با محمد یحیی معروفی سفیر افغانستان در تهران همیشه روی دوستی ایران حساب می کنیم

مدت کوتاهی است که سفیر کبیر افغانستان در تهران شده است ، متولد 1939 میلادی (1317 شمسی) و از قوم پشتون است.

کد خبر: ۱۴۹۲۴۷

تحصیلات آکادمیک خود را در دانشگاه کابل آغاز کرده و در رشته حقوق و روابط بین الملل فارغ التحصیل شده است. محمد یحیی معروفی پس از فعالیت هایی در وزارت امور خارجه افغانستان و شرکت در دوره تحصیلات دیپلماسی در استرالیا به عنوان نماینده افغانستان در سازمان ملل آغاز به کار کرد و در همین زمان دوره فوق لیسانس را در رشته روابط بین الملل به پایان رساند.
وی فعالیت های متعددی را در سازمان ملل و افغانستان داشته است و پس از روی کار آمدن دولت کرزای ، به درخواست رئیس جمهور از سوئیس به افغانستان بازگشت و به عنوان مشاور امور بین الملل کرزای ایفای نقش کرد. با سفیر کبیر افغانستان در تهران در محل سفارت این کشور به گفتگو نشستیم.

6 سالی از سقوط طالبان می گذرد و انتظار می رفت که بعد از آن اوضاع بهتر شود اما اخبار نشان دهنده قدرت گرفتن روزافزون طالبان در مناطق مختلف افغانستان بویژه قسمتهای شرقی و جنوبی است. این وضعیت ناشی از چیست؛
درباره مسائل افغانستان نمی توان صرفا به اطلاعات ارائه شده از طریق اخبار رسانه ها متکی باشیم. در دنیای امروز اطلاعات و اخباری که بیشتر هیجانی و مورد توجه است ، مطرح می شود. افغانستان مساله ای مهم است . این کشور پس از 30 سال بحران ، محور توجه دنیا بعد از 11 سپتامبر قرار گرفت و ارتباط افغانستان با القاعده ، تروریسم و مواد مخدر باعث شد که به عنوان یک موضوع اساسی تصمیم جدی درخصوص آن گرفته شود البته شروع این تصمیم مذاکرات «بن» بود که تمامی کشورهای همسایه ازجمله ایران ، پاکستان و دیگر کشورهای بزرگ دنیا و آنهایی که در حال تامین صلح در افغانستان و مبارزه با تروریسم هستند ، جمع شدند و یک تصمیم دسته جمعی در این خصوص گرفتند. این تصمیم صرفا درباره از میان بردن تروریسم نبود بلکه یک تصمیم جامعی بود که جهات مختلف قضیه افغانستان را دربر می گرفت . مثلا به وجود آمدن یک نظام سیاسی محکم ، به وجود آوردن نظام اجتماعی ، اقتصادی که همه موارد را شامل می شد اما 6 سال گذشت و اکنون مسائل مهم دیگری وجود دارد که باید حل کرد. انکشاف مهم و اساسی در افغانستان به وجود آمدن موسسات سیاسی است که در حال حاضر این موسسات سیاسی کاملا فعال هستند و کار می کنند. لویه جرگه به عنوان یکی از مجلس های تاریخی افغانستان پس از 30 سال یورش و بحران در افغانستان به شکل بسیار مسوولانه و مثبت صورت گرفت و تصمیماتی را نیز اتخاذ کرد. موضوع دیگر همچنین قانون اساسی است که در لویه جرگه صورت گرفت . موضوع سوم انتخاب رئیس جمهور توسط آرای مستقیم مردم و به شکل کاملا دموکراتیک بود و امروز هم مردم افغانستان از ایشان و نیز از این پروسه سیاسی وی حمایت می کنند. انتخابات وسیله ای شد برای تنظیم زندگی سیاسی در افغانستان که از آن کاملا پشتیبانی می شود.موضوع دیگر ، پارلمان افغانستان است که مطابق با قانون اساسی اکنون 2سال است که فعالیت دارد. پارلمان نباید جایی باشد که در آنجا صحبت ، جدل ، بلندگو و اختلافات نباشد. پارلمان نماینده ملت است و همه باید حرف خود را بزنند. ملت افغانستان امروز از اساس های سیاسی که خود طرح کردند ، حمایت می کنند.

