بوشهر، مهد تمدن و دریچه‌ای به سوی گردشگری

این صنعت مزایایی چون ایجاد اشتغال، ارزآوری، تعادل منطقه‌ای، کمک به صلح جهانی، کمک به سرمایه‌گذاری در میراث فرهنگی، بهسازی محیط، کمک به بهسازی زیستگاه‌های حیات‌وحش و جلوگیری از مهاجرت جمعیت را داراست. در سیستم اقتصاد جهانی، صنعت گردشگری روزبه‌روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نامیده‌اند. این صنعت یکی از ابزارهای مهم توسعه و محرومیت‌زدایی محسوب می‌شود و باعث اشتغال‌زایی است. یکی از راه‌های رونق صنعت سفر و جذب مسافر، معرفی مناطق گوناگون با جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و زیستی است. سواحل جنوبی، به‌ویژه شهر ساحلی بوشهر، با ظرفیت‌های فراوان خود، نقش مهمی در توسعه این صنعت ایفا می‌کنند و می‌توانند مسافران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کنند.

استان بوشهر در جنوب غربی ایران، در حاشیه خلیج‌فارس قرار دارد. این استان با آب و هوای گرم و مرطوب، سواحل زیبا و جزایر متعددی مانند بوشهر، خارک، شیف و عباسک را در خود جای داده است.

شهر بوشهر بندری با نخلستان‌های سرسبز و مردمانی خونگرم، مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی به‌شمار می‌رود. از لحاظ قومیتی، اکثریت جمعیت فارس هستند و اقلیت‌های لر و عرب نیز در این استان زندگی می‌کنند. بوشهر، شهری با جاذبه‌های گردشگری فراوان، مقصدی ایده‌آل برای جهانگردان علاقه‌مند به تاریخ، فرهنگ و طبیعت است. ابنیه باستانی فراوانی در این شهر به چشم می‌خورد و بافت تاریخی با کوچه‌های باریک و خانه‌های قدیمی یادگاری از دوران قاجار است. 

تاریخچه شهر بوشهر

شهر بوشهر، نگین درخشان خلیج‌فارس، شهری با قدمتی دیرینه و فرهنگی غنی، همواره در طول تاریخ نقشی مهم در عرصه تجارت و سیاست ایران ایفا کرده است. تاریخ تمدن بوشهر که به نام‌های ریشهر و لیان نیز شناخته می‌شد، قدمتی به بلندای تاریخ تمدن‌های باستانی دارد و به پنج تا شش هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد و قدیمی‌ترین آثار کشف‌شده در این منطقه مربوط به دوره ایلامیان است. در دوره ایلامیان، شهری به نام لیان در کنار بوشهر فعلی بنا شد که عظمت آن را می‌توان از قبرستان شغاب تخمین زد. بوشهر در دوره ایلامیان مرکز تجارت این حکومت بوده و بارها بین بابلی‌ها و ایلامی‌ها دست به دست شده است. در نهایت، این شهر توسط نبوکدنصر یکم با خاک یکسان شد. پس از ایلامیان، بوشهر بخشی از قلمرو مادها شد و در دوره هخامنشیان، ترعه‌ای در کنار بوشهر ساخته شد. در دوره سلوکیان چندین شهر در کنار خلیج‌فارس از جمله انطاکیه پارس (بوشهر امروزی) بنا شدند. در تاریخ آمده است که اسکندر مقدونی در سفر دریایی خود به خلیج‌فارس، از سواحل بوشهر آذوقه تهیه کرد. در دوره ساسانیان، اردشیر ساسانی سواحل خلیج‌فارس را تسخیر کرد. در کتاب فارسنامه و معجم‌البلدان آمده که در این دوره زمانی بوشهر بخت اردشیر نامیده می‌شد.

از دوره‌های ساسانی و صدر اسلام سفالینه‌هایی در سواحل بوشهر کشف شده است. مسلمانان در زمان خلیفه دوم این شهر را فتح کردند. بوشهر در دوره صفویه به‌دلیل تسلط پرتغالی‌ها بر راه‌های تجاری دریایی اهمیت خود را از دست داد اما در دوره نادرشاه افشار با ایجاد نیروی دریایی و کشتی‌سازی، به یک مرکز مهم نظامی و تجاری تبدیل شد. پس از نادرشاه، خاندان آل مذکور قدرت را در بوشهر به دست گرفتند و این شهر به مهم‌ترین بندر خلیج‌فارس تبدیل شد. در دوره قاجار، بوشهر به بندر اصلی ایران در تجارت خارجی تبدیل و مرکز نمایندگی بریتانیا در خلیج‌فارس شد. در این دوره، بریتانیا سه بار به بوشهر حمله کرد که هر سه بار با مقاومت مردم محلی به رهبری روحانیون مواجه شد. آخرین حمله بریتانیا در جنگ جهانی اول رخ داد که با مقاومت گسترده مردم و علمای بوشهر مواجه شد. در دوره قاجار، بوشهر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری ایران، نقشی کلیدی در ارتباط با کشورهای اروپایی ایفا می‌کرد. مردم بوشهر به‌عنوان نماد مبارزه با استعمار شناخته می‌شوند و روز ۱۲ شهریور، سالروز کشته شدن رئیس‌علی دلواری، به‌عنوان روز ملی مبارزه با استعمار نام‌گذاری شده است. بوشهر به‌دلیل اهمیت فراوانی که در طول تاریخ داشته، همواره محل انجام اقدامات مهم و نوآورانه بوده است. اولین چاپخانه سنگی، صنایع برق و یخ‌سازی و همچنین اولین خط تلگراف در این شهر راه‌اندازی شدند. 

