توطئه حذف کالای ایرانی از بازار جهانی

ازسوی دیگر روند صادرات و ارزآوری اصلی‌ترین محصولات صادراتی کشورمان که در بازارهای جهانی نیز سهم زیادی داشته‌اند، نشان‌دهنده آن است که آرام‌آرام کشورمان جایگاه خود در این بازارها را از دست داده و این کالاها نتوانسته‌اند به کاهش تراز منفی تجاری کشورمان کمک کنند.بااین‌حال علاوه بر تحریم‌های خارجی و برخی موانع برسرراه تجارت این محصولات به نظرمی‌رسد دست‌های پشت‌پرده‌ای نیز طی این سالیان‌تلاش‌کرده که کشورمان همچنان متکی به درآمدهای‌نفتی باشد‌وبه سمت اجرای سیاست‌های‌اقتصادمقاومتی‌حرکت نکند. ازاین رو دراین گزارش به بررسی برخی ازاین کالاهاخواهیم پرداخت و وضعیت فعلی تولید وصادرات آنها رابررسی خواهیم کرد.

زعفران یا همان طلای سرخ که ۹۰ درصد تولید آن در کشورمان انجام می‌شود تنها محصول کشاورزی جهان است که انحصار و بالاترین حجم تولید آن با کیفیت مطلوب هنوز دراختیارایران است.بااین‌حال، زعفران دیگربه عنوان یک محصول با ارزش صادراتی برای ایران محسوب نمی‌شودواکنون بیشتر تحت برندهای افغانستانی واسپانیایی دربازارهای جهانی مطرح است. به گونه‌ای که محصولی که درسال‌های نه‌چندان دورامید به ارزآوری میلیاردی داشت،حالا سال به سال از میزان درآمدش کاسته شده وبه ۲۰۰میلیون دلاررسیده است.هرچند کارشناسان، خشکسالی و موانع صادراتی وارزی رابه‌عنوان عوامل تشدید قاچاق معرفی می‌کنند، اما به نظر می‌رسد دلیل اصلی این مساله به موارد مذکور محدود نمی‌شود. در شرایط فعلی، کشور ما به طور منطقی می‌تواند در بدترین شرایط نیز ۵۰درصد بازارهای جهانی را در اختیار داشته باشد، اما این امر محقق نشده است.
   
تولید قزل‌آلا و خاویار در ایران
قزل‌آلا و خاویار دو محصول شیلاتی هستند که روزگاری در جهان به اسم ایران شناخته می‌شدند و ارزآوری زیادی برای کشورمان داشتند.حال اما شاهد آن هستیم خاویار ایران که روزگاری حرف اول را در دنیا می‌زد و پرسودترین و بهترین محصول صادراتی کشور بود وضعیت وخیمی را سپری می‌کند، به‌طوری‌که میزان ارزآوری آن تنها به سه‌میلیون دلار می‌رسد. به نظر می‌رسد تحرکات پشت‌پرده برخی کشورهای حاشیه خزر علیه ایران و کاهش ذخایر خاویار، آلودگی دریا، صید بی‌رویه، عدم حفاظت از محیط‌زیست و صید قاچاق ذخایر ماهیان خاویاری از مهم‌ترین علل کاهش ارزآوری این محصول برای کشورمان باشد.اما ایران با تولید ۱۱۵هزار تن قزل‌آلا دومین تولیدکننده این آبزی در دنیا محسوب می‌شود. بد نیست بدانیم در همین خصوص باقر باقری‌الموتی، فعال بازار و پرورش‌دهنده ماهیان سردآبی درخصوص کاهش تولید و ارزآوری این آبزی اظهار کرد: مسأله «بیوتروریسم» در حوزه ماهی قزل‌آلا بسیار واضح بوده و بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه کشورمان تا سال ۱۳۹۰ بزرگ‌ترین تولیدکننده ماهیان سردآبی جهان به‌خصوص در آب‌های شیرین بود، به‌همین‌دلیل بسیاری از کشورهای جهان به‌ویژه آمریکا و اروپا که چشم دیدن سرعت رشد ایران را نداشتند، به فکر نابودی تولیدکنندگان داخلی این صنعت افتادند.
این فعال شیلاتی تأکید می‌کند: درسال۸۳، به‌دلیل افزایش همخونی درماهیان قزل‌آلای داخلی،سرعت رشدآنها کاهش‌یافت. به‌‌همین‌دلیل، سازمان شیلات برای اصلاح نژاد این ماهی به واردات تخم چشم‌زده قزل‌آلا از کشورهای اروپایی اقدام کرد که این موضوع به شیوع بیماری‌های مختلف در استخرها منجر شد. باقری‌الموتی تصریح کرد: با انتقال این بیماری وارداتی و ویروسی در عرض ۴۸ساعت تلفات زیادی صورت می‌گیرد و مزارع تولید و پروار قزل‌آلا مجبور به ورشکستگی و نابودی کامل هستند، به‌طوری‌که هم‌اکنون ۷۰درصد مزارع چنین وضعیتی دارند.جالب آن‌که آمارهای گمرک نشان می‌دهد در سال گذشته صادرات قزل‌آلا تنها ۳۴میلیون و در سال ۱۴۰۱ نیز ۲۲میلیون دلار ارزآوری داشته است.
   
