشاورزی به کشور هم از لحاظ وزنی ۵درصد کاهش و از نظر ارزشی ۱۲درصد کاهش داشته است. وی تاکید کرد: تمام تلاش ما این است که تولیدات ما صادرات‌محور باشد. بازار داخلی را باید با وجود اهمیت صادرات تامین کنیم. وزیر جهادکشاورزی از صادرات موفق خرما، سیب و پرتقال سخن گفت و افزود: با همکاری تشکل‌ها برای تنظیم بازار، از صادرات بیش از پیش حمایت می‌کنیم و حق و حقوق صادرکنندگان نیز رعایت می‌شود.
   
پسته؛ ارزآورترین محصول کشاورزی
با همه این تفاسیر ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در سال گذشته پسته ارزآورترین محصول کشاورزی ایران بوده که این امر مرهون کیفیت بالای و طعم بی‌نظیر این محصول و استقبال زیاد مشتریان خارجی از آن است، به‌طوری‌که آمارهای گمرک نشان می‌دهد در ۱۱ماهه سال گذشته صادرات این محصول به حدود یک‌میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار رسیده است. در این میان هند، چین، امارات متحده عربی، روسیه، ترکیه، آلمان، قزاقستان، قرقیزستان، عراق، هنگ‌کنگ، پاکستان، لبنان، تاجیکستان، ایتالیا و اسپانیا مشتریان پروپاقرص پسته ایرانی بوده‌اند.همچنین محصولات لبنی، محصولات شیلاتی، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، هندوانه و سایر جالیزی‌ها، سیب، خرما، انگور خشک‌شده، نخود، زعفران و انواع فلفل به‌عنوان دیگر محصولات ارزآوری کشاورزی در ۱۱ماهه سال گذشته بوده‌اند؛ البته در کنار این خبر خوب ارزی بد نیست بدانیم نگاهی به صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز نشان می‌دهد ۹۰درصد از وزن و ۷۷درصد از ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی ایران به ۱۵ کشور همسایه اختصاص یافته است که طبیعتا به لحاظ تنوع مقاصد صادراتی برای ارزآوری در مواقع حساس و بحرانی کشور خصوصا تحریم‌های گسترده‌تر می‌تواند امری منفی تلقی شود.
   
کشورهای خریدار محصولات کشاورزی ایران
بااین‌حال هم‌اکنون آمار‌هانشان می‌دهندکه بیش از۵۰درصد از صادرات کشاورزی ایران به پنج کشورخاص ارسال می‌شود. عراق به‌عنوان بزرگ‌ترین مقصد صادراتی، باسهمی۳۰درصدی درصدر قراردارد.سایر مقاصد مهم صادراتی عبارتند از: امارات متحده عربی، پاکستان، روسیه و چین.توسعه و رونق پایدار صادرات محصولات کشاورزی نیازمند توجه به برخی شاخص‌های ویژه و جنبه‌های زراعی ــ اقتصادی است که به‌نظر می‌رسد در سال‌های گذشته تا حد زیادی مغفول مانده و کمتر مورد توجه سیاست‌گذاران صادرات محصولات کشاورزی قرارگرفته است. درواقع، با توجه به اهمیت صادرات محصولات کشاورزی، درنظرگرفتن این جنبه‌های پنهان و زوایای دیده‌نشده برای تدوین سیاست‌های نوین و علمی صادرات محصولات کشاورزی مفید واحتمالاضروری است.بدیهی است بالحاظ کردن آنها درتجارت بین‌المللی محصولات کشاورزی و اتخاذ راهبردها و تدابیر ویژه می‌توان علاوه بر جلوگیری ازایجاد زیان‌های جبران‌ناپذیر اقتصادی وزیست‌محیطی و تهدید امنیت غذایی در طولانی‌مدت، زمینه‌های تامین هدفمند و جهت‌دار کالاهای اساسی کشور در اوج تحریم‌ها را فراهم کرد.