این صحبت ها درست است زیرا افغانستان توانسته شکل منسجمی به خود بگیرد و یک دولت مرکزی داشته باشد، اما اخبار نشان می دهد قدرت دولت صرفا محدود به کابل است ، آیا به همین شکل است؛
چون خود من در دولت بودم ، این صحبت ها که قدرت دولت منحصر به کابل است ، بی اساس است و من برای این حرف دلیل دارم. انتخابات در افغانستان در سراسر کشور و به شکل کاملا دموکراتیک برگزار شد و مردم کاملا با اراده آزاد ، رئیس جمهور را انتخاب کردند.
پس انتخابات صرفا در کابل برگزار نشده است حتی طبقه مهاجر در ایران و پاکستان نیز آزادانه انتخاب کردند. ضمن این که تمامی برنامه های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی دولت محدود به کابل نیست . امروز فعالیت های وسیع اقتصادی در تمام افغانستان صورت می گیرد و امروز در افغانستان از نقطه ای به نقطه دیگر وسیله ارتباطی وجود دارد و تا حکومتی تسلط نداشته باشد ، نمی تواند چنین خدماتی را ارائه کند. تا زمانی که ما به سوی تامین و استقرار امنیت بهتر و وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهتر پیش می رویم ، خالی از مشکل نخواهد بود و در همه جای دنیا این گونه است و این پیشرفت ها بدون مشکل به دست نمی آید.

اکنون یکی از اصلی ترین موانع پیشرفت ، وجود طالبان است. چرا با وجود نیروهای ناتو و نظامیان خارجی این گروه کنترل و از بین نرفته است؛
شما صحبت از تسلط طالبان بر مناطق شرقی و جنوبی می کنید و این باید به این معنا باشد که مردم در این مناطق از آنها حمایت و پشتیبانی می کنند و این در حالی است که این گونه نیست . طالبان و گروههای موجود نه تنها به دنبال شورش علیه حکومت هستند بلکه مردم را نیز به گروگان می گیرند. طالبان فقط به شکل اشرار در این مناطق حضور دارند و مردم را می ترسانند و اقدام به کارهای تروریستی می کنند و با دیگر گروههای تروریستی مانند القاعده ارتباط داشته و با همکاری یکدیگر مبادرت به اقدامات تروریستی می کنند. القاعده امروز در همه جهان فعالیت دارند در سودان ، ایران ، کشورهای عربی ، افغانستان و چچن وجود دارند. اگر طالبان را به عنوان یک گروه مجزا و اشرار به حساب آوریم ، آنها کاملا آسان از بین می روند زیرا مردم از آنها حمایتی نمی کنند.

خود مردم افغانستان بعضا در مناطق شرقی و جنوبی به لحاظ وضعیت بد اقتصادی جذب گروههای طالبان می شوند که همه اینها نشانه های ضعف دولت است.
این فرموده شما کاملا درست است. این مردم مستحق هستند ، توقع دارند و می خواهند از رفاه اجتماعی و اقتصادی برخوردار باشند و دولت برنامه هایی در این خصوص دارد. انسان یک پروسه است و این پروسه طولانی مدت است و ما برای این که این منابع بشری خود را تقویت کنیم ، نیازمند زمان هستیم . علت مخالفت طالبان با برنامه های تعلیم و تربیت دولت به این خاطر است که این اقدام دولت باعث تغییرات بنیادی در کشور خواهد شد.