زمینگیر شدن فرش دستباف 
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که بر تار و پودهای فرش دستباف ایرانی گره کوری افتاده باشد. این اثر هنری که در گذشته به‌عنوان یکی از ارزآورترین کالاهای صادراتی ایران شناخته می‌شد، اکنون به پایان راه صادراتی خود رسیده است. مدعای این امر آن است که سال ۱۳۷۳ میزان صادرات غیرنفتی کشور چهارمیلیارد و ۸۲۴میلیون دلار بود که سهم صادرات فرش ۴۴درصد، یعنی معادل دومیلیارد و ۱۱۲میلیون دلار بوده است.اگرچه از سال ۱۳۷۴ به این‌سو صادرات فرش دستباف کمتر از سال‌های قبل خود شد، اما هرگز به کمتر از ۵۰۰میلیون دلار نرسید وبا توجه به میزان صادرات غیرنفتی ایران در آن سال‌ها که ارقامی بین پنج تا هفت‌میلیارد دلار بود رقم قابل توجهی نیز به‌شمار می‌رفت؛ از سوی دیگر با توجه به کیفیت فرش ایرانی، همواره اولین کشور صادرکننده این محصول بودیم.بااین‌حال در دهه ۹۰ تشدید تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران کلید خورد، تا جایی که ارزش صادرات فرش دستباف ایران از۴۲۷.۳میلیون دلار در سال۱۳۹۱ به ۲۹۰میلیون دلار درسال ۹۴رسید. در ادامه نیز پس از خروج آمریکا از برجام و قرارگرفتن فرش ایرانی در اولین لیست تحریمی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، صادرات فرش ایرانی به کمتر از صدمیلیون دلار رسید؛ به گونه‌ای که صادرات این کالا در سال ۹۸ کمتر از۷۳میلیون دلار بود. در ادامه نیز با موانع داخلی که دست‌به‌دست تحریم‌های خارجی داد کار برای فرش ایرانی به جایی رسید که در سال ۱۴۰۱ تنها ۵۰.۷میلیون دلار از این کالا صادر شد. رقمی که ۷۸درصد کاهش نسبت به سال ۹۷ و نزدیک به ۹۸درصد کاهش (به قیمت جاری) نسبت به سال ۷۳ را نشان می‌دهد. در سال گذشته نیز صادرات این محصول به زیر ۵۰میلیون دلار رسید.
   
رد پای بیگانگان
طی سالیان اخیر شاهد رد پای بیگانگان در نابودی صادرات و ارزآوری کالاهای غیرنفتی بوده‌ایم که بیشترین ارزآوری را برای کشورمان داشته‌اند. درحال‌حاضر نیز می‌توان رد آن را در موانع صادرات محصولاتی همچون پسته، فلفل دلمه، کیوی، لبنیات و محصولات غذایی دیگر به‌وضوح دید.