جشنواره ای راهبردی که تأثیرگذار نیست!
جشنواره فیلم رشد قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی است که در ایران برگزارمی‌شود واهدافش هم شناسایی ومعرفی برترین تولیدات علمی، آموزشی و تربیتی در عرصه فیلم و سینما با هدف کمک به ایجاد بستری برای هدایت تولیدات در سطوح ملی و بین‌المللی است اما این جشنواره چندسالی است که خلاف این رویکردها حرکت کرده و نتوانسته بستری برای هدایت فیلمسازان کودک و نوجوان یا معرفی فیلم‌های این حوزه باشد یا این‌که جریانی بیافریند تا همه اقشار کودک و نوجوان جامعه از آن منتفع شوند.
به عبارتی، این جشنواره مدت زیادی است که کارکرد اولیه علمی و آموزشی خود را از دست داده و برگزاریاش محدود به یک جشنواره تکلیفی و سازمانی (با تولیت آموزشوپرورش) شده است.همین موضوع بهانه‌ای شد تا با مسعود جهانشاهی، دبیر پنجاه‌و‌چهارمین دوره جشنواره فیلم رشد که اول دی‌ماه برگزار می‌شود، صحبت کنیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
سال‌هاست که جشنواره فیلم رشد به‌عنوان قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی که به شکل بین‌المللی هم ثبت شده، برگزارمی‌شود اما در طول سال‌های اخیر با افت‌و‌خیزهایی روبه‌رو بوده و انتقادهایی از سوی کارشناسان نسبت به این جشنواره وجود دارد که به‌عنوان مثال در سال‌های اخیر کسی از برگزاریاش خبر نمی‌شود یا ما فیلم ویژه نوجوانان نداریم. در این راستا چه اقداماتی انجام شده و آیا خودتان این خلأ را قبول دارید؟
این‌که هنوز یک جشنواره قدیمی که موضوعات آن مربوط به علم آموزشوپرورش برای کودکان و نوجوانان است، جایگاه خود را پیدا نکرده و شما هم به آن اشاره کردید، جزوغصه‌ها ودغدغه‌های ما هم هست،اما بایداول بررسی کنیم که ماهیت جشنواره‌ها چیست و بعد از آن باید به این بپردازیم که چه اتفاقی درحوزه کودک و نوجوان افتاده و الان می‌خواهد به کجا برود. اول این‌که جشنواره به‌خودی خود عینت و وجود خارجی خاصی ندارد و برگزاری آن ایجاد یک فضا و تبلیغ است تا جامعه مخاطبان را متوجه موضوع جشنواره با رویکردهای مختلف کند. این خاصیت یک جشنواره است؛ بنابراین، این رویداد تولیدکننده نیست بلکه به بازار تولید کمک می‌کند و دوربینش را در جاهایی کار می‌گذارد که شاید نبینند و توجه نکنند. از طرفی اگر بخواهیم به وجه سینمای کودک و نوجوان بپردازیم، به‌نظرم آنچه در ایران دیده می‌شود، فیلم کودک ونوجوان است، نه سینمای کودک و نوجوان. این‌که یک یا چند فیلم کودک و نوجوان می‌سازیم با این‌که سینمای کودک و نوجوان داریم یا خیر، دو مقوله جدا و متفاوت از یکدیگرند. بنابراین ما چیزی به‌عنوان سینمای کودک و نوجوان نداریم. ازطرف دیگر درزمینه ساخت فیلم و هنر چشم‌مان تنها به سازمان‌های دولتی است تا فیلم کودک و نوجوان برای ما تولید کنند.ما دو سینمای سازمانی و بدنه داریم که معمولا گفته می‌شود که سینمای سازمانی دولتی و سفارشی‌ساز هستند اما در درجه اول باید بررسی کنیم همین سینمای سازمانی ما تا چه اندازه فیلم کودک و نوجوان می‌سازد؟ در حوزه دفاع‌مقدس فیلم‌های خیلی‌کم یا معدودی وجود دارد که در عین‌حال برای کودکان و نوجوانان تولید می‌شود که به نوعی تجربیات نسل‌های گذشته جنگ را به نسل بعد منتقل می‌کند. همین حالا بعد از چند سال به‌تازگی «باغ کیانوش» تولید شده که در حاشیه دفاع‌مقدس پیش می‌رود. کافی است نگاهی به فیلم‌های جشنواره سال گذشته بیندازید تا ببینید بسیاری از این فیلم‌ها در گیشه موفق نبودند اما فیلم‌های کودک و نوجوان به‌طور معمول در گیشه موفق هستند. این نشان می‌دهد که کودک و نوجوان ما برای دیدن فیلم هم نیازمند و هم مشتاق است اما فیلم یا خوراک فرهنگی ندارد. من به شکل همزمان مدیر سینما فلسطینم و شاهد استقبال از فیلم‌های کودک هستم که رونق اقتصادی خوبی هم دارد، چون تعداد بلیت‌های خریده شده برای فیلم کودک و نوجوان وقتی همراه با پدر و مادر باشد، بیشتر است. نگاهی بیندازید و بپرسید چرا سینمای بدنه سراغ این فیلم‌ها نمی‌رود و کافی است نسبت بگیرید چقدر فیلم در حوزه کودک و نوجوان ساخته می‌شود. بنابراین ما به‌طور عملی سینمای کودک و نوجوان نداریم بلکه تنها چند فیلم برای این گروه سنی داریم.
با این نگاه چه لزومی به برپایی جشنواره رشد است!
جشنواره فیلم رشد تلاش می‌کند صدای خود را به هنرمندان، فیلمسازان ومسئولان نهادها برساندوبگویدکه به کودکان و نوجوانان فکر کنند. به‌طور شخصی معتقدم که کسی به کودک و نوجوان اصلا فکرنمی‌کند؛ یعنی اگرهم فکر کنند بسیار‌بسیار اندک است. به همین دلیل است که جشنواره رشد جایگاه اولیه را ندارد. حالا درهمین دایره محدود فیلمسازی کودک، فیلم علمی - آموزشی -که جزو رویکردهای جشنواره رشد است- برای کودک و نوجوان خیلی به‌ندرت تولید می‌شود. سال گذشته فیلمی علمی تهیه و تولید شد و اصرار داشتند که مدارس این فیلم‌ها را ببینند اما متأسفانه مناسب فرهنگ ما نبود. به‌عبارتی، یکی از ایرادهای دیگر این است که فضای تربیتی کودک و نوجوان در فیلم‌های ما به‌هیچ‌وجه رعایت نمی‌شود.
یعنی فیلم‌های علمی کودکان و نوجوانان الگوبرداری از فرهنگ غرب است؟
بله ـ دقیقا ـ گاهی الگوی یک فیلم هالیوودی را می‌گیرند و همان را در کشورمان پیاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، زمین ورزشی که در فیلم نشان می‌دهند، تنیس است اما با توجه به علاقه نوجوانان کشور نسبت به فوتبال یا کشتی، انتخاب تنیس شاید چندان مناسب نوجوانان ما نباشد. چنین فیلمسازانی انگار اصلا در فضای کودکان و نوجوانان تنفس نکردند و به همین دلیل تنفس در فضای کودکان و نوجوانان امروزی بسیار مهم است و بسیاری از فیلمسازان ما با این فضا بیگانه‌اند. ما در این حوزه فعالیت داریم اما روی ابتدایی‌ترین چیزهای فیلمسازی مانور می‌دهیم. همین الان فیلمی برای کودک و نوجوان روی پرده سینماست که مسأله فیلم جاودانگی است اما مگر مسأله کودک و نوجوان ما این است؟... همچنین انیمیشنی که به لحاظ تکنیکی بسیار خوب است، روی پرده رفته اما در زمینه محتوا به‌طور کامل مشخص است که برای بچه ایرانی ساخته نشده است؛ یعنی اگر صدای فیلم را قطع کنید و آن را تماشا کنید، اصلا احساس نمی‌کنید که در ایران ساخته شده، چون هیچ نشانی از فرهنگ‌مان ندارد و این وضعیت، عکس انیمیشن «بچه زرنگ» است که پایانش با فرهنگ ما گره می‌خورد. اینها جزو مسائلی است که در این دوره از جشنواره فیلم رشد (پنجاه و چهارمین دوره) می‌خواهیم به آن بپردازیم.