نظرسنجی صورت گرفته در 6 کشوری که در افغانستان نیروی نظامی دارند ، نشان می دهد که تنها عده کمی از مردم معتقدند که آنها توانستند در ایجاد امنیت موفق شوند. نظر شما چیست؛
آن طور که شما می گویید ، من فکر نمی کنم. به خاطر این که پیشرفتی که اکنون در افغانستان شده ، کشوری که به شکل آنارشیسم بود و طی 30سال ظلم و جنگ به خود دیده ، بسیار چشمگیر است و اگر حجم پیشرفت را در قسمتهای مختلف افغانستان ببینیم به تناسب 6 سال خیلی زیاد است. فکر می کنم اگر کشوری دیگر را در عین مثال داشته باشید با 20 سال و حتی 50 سال هم نمی توانند به اینجایی برسند که ما در عرض 6 سال رسیدیم. ما در افغانستان امروز اگر به قانون اساسی و اصول سیاسی آن نگاه کنیم ، می بینیم که پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته ایم . طالبان با ارتباطهایی که در بیرون از افغانستان دارد و حمایت هایی که به لحاظ مالی از سوی قاچاقچیان مواد مخدر و زارعان مواد می شود ، اساسا پیشرفت ناچیزی داشته است. در این 6 سال طالبان نتوانسته اند جایی را به عنوان 6 ماه برای محل سکونت دائمی خود اختیار کنند.

طالبان بیشتر مورد حمایت چه کسانی هستند؛
تمامی عناصر طالبان افغانی نیستند و عناصری هم هستند که ماهیت افغانی ندارند. اعضای بسیاری از طالبان که افغان بودند ، واقعیت های افغانستان را درک کردند و از آن پشتیبابی کردند و امروز ما کسانی را در پارلمان داریم که عملا طالب بودند.

چه دولتهایی از آنها حمایت می کنند؛ آیا کشورهای مشخصی در این زمینه وجود دارند؛
طالبان یک پروسه بود. کسانی که طالبانی شدند ، مولود یک پروسه هستند. آنها در مدارسی تعلیم دیدند که باید توجه کنید این مدارس کجا دایر بود و کجا بنیانگذاری شده است . ساختار سیاسی آن در کجا شکل گرفته است. اینها در پاکستان بوده و حال نمی توان طالبان را به طالبان افغانی و پاکستانی تقسیم کرد و آنها مولود یک پروسه هستند که این پروسه در پاکستان صورت گرفته و این یک مشکل افغانی نیست ، بلکه منطقه ای است و مشکل همسایه های ماست و امروز می بینید چگونه جامعه پاکستانی به گروههایی تقسیم می شوند که ما نسبت به آنها نگرانی ها و تشویش های بزرگی داریم که بحران در پاکستان تولید نشود.

به غیر از پاکستان چه کشورهای دیگری نقش داشتند؛
از جانب القاعده حمایت می شوند و این شبکه القاعده منحصر به افغانستان نبوده و در تمامی منطقه ، کشورهای عربی ، انگلیس و امریکا و روسیه موجود است و اینها محصول تروریسم هستند.

الان طالبان دارای سلاحهای پیشرفته و مدرنی هستند ، از چه طریق آنها را تامین می کنند و چه کشورهایی در تامین آنها دخیل هستند؛
آنها از هر جایی که تامین مالی می شوند ، اسلحه را نیز از همانجا می گیرند. از قاچاق و تولید مواد مخدر ، از گروگان ها و از هر چه که می توانند. امروز اسلحه در بازار زیاد است و اکنون کشورهای بسیاری هستند که اسلحه می فروشند و زمانی که پول داشته باشید ، می توانید اسلحه بخرید و کارهای تخریبی انجام دهید ، کارهای تروریستی کنید و تا ریشه آنها قطع نشود و منبع مالی آنها قطع و افکار و عقاید آنها تعدیل نشود و با احترام آنها را در جامعه جهانی پذیرا نشوند ، یک تهدید فراگیر خواهند بود.

