سید شهید در آینه کلمات

با این حساب، آنچه جمعه گذشته اتفاق افتاد و در اثر تهاجم وحشیانه رژیم صهیونیستی به ضاحیه بیروت، سیدحسن نصرا...، دبیرکل حزب‌ا... لبنان به شهادت رسید، اتفاقی قابل پیش‌بینی و سرنوشتی سعادتمندانه برای او و همراهانش بود. البته این حادثه سنگین، دل‌های دوستداران مقاومت و آزادگان جهان را خون کرده، اما در این مسیر، شهادت هر شخصیت بزرگ و مؤثری بن‌بست‌شکن و آفریننده موجی نو از شور و عشق به جهاد بوده و خواهد بود.با پایان‌یافتن زندگی جسمانی سید مقاومت، زندگی روحانی و معنوی او مؤثرتر و دشمن‌کوب‌تر از قبل، آغاز شده و شاید در این زمینه، فرصتی مناسب است که با مرور زندگی سراسر مبارزه این مجاهد برجسته، به تبیین چگونگی شکل‌گیری شخصیت او و نقش تاریخی‌اش در آزادسازی لبنان از اشغال دشمن و نیز تلاش‌هایش برای مبارزه با نیروهای تکفیری در سوریه و عراق و حمایت از مردم مظلوم فلسطین بپردازیم. در این حوزه کتاب‌هایی منتشر شده است؛ کتاب‌هایی که هم به شخصیت و زندگی شهید مقاومت می‌پردازد و دارای ارزش توصیفی است و هم کتاب‌هایی که به تحلیل شیوه‌های رهبری او بر حزب‌ا... و نقش آن شهید در ادوار مختلف تاریخ مبارزه با رژیم اشغالگر می‌پردازد و دارای ارزش تبیینی است. البته به‌دلیل مشکلات ناشی از حفاظت و امنیت در طول سال‌های مختلف امکان دسترسی و گفت‌وگو با شخص سیدحسن دارای مشکلاتی بوده، اما با این همه دست‌مان در این حوزه هم کاملا خالی نیست و نویسندگان ایرانی با هر مشقتی بوده، خود را به محضر سید رسانده‌اند و از فرصت‌های کوتاه برای گفت‌وگو با او بهره برده‌اند. 
   
سعید عزیز