به‌طور مشخص به چه مسائلی در جشنواره فیلم رشد می‌پردازید؟
ما به خود سینمای کودک و نوجوان، آسیب‌هایی که گریبانگیر این سینماست و همچنین به تأثیر فیلمنامه و چگونه نوشتن برای کودک و نوجوان می‌پردازیم. اینها جزو مسائلی است که امسال قصد داریم در کارگاه‌های آموزشی به آن بپردازیم و اگر بتوانیم، از آن اثر مکتوب تولید کنیم. در مجموعه رشد که خیلی بزرگ است، ما درصدد آموزش فیلمسازان جوان، دانش‌آموزان و دانشجویان هستیم.
از طرف دیگر باید متوجه باشیم که کار کردن برای کودک و نوجوان بی‌کلاسی نیست و این دیدگاه باید اصطلاح شود، چراکه بسیاری از فیلمسازان ما کارشان را از سینمای کودک آغاز کردند و علاوه بر این، بیشتر فیلم‌هایی که ما در کودکی دیدیم را به یاد داریم، چون فیلمسازان به مقوله فیلمنامه اهمیت زیادی می‌دادند. متأسفانه فیلمنامه‌های کودک امروز مسأله ندارند. بنابراین معتقدم ایران سینمای کودک و نوجوان ندارد و بدنه سینما هم کم‌کاری می‌کند و از طرف دیگر نهادهای مسئول هم نتوانستند این سینما را غنی کنند. می‌گویند جشنواره رشد ضعیف است اما اگر بخواهیم این جشنواره را برگزار کنیم هم تعداد فیلم‌های حاضر در این جشنواره نیز کم است. ما با زحمت چراغ این جشنواره را روشن نگه می‌داریم و حرف‌های‌مان را می‌زنیم تا جامعه مخاطب‌مان که جامعه فیلمسازان را هم شامل می‌شود، بیدار شوند و به این مسأله فکر کنند.
به نظر شما چه عواملی موجب شده تا از نظر خیلی از منتقدان جشنواره فیلم رشد راه خودش را گم کرده و کمتر دیده می‌شود که آثار این جشنواره در جهت تأثیرگذاری روی تولید و اکران باشد؟
در زمینه اکران نمی‌توانم این نظرها را قبول کنم، چون معمولا اکران به فیلم‌هایی داده می‌شود که می‌توانند در گیشه موفق باشند و به‌عنوان مثال، حتی اگر فیلم کوتاه هم باکس ویژه‌ای برای اکران در اختیار داشته باشد، خیلی محدود یا به شکل خصوصی اکران می‌شود. بنابراین اکران فیلم کودک را چندان نداریم، چون تعداد فیلم‌هایی که در این ژانر ساخته می‌شود، محدود است و این درست نیست که انگشت اتهام خود را به سوی جشنواره فیلم رشد برای تأثیرگذاری کم بگیریم. اصلا هیچ‌کس ما را بازی نداد که بخواهیم تأثیرگذار باشیم یا نباشیم؛ بنابراین مجبوریم روی فیلم‌های کوتاه کار کنیم یا دانش‌آموزان را تشویق کنیم که نتیجه آن در اکران دیده نمی‌شود. فیلمی راکه یک دانش‌آموز می‌سازد،هرچقدر هم خوب باشد،کسی نمی‌خرد.اتفاقا دم جشنواره فیلم رشد گرم که این فیلم‌ها را بررسی می‌کند و بعد ازجشنواره در۳۰استان برای بچه‌ها نمایش می‌دهد. ما به‌طور دقیق طبق مأموریت‌مان عمل می‌کنیم و باعث می‌شویم فیلم دانش‌آموزی که اشتباهی در کارش دارد و کارش را به‌تازگی شروع کرده، دیده شود.