برخی از مردم افغانستان به دلیل وضعیت بد اقتصادی و مالی ، ناامنی و تهدیدهایی که از سوی طالبان صورت می گیرد ، جذب این گروه می شوند.
این فرموده شما درست است البته نباید فکر کنید طالبان یعنی افغان ، به خاطر این که به این شکل نیست و ممکن است بخش بیشتر اعضا ، اصلیت افغانی داشته باشند ولی ما اکنون ابزارهای بسیاری را مانند کمیسیون آشتی ، انتخابات ، پارلمان و... برای جذب و مشارکت آنها در بازسازی افغانستان قرار داده ایم تا تبدیل به فردی مفید برای جامعه شوند.

وضعیت اقتصادی و امنیتی تا چه اندازه تاثیرگذار است؛
تاثیر بسیاری دارد. ما آرزومندیم که بتوانیم پیشرفت های اقتصادی بیشتری داشته باشیم. افغانستان درگیر فعالیت های زیربنایی است و این زمان می برد و انجام فعالیت های اقتصادی در مهار امنیت و آشوب موثر است . اگر بتوانیم نیروهای انسانی خوبی را تربیت کنیم که تفکراتشان براساس منافع ملی باشد، زمان می برد. ایجاد سیستم آبیاری ، برق ، زراعت و از بین بردن مواد مخدر زمان می برد.

اکنون در این 5 سال تولید و قاچاق مواد مخدر نه تنها کم نشده بلکه براساس آمارهای سازمان ملل بیشتر از گذشته هم شده است. چه تدبیری در این مورد اندیشیده شده؛
مبارزه با مواد مخدر از 2 جهت قابل بحث است. هم نیازمند دوره های کوتاه مدت است و هم بلندمدت. در دوره کوتاه ما به دنبال آن هستیم که مردم را متوجه کنیم که این کارها مخالفت انسانیت ، بشریت ، سلامتی ، دنیا و... است و یک روز ما مسوولیت دنیایی خواهیم داشت و نمی خواهیم برادران ما در ایران از تولید و قاچاق مواد مخدر و ضرری که از این موضوع می بینند ، متاثر شوند.این چیزی است که ما فکر می کنیم و در این زمینه اقدامات بسیار جدی صورت گرفته است. در این شرایط اولویت های ما زیاد است . بلندترین اولویت ما برای مهار قاچاق ، تولید و استعمال مواد مخدر انجام فعالیت های زیربنایی است و ما در این زمینه نیز پیشرفت بسیاری کرده ایم.محاکم ویژه برای قاچاق مواد مخدر در افغانستان دایر کرده ایم . در قانون اساسی کشورمان مبارزه با مواد مخدر را در نظر گرفته ایم که در بسیاری از کشورها این کار را نکرده اند. پلیس ویژه مبارزه با مواد مخدر راه اندازی کرده ایم و امروز فقط وظیفه آنها مبارزه با قاچاق است.

در کشت جایگزین برای مواد مخدر تا چه اندازه موفق بوده اید؛
راههایی در دست مطالعه است و در برخی مناطق مانند ننگرهار و جاهایی که امنیت برقرار است ، کشت خشخاش از بین رفته است. تا اندازه ای در کشت جایگزین موفق بوده ایم که البته هدف ما فعالیت های زیربنایی است . سال گذشته زعفران کاشتند و امروز اهمیت فراوانی یافته و تقریبا جایگزین خاویار شده است. اکنون کیفیت و کشت زعفران در افغانستان بهتر از ایران است و در کشورهای دیگر مانند ترکیه و پاکستان و... نیز تولید مواد مخدر وجود دارد و اگر وضعیت بهتر شده به خاطر امنیت این کشورهاست . اکنون تقاضا برای مواد مخدر از دروازه افغانستان ، ایران ، تاجیکستان ، ازبکستان و مسکو شروع می شود. باید متوجه باشیم که شرایط امروز فرق کرده و تقاضا زیاد شده است.