 اقتصاد بوشهر بر پایه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استوار است. صید و صیادی، کشاورزی و گردشگری، از دیگر منابع درآمد مردم بوشهر هستند. از جمله صنایع‌دستی این شهر می‌توان به گلیم‌بافی، عبابافی و سفالگری اشاره کرد که علاوه بر ارزش هنری، نقش مهمی در اقتصاد مردم بوشهر ایفا می‌کنند. 

آداب و رسوم

استان بوشهر به‌خاطر برخورداری از آداب و رسوم خاص مکان منحصر به‌فردی برای دعوت جهانگردان به‌شمار می‌رود. این مرکز دارای آیین‌های موسیقیایی سوگواری منحصر به‌فردی مانند سینه‌زنی بوشهری و یزله‌خوانی است که در ماه محرم برگزار می‌شوند. این استان همچنین دارای آیین‌های سرودخوانی متنوعی از جمله شروه‌خوانی، چاووشی‌خوانی، خیام‌خوانی و نیمه‌خوانی است که در مراسم‌های مختلف اجرا می‌شوند. موسیقی بوشهر به سه دسته بزم و شادی، عزا و سوگواری و حماسی تقسیم می‌شود و سازهای محلی مانند نی‌انبان، سنج، دمام، ضرب و تیمپو در آن نقش مهمی دارند. 

استان بوشهر به دلیل داشتن آب و هوا و اقلیم متنوع، فرهنگ عامه غنی و پرباری دارد. اشعار عامه بخش مهمی در موسیقی این استان دارد و از ادبیات شفاهی این مرز و بوم شناخته می‌شود. این اشعار احساسات، رنج‌ها، شادی‌ها، آرزوها، نیایش‌ها و عشق‌های مردم را در طول قرن‌ها به تصویر می‌کشد. این اشعار نمایانگر فرهنگ، تفکر، باور و رسوم مردم بوده و به صورت دست نخورده باقی مانده‌اند. زندگی مردم این استان از تولد تا مرگ با اشعار زیادی همراه بوده که متناسب با لهجه و گویش آنها برای مقاصد گوناگون کاربرد داشته است. لالایی‌ها و ترانه‌های نوازش، نغمه‌های بازی و سرگرمی، اشعار شور و شادمانی، نغمات کار، اشعار آیینی، نغمه‌های تغزلی و اشعار سوگواری و اندوه نمونه‌هایی از این اشعار هستند. این نغمه‌ها که غالبا با نوای موسیقی و آهنگ همراهند، توسط راویانی که اغلب از بانوان هستند، روایت می‌‌شوند. لالایی‌ها و نغمه‌های خواب، درونمایه‌هایی فراتر از مضامین مذهبی را در خود جای می‌دهند و غالبا عرصه‌ای برای بیان دلنگرانی‌ها، ناخوشی‌ها، گلایه‌ها و ناگفته‌های مادرانه هستند. ترانه‌های نوازش، که برای کودکان نوپا خوانده می‌شوند در بازتاباندن احساسات مادرانه سروده شده‌اند و گستره‌ای از چیستان‌ها، معماها، فال‌ها و بازی‌های بومی را در بر می‌گیرند. نغمه‌های شور و شادمانی، زینت‌بخش آیین‌های عروسی، ختنه‌سوران و دیگر جشن‌ها هستند، در حالی که نغمه‌های کار، خستگی را از تن زدوده و فعالیت‌های گروهی را تقویت می‌کنند. اشعار آیینی در مراسم مذهبی نظیر محرم و رمضان طنین‌انداز می‌شوند، نغمه‌های تغزلی، مضامین دلدادگی را به تصویر می‌کشند و اشعار سوگواری و اندوه، مرهمی بر داغ از دست دادن عزیزان هستند. 

بوشهر، شهری با قدمت دیرینه و فرهنگی غنی، با دارا بودن جاذبه‌های گردشگری فراوان مانند معبد ریشهر، کاخ بردک سیاه، عمارت ملک و بازار قدیم بوشهر از این قابلیت برخوردار است که نقش مهمی در توسعه گردشگری کشور ایفا کند. این شهر با پیشینه تاریخی و فرهنگی خود، می‌تواند به‌عنوان یک مرکز ناب گردشگری در کشور مطرح شود. صنعت گردشگری در بوشهر، صنعتی نوپا اما با پتانسیل بالاست. این صنعت می‌تواند با ایجاد اشتغال، ارزآوری و توسعه زیرساخت‌ها، نقش مهمی در رونق اقتصادی و اجتماعی این شهر ایفا کند. برای توسعه گردشگری در بوشهر، لازم است که به معرفی جاذبه‌های گردشگری این شهر، بهبود زیرساخت‌های گردشگری و آموزش نیروی انسانی متخصص توجه ویژه‌ای شود. بوشهر دارای پتانسیل بالایی برای تبدیل‌شدن به یک مقصد گردشگری محبوب است. صنعت گردشگری می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی این شهر ایفا کند. برای توسعه گردشگری در بوشهر، لازم است که برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسبی صورت گیرد.