چرا اطلاع‌رسانی این جشنواره حتی در سطح مدارس و مربیان ضعیف است و انگار جشنواره فیلم رشد و مدارس دو جای مجزا از هم هستند و هماهنگی و پیوستگی لازم را با یکدیگر ندارند. خودتان چنین تصوری دارید یا خیر؟
بله؛ قبول دارم که باید با مدارس آشتی جدی کنیم اما باید امکانات و بودجه جشنواره فیلم رشد را هم در‌نظر بگیرید. حضور در ۱۱۰هزارمدرسه نیاز به عِده و عُده و بودجه دارد؛ بودجه‌ای که در ابتدا به ما اختصاص داده می‌شود، مربوط به نمایش داخل تهران است که چندسال گذشته تنها در سینما فلسطین بوده که امسال سه سالن نمایش را به شش سالن نمایش در سه محله مختلف در تهران رساندیم و پس از آن از راه جشنواره‌های استانی وارد مدارس می‌شویم. به‌عبارتی، جشنواره رشد جزو جشنواره‌های بین‌المللی ماست که بعد از آن وارد مدارس می‌شویم اما باید امکانات محدود پخش در مدارس را در‌نظر بگیریم و اینها جزو محدودیت‌هایی است که همه ما با آن مواجهیم اما باید تلاش بیشتری کنیم.
آموزشوپرورش برنامه‌هایی مانند «شاد» را برای ارتباط با نوجوانان دارد اما چرا از این ظرفیت برای جشنواره فیلم رشد استفاده نکرده است؟
شاد به‌عنوان برنامه ویژه آموزشوپرورش سازوکارجداگانه داردو درعین‌حال با آموزشوپرورش هم ارتباط دارد؛یعنی هم متعلق به ما هست و هم نیست. به هرحال، شاد سکویی برای آموزشوپرورش جهت ارتباط با دانش‌آموزان است و از طرفی برنامه‌ای برای ارتباط بیشتر از راه برنامه شاد با کودک و نوجوان داریم. درجشنواره‌های دیگرمان مثل جشنواره کتاب رشد در زمینه ارتباط با کودک و نوجوان از راه شاد موفق بودیم و امسال هم قصد داریم بیشتر از راه شاد به مخاطبان دسترسی داشته باشیم.
چه اتفاقی قرار است در شاد بیفتد و چه کاری انجام می‌دهید؟
ما پویشی در برنامه شاد و در کانال خبررسانی داریم و برنامه زنده افتتاحیه و اختتامیه را هم از راه شاد پخش می‌کنیم.
به دلیل این‌که نوجوانان امروز با انواع رسانه‌های اجتماعی مختلف روبه‌رو هستند، تولید اثر برای نوجوانان خیلی سخت است و متأسفانه آثاری که برای این گروه سنی تولید می‌شود، چندان به‌روز نیست و حال و روزشان را گواهی نمی‌کند. چه تدبیری می‌توانیم اتخاذ کنیم که این گروه سنی بتوانند فیلم‌های به‌روز راببینند و آیا این موضوع را در رویکرد جشنواره قرار می‌دهید؟
اگر نوجوان را به سمت فیلم‌هایی که از رمان اقتباس شده سوق دهیم، به‌دلیل داستان گرم و گیرا رمان‌های خوب را اقتباس کنیم و فیلم بسازیم، قطعا فیلم بسیار خوبی خواهد شد. به‌عنوان مثال، باغ کیانوش در این زمینه فیلم موفقی است. دوم این‌که الزاما تمام فیلم‌هایی که در دنیا ساخته می‌شوند، بد نیستند و بخواهیم و نخواهیم به‌خاطر خلأ وجودی فیلم در ایران، بچه‌های ما این فیلم‌ها را می‌بینند. قبل از این‌که بچه‌ها این فیلم‌ها را به زبان اصلی ببینند و بچه‌‌های‌مان را از دست بدهیم باید وارد عرصه دوبله شویم و این فیلم‌ها را در سینما پخش و بچه‌ها را به دیدن فیلم خوب دعوت کنیم. بنابراین باید در تولیدبه سمت اقتباس برویم و در فیلم‌های خارجی نیز نباید نوع مواجهه ما سلبی باشد و باید ترجمه کرده و بیاوریم و در سینما پخش کنیم. در جشنواره فیلم رشد قطعا در ملاک داوری‌ها نیز به‌روز بودن، جذابیت و این‌که پاسخگوی نیاز کودکان و نوجوانان باشد را مد‌نظر قرار دادیم. از طرف دیگر ما دو سال پیش یعنی در دوره ۵۲ برگزاری جشنواره، قسمت فیلمنامه را وارد کردیم. وقتی فیلمنامه را وارد می‌کنیم، به معنای این است که از ابتدای شکل‌‌گیری ایده، تحقیق و نگارش فیلمنامه کنار فیلمساز حاضری؛ اینجاست که ورود کارشناسان علمی و تربیتی اگر در کنار نویسندگان و محققان سینمای کودک و نوجوان باشد، به‌طور قطع اتفاق بهتری می‌افتد.