ایران تا چه اندازه در همکاری با افغانستان برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر موثر واقع شده است؛
ما همیشه از پشتیبانی دولت ایران در فعالیت هایمان بنابر ضرورت 2 کشور و منافع ملی برخورداریم و نمونه آخر آن موافقت ژنو بود که ایران ، افغانستان و پاکستان موافقت کردند که فعالیت های خود را منسجم کنند تا توانایی مبارزه با قاچاق را افزایش دهند و این بر اساس سیاست های واقع بینانه 3 کشور است. ایران از قاچاق مواد مخدر صدمه دیده است و ما در نگرانی آنها شریک هستیم.

یکی از منابع درآمد طالبان غیر از تولید و قاچاق مواد مخدر ، گروگانگیری و دریافت وجه در مقابل آزاد کردن آنهاست. دولت افغانستان چه تدابیری اندیشیده تا هم جلوی گروگانگیری گرفته شود و هم منبع درآمد طالبان؛
این نوع عملیات در همه جا است و جلوگیری از آن کار آسانی نیست.

گروگانگیری در کشور شما خیلی زیاد است؛
نه در پاکستان ، هندوستان و دیگر کشورهای همسایه است و هر کشوری که جنایتکار ، دزد ، غارتگر و ظالم دارد این مساله هم وجود دارد و طالبان نیز این را پیشه خود کرده و من فکر می کنم خود جامعه افغانستان وخود جامعه جهانی باید در این زمینه فعال باشد. آنها 2 کره ای را کشتند و هنگامی که زنان و مردان و بچه های بی گناه را می کشند ، ضربه بیشتری به طالبان می خورد تا به دولت افغانستان.

با توجه به دولت کرزای که معتقدید قدرت آن محدود به کابل نبوده و تمامی افغانستان را در برمی گیرد و همچنین پلیس افغانستان و نیروهای ناتو انتظار می رود که حداقل ناامنیت ایجاد شده باشد و این همه قاچاق و آدم ربایی نباشد.
طالبان در افغانستان گروه است و از 2نفر شروع می شود تا 50 نفر و 100 نفر و اینها در سراسر افغانستان پراکنده اند و همین طوری نمی شود آنها را دستگیر کرد. آنها مردمی نیستند که در یک منطقه و مکانی مستقر باشند و دائما در حال جابه جایی هستند و در مناطق مختلف ناامنی ایجاد می کنند. این جنگ و گریز هم مانع پیشرفت جامعه می شود. من فکر می کنم کنترل طالبان یا هر گروه دیگری نیازمند ابزارهای متعدد است و ما نمی توانیم بگوییم که هر جا طالبانی دیدیم باید او را بکشیم ، این گونه نیست و با توجه به ابزارهایی که در جامعه وجود دارد بالاخره طالبان را متوجه این قضیه می کند که با استفاده از این ابزار می توانند زندگی راحتی داشته باشند. ما هیچ مشکلی نداریم و از پیوستن طالبان به دولت استقبال می کنیم و با توجه به ابزارهایی که قرار دادیم مانند کمیسیون آشتی ، آنها می توانند به ما بپیوندند.

اکنون چه تضمینی وجود دارد که ایرانیان در افغانستان گروگان گرفته نشوند؛
هیچ تضمینی نمی توان داد. چون طالبان فهرست مشخصی ندارد که چه کسانی را گروگان می گیرد.

وضعیت فرماندهان و خان های محلی به چه شکل است؛ آیا کاملا جذب دولت شده اند یا روش گذشته خود را دارند؛
نمی توانم بگویم این افراد که از پاکستان ، تاجیکستان ، ازبکستان و... اسلحه می خریدند و از آنها کمک می گرفتند و پول می اندوختند کاملا وجود ندارند اما سرعت رشد جامعه در مقابل آن و برای مهار آنها بسیار سریع تر است و آنها دیگر آن قدرت اولیه را ندارند. اسلحه دیگر ما را حمایت نمی کند ، این پارلمان است که از ما حمایت می کند.