سال‌هاست که جشنواره فیلم رشد به‌عنوان قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی که به شکل بین‌المللی هم ثبت شده، برگزارمی‌شود اما در طول سال‌های اخیر با افت‌و‌خیزهایی روبه‌رو بوده و انتقادهایی از سوی کارشناسان نسبت به این جشنواره وجود دارد که به‌عنوان مثال در سال‌های اخیر کسی از برگزاریاش خبر نمی‌شود یا ما فیلم ویژه نوجوانان نداریم. در این راستا چه اقداماتی انجام شده و آیا خودتان این خلأ را قبول دارید؟
این‌که هنوز یک جشنواره قدیمی که موضوعات آن مربوط به علم آموزشوپرورش برای کودکان و نوجوانان است، جایگاه خود را پیدا نکرده و شما هم به آن اشاره کردید، جزوغصه‌ها ودغدغه‌های ما هم هست،اما بایداول بررسی کنیم که ماهیت جشنواره‌ها چیست و بعد از آن باید به این بپردازیم که چه اتفاقی درحوزه کودک و نوجوان افتاده و الان می‌خواهد به کجا برود. اول این‌که جشنواره به‌خودی خود عینت و وجود خارجی خاصی ندارد و برگزاری آن ایجاد یک فضا و تبلیغ است تا جامعه مخاطبان را متوجه موضوع جشنواره با رویکردهای مختلف کند. این خاصیت یک جشنواره است؛ بنابراین، این رویداد تولیدکننده نیست بلکه به بازار تولید کمک می‌کند و دوربینش را در جاهایی کار می‌گذارد که شاید نبینند و توجه نکنند. از طرفی اگر بخواهیم به وجه سینمای کودک و نوجوان بپردازیم، به‌نظرم آنچه در ایران دیده می‌شود، فیلم کودک ونوجوان است، نه سینمای کودک و نوجوان. این‌که یک یا چند فیلم کودک و نوجوان می‌سازیم با این‌که سینمای کودک و نوجوان داریم یا خیر، دو مقوله جدا و متفاوت از یکدیگرند. بنابراین ما چیزی به‌عنوان سینمای کودک و نوجوان نداریم. ازطرف دیگر درزمینه ساخت فیلم و هنر چشم‌مان تنها به سازمان‌های دولتی است تا فیلم کودک و نوجوان برای ما تولید کنند.ما دو سینمای سازمانی و بدنه داریم که معمولا گفته می‌شود که سینمای سازمانی دولتی و سفارشی‌ساز هستند اما در درجه اول باید بررسی کنیم همین سینمای سازمانی ما تا چه اندازه فیلم کودک و نوجوان می‌سازد؟ در حوزه دفاع‌مقدس فیلم‌های خیلی‌کم یا معدودی وجود دارد که در عین‌حال برای کودکان و نوجوانان تولید می‌شود که به نوعی تجربیات نسل‌های گذشته جنگ را به نسل بعد منتقل می‌کند. همین حالا بعد از چند سال به‌تازگی «باغ کیانوش» تولید شده که در حاشیه دفاع‌مقدس پیش می‌رود. کافی است نگاهی به فیلم‌های جشنواره سال گذشته بیندازید تا ببینید بسیاری از این فیلم‌ها در گیشه موفق نبودند اما فیلم‌های کودک و نوجوان به‌طور معمول در گیشه موفق هستند. این نشان می‌دهد که کودک و نوجوان ما برای دیدن فیلم هم نیازمند و هم مشتاق است اما فیلم یا خوراک فرهنگی ندارد. من به شکل همزمان مدیر سینما فلسطینم و شاهد استقبال از فیلم‌های کودک هستم که رونق اقتصادی خوبی هم دارد، چون تعداد بلیت‌های خریده شده برای فیلم کودک و نوجوان وقتی همراه با پدر و مادر باشد، بیشتر است. نگاهی بیندازید و بپرسید چرا سینمای بدنه سراغ این فیلم‌ها نمی‌رود و کافی است نسبت بگیرید چقدر فیلم در حوزه کودک و نوجوان ساخته می‌شود. بنابراین ما به‌طور عملی سینمای کودک و نوجوان نداریم بلکه تنها چند فیلم برای این گروه سنی داریم.
با این نگاه چه لزومی به برپایی جشنواره رشد است!
جشنواره فیلم رشد تلاش می‌کند صدای خود را به هنرمندان، فیلمسازان ومسئولان نهادها برساندوبگویدکه به کودکان و نوجوانان فکر کنند. به‌طور شخصی معتقدم که کسی به کودک و نوجوان اصلا فکرنمی‌کند؛ یعنی اگرهم فکر کنند بسیار‌بسیار اندک است. به همین دلیل است که جشنواره رشد جایگاه اولیه را ندارد. حالا درهمین دایره محدود فیلمسازی کودک، فیلم علمی - آموزشی -که جزو رویکردهای جشنواره رشد است- برای کودک و نوجوان خیلی به‌ندرت تولید می‌شود. سال گذشته فیلمی علمی تهیه و تولید شد و اصرار داشتند که مدارس این فیلم‌ها را ببینند اما متأسفانه مناسب فرهنگ ما نبود. به‌عبارتی، یکی از ایرادهای دیگر این است که فضای تربیتی کودک و نوجوان در فیلم‌های ما به‌هیچ‌وجه رعایت نمی‌شود.
یعنی فیلم‌های علمی کودکان و نوجوانان الگوبرداری از فرهنگ غرب است؟
بله ـ دقیقا ـ گاهی الگوی یک فیلم هالیوودی را می‌گیرند و همان را در کشورمان پیاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، زمین ورزشی که در فیلم نشان می‌دهند، تنیس است اما با توجه به علاقه نوجوانان کشور نسبت به فوتبال یا کشتی، انتخاب تنیس شاید چندان مناسب نوجوانان ما نباشد. چنین فیلمسازانی انگار اصلا در فضای کودکان و نوجوانان تنفس نکردند و به همین دلیل تنفس در فضای کودکان و نوجوانان امروزی بسیار مهم است و بسیاری از فیلمسازان ما با این فضا بیگانه‌اند. ما در این حوزه فعالیت داریم اما روی ابتدایی‌ترین چیزهای فیلمسازی مانور می‌دهیم. همین الان فیلمی برای کودک و نوجوان روی پرده سینماست که مسأله فیلم جاودانگی است اما مگر مسأله کودک و نوجوان ما این است؟... همچنین انیمیشنی که به لحاظ تکنیکی بسیار خوب است، روی پرده رفته اما در زمینه محتوا به‌طور کامل مشخص است که برای بچه ایرانی ساخته نشده است؛ یعنی اگر صدای فیلم را قطع کنید و آن را تماشا کنید، اصلا احساس نمی‌کنید که در ایران ساخته شده، چون هیچ نشانی از فرهنگ‌مان ندارد و این وضعیت، عکس انیمیشن «بچه زرنگ» است که پایانش با فرهنگ ما گره می‌خورد. اینها جزو مسائلی است که در این دوره از جشنواره فیلم رشد (پنجاه و چهارمین دوره) می‌خواهیم به آن بپردازیم.
به‌طور مشخص به چه مسائلی در جشنواره فیلم رشد می‌پردازید؟
ما به خود سینمای کودک و نوجوان، آسیب‌هایی که گریبانگیر این سینماست و همچنین به تأثیر فیلمنامه و چگونه نوشتن برای کودک و نوجوان می‌پردازیم. اینها جزو مسائلی است که امسال قصد داریم در کارگاه‌های آموزشی به آن بپردازیم و اگر بتوانیم، از آن اثر مکتوب تولید کنیم. در مجموعه رشد که خیلی بزرگ است، ما درصدد آموزش فیلمسازان جوان، دانش‌آموزان و دانشجویان هستیم.