برنامه خلع سلاح چه شد؛
این پروسه ای است که ادامه دارد و هنوز به نتیجه نرسیده اما بسیاری از مردم دیگر اسلحه را مفید نمی دانند بلکه مفید را در این می دانند که آن را تحویل دهند و حیثیت ملی و احترام برای خود جلب کنند. داشتن اسلحه مساوی است با جنگ سالاری ، قاچاقچی مواد مخدر و مواردی از این قبیل و افراد می کوشند که خود را از این القاب مبرا کنند و امکان دارد که این گونه فردی هم باشند اما بروز نمی دهند تا مورد لعنت قرار گیرند.

آیا کشورتان به مرحله ای رسیده است که آماده پذیرش افغانی های مهاجر که در دیگر کشورها ساکن هستند ، باشد؛
شما متوجه هستید که تعداد بسیار زیادی از مهاجران افغان ، داوطلبانه بازگشتند همانند خود من و کسی به زور من را نیاورده و حالت مهاجر ، حالت افتخار نیست بلکه محرومیت است . محرومیت از کشور خود و اکنون مهاجران آرزو دارند که بازگردند اما فشارهای اقتصادی و برخی مسائل دیگر باعث می شود که مبادرت به بازگشت نکنند. هر افغانی در هر جایی است ، حق دارد که باز گردد و ما خود را متعهد می دانیم و به آنها نیاز داریم. بیرون شدن از افغانستان در یک مدت طولانی و به دلیل بحران های متعدد بوده است . ما نمی توانیم بگوییم که اکنون می توانیم پذیرای این مهاجران باشیم اما در صدد فراهم کردن شرایط و تسهیلاتی هستیم که در کوتاهترین فرصت آنها را جذب کنیم . افغان ها در بازسازی ایران بسیار فعال هستند و ما به دنبال آن هستیم که آنها در افغانستان نیز چنین بازسازی و آبادانی را رقم بزنند و این دیوانگی است که در کشور خودمان از نیروها استفاده نکنیم.

درباره اخراج مهاجران افغان از ایران ، جوسازی های زیادی علیه ایران صورت گرفت ، نظر شما در این خصوص چیست؛
ما نمی خواستیم این گونه شود و نمی خواستیم که مردم افغانستان احساس بدی داشته باشند و این میهمان نوازی 25ساله شما از بین برود و برخی از حرکتها عجولانه بود و من فکر می کنم که دولتهای افغانستان و ایران براساس احساسات دوستانه و واقع بینانه با این مساله برخورد کرده و نتیجه مثبتی برای دو طرف وجود آورد.

روابط ایران و افغانستان

روابط ایران و افغانستان ، روابطی تاریخی و قدیمی است و اینها زاده یک عنصر نیست و موارد متعددی در آن نقش دارند و همواره ما در همسایگی ایران در امنیت بودیم و هیچ تشویشی نداشتیم و همواره فکر کردیم که ایران دوست ماست و سعادتمندی و امنیت ما را می خواهد و عملا هم اینها را دیدیم.
وقتی که طالبان بر افغانستان حاکم شدند ، نزدیک بود بین آنها با ایران جنگ در بگیرد. مسافرت رئیس جمهوری ، جناب آقای دکتر احمدی نژاد به همین منظور بود.

ما به ایران اعتماد داریم و آنها هم به ما اعتماد دارند و شما مشکلات ما را درک می کنید و در کمپ دیوید ملاحظه کردید که وقتی پای منافع ملی ما در میان باشد که آن هم در دوستی با ایران است ، از آن دفاع می کنیم و خود نیز شاهد بودید.
موضع رسمی ما هم بسیار روشن است و روشن تر از آن چیزی نیست که آقای کرزای در کمپ دیوید گفت و ما در همه حال به دوستی ایران حساب کرده و حساب می کنیم و این موضع ماست.
در این اعتمادی که وجود دارد ، خلل و خدشه ای نمی بینیم و منافع 2 کشور هم بر اعتماد و همکاری تامین می شود و ما آرزومندیم این روابط نزدیک تر شود.
ایران ، امروز در افغانستان به ما کمک می کند و اگر به بازسازی کمک نکند خود ذاتا به افغانستان صدمه می زند. ایران در جهت بازسازی ، ایجاد امنیت و کمک به افغانستان است.