از طرف دیگر باید متوجه باشیم که کار کردن برای کودک و نوجوان بی‌کلاسی نیست و این دیدگاه باید اصطلاح شود، چراکه بسیاری از فیلمسازان ما کارشان را از سینمای کودک آغاز کردند و علاوه بر این، بیشتر فیلم‌هایی که ما در کودکی دیدیم را به یاد داریم، چون فیلمسازان به مقوله فیلمنامه اهمیت زیادی می‌دادند. متأسفانه فیلمنامه‌های کودک امروز مسأله ندارند. بنابراین معتقدم ایران سینمای کودک و نوجوان ندارد و بدنه سینما هم کم‌کاری می‌کند و از طرف دیگر نهادهای مسئول هم نتوانستند این سینما را غنی کنند. می‌گویند جشنواره رشد ضعیف است اما اگر بخواهیم این جشنواره را برگزار کنیم هم تعداد فیلم‌های حاضر در این جشنواره نیز کم است. ما با زحمت چراغ این جشنواره را روشن نگه می‌داریم و حرف‌های‌مان را می‌زنیم تا جامعه مخاطب‌مان که جامعه فیلمسازان را هم شامل می‌شود، بیدار شوند و به این مسأله فکر کنند.
به نظر شما چه عواملی موجب شده تا از نظر خیلی از منتقدان جشنواره فیلم رشد راه خودش را گم کرده و کمتر دیده می‌شود که آثار این جشنواره در جهت تأثیرگذاری روی تولید و اکران باشد؟
در زمینه اکران نمی‌توانم این نظرها را قبول کنم، چون معمولا اکران به فیلم‌هایی داده می‌شود که می‌توانند در گیشه موفق باشند و به‌عنوان مثال، حتی اگر فیلم کوتاه هم باکس ویژه‌ای برای اکران در اختیار داشته باشد، خیلی محدود یا به شکل خصوصی اکران می‌شود. بنابراین اکران فیلم کودک را چندان نداریم، چون تعداد فیلم‌هایی که در این ژانر ساخته می‌شود، محدود است و این درست نیست که انگشت اتهام خود را به سوی جشنواره فیلم رشد برای تأثیرگذاری کم بگیریم. اصلا هیچ‌کس ما را بازی نداد که بخواهیم تأثیرگذار باشیم یا نباشیم؛ بنابراین مجبوریم روی فیلم‌های کوتاه کار کنیم یا دانش‌آموزان را تشویق کنیم که نتیجه آن در اکران دیده نمی‌شود. فیلمی راکه یک دانش‌آموز می‌سازد،هرچقدر هم خوب باشد،کسی نمی‌خرد.اتفاقا دم جشنواره فیلم رشد گرم که این فیلم‌ها را بررسی می‌کند و بعد ازجشنواره در۳۰استان برای بچه‌ها نمایش می‌دهد. ما به‌طور دقیق طبق مأموریت‌مان عمل می‌کنیم و باعث می‌شویم فیلم دانش‌آموزی که اشتباهی در کارش دارد و کارش را به‌تازگی شروع کرده، دیده شود.
چرا اطلاع‌رسانی این جشنواره حتی در سطح مدارس و مربیان ضعیف است و انگار جشنواره فیلم رشد و مدارس دو جای مجزا از هم هستند و هماهنگی و پیوستگی لازم را با یکدیگر ندارند. خودتان چنین تصوری دارید یا خیر؟
بله؛ قبول دارم که باید با مدارس آشتی جدی کنیم اما باید امکانات و بودجه جشنواره فیلم رشد را هم در‌نظر بگیرید. حضور در ۱۱۰هزارمدرسه نیاز به عِده و عُده و بودجه دارد؛ بودجه‌ای که در ابتدا به ما اختصاص داده می‌شود، مربوط به نمایش داخل تهران است که چندسال گذشته تنها در سینما فلسطین بوده که امسال سه سالن نمایش را به شش سالن نمایش در سه محله مختلف در تهران رساندیم و پس از آن از راه جشنواره‌های استانی وارد مدارس می‌شویم. به‌عبارتی، جشنواره رشد جزو جشنواره‌های بین‌المللی ماست که بعد از آن وارد مدارس می‌شویم اما باید امکانات محدود پخش در مدارس را در‌نظر بگیریم و اینها جزو محدودیت‌هایی است که همه ما با آن مواجهیم اما باید تلاش بیشتری کنیم.
آموزشوپرورش برنامه‌هایی مانند «شاد» را برای ارتباط با نوجوانان دارد اما چرا از این ظرفیت برای جشنواره فیلم رشد استفاده نکرده است؟
شاد به‌عنوان برنامه ویژه آموزشوپرورش سازوکارجداگانه داردو درعین‌حال با آموزشوپرورش هم ارتباط دارد؛یعنی هم متعلق به ما هست و هم نیست. به هرحال، شاد سکویی برای آموزشوپرورش جهت ارتباط با دانش‌آموزان است و از طرفی برنامه‌ای برای ارتباط بیشتر از راه برنامه شاد با کودک و نوجوان داریم. درجشنواره‌های دیگرمان مثل جشنواره کتاب رشد در زمینه ارتباط با کودک و نوجوان از راه شاد موفق بودیم و امسال هم قصد داریم بیشتر از راه شاد به مخاطبان دسترسی داشته باشیم.
چه اتفاقی قرار است در شاد بیفتد و چه کاری انجام می‌دهید؟
ما پویشی در برنامه شاد و در کانال خبررسانی داریم و برنامه زنده افتتاحیه و اختتامیه را هم از راه شاد پخش می‌کنیم.
به دلیل این‌که نوجوانان امروز با انواع رسانه‌های اجتماعی مختلف روبه‌رو هستند، تولید اثر برای نوجوانان خیلی سخت است و متأسفانه آثاری که برای این گروه سنی تولید می‌شود، چندان به‌روز نیست و حال و روزشان را گواهی نمی‌کند. چه تدبیری می‌توانیم اتخاذ کنیم که این گروه سنی بتوانند فیلم‌های به‌روز راببینند و آیا این موضوع را در رویکرد جشنواره قرار می‌دهید؟
اگر نوجوان را به سمت فیلم‌هایی که از رمان اقتباس شده سوق دهیم، به‌دلیل داستان گرم و گیرا رمان‌های خوب را اقتباس کنیم و فیلم بسازیم، قطعا فیلم بسیار خوبی خواهد شد. به‌عنوان مثال، باغ کیانوش در این زمینه فیلم موفقی است. دوم این‌که الزاما تمام فیلم‌هایی که در دنیا ساخته می‌شوند، بد نیستند و بخواهیم و نخواهیم به‌خاطر خلأ وجودی فیلم در ایران، بچه‌های ما این فیلم‌ها را می‌بینند. قبل از این‌که بچه‌ها این فیلم‌ها را به زبان اصلی ببینند و بچه‌‌های‌مان را از دست بدهیم باید وارد عرصه دوبله شویم و این فیلم‌ها را در سینما پخش و بچه‌ها را به دیدن فیلم خوب دعوت کنیم. بنابراین باید در تولیدبه سمت اقتباس برویم و در فیلم‌های خارجی نیز نباید نوع مواجهه ما سلبی باشد و باید ترجمه کرده و بیاوریم و در سینما پخش کنیم. در جشنواره فیلم رشد قطعا در ملاک داوری‌ها نیز به‌روز بودن، جذابیت و این‌که پاسخگوی نیاز کودکان و نوجوانان باشد را مد‌نظر قرار دادیم. از طرف دیگر ما دو سال پیش یعنی در دوره ۵۲ برگزاری جشنواره، قسمت فیلمنامه را وارد کردیم. وقتی فیلمنامه را وارد می‌کنیم، به معنای این است که از ابتدای شکل‌‌گیری ایده، تحقیق و نگارش فیلمنامه کنار فیلمساز حاضری؛ اینجاست که ورود کارشناسان علمی و تربیتی اگر در کنار نویسندگان و محققان سینمای کودک و نوجوان باشد، به‌طور قطع اتفاق بهتری می‌افتد.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
سیاست فشار علیه ایران نتایج عکس دارد | اروپا در مسیر افزایش تنش
گفت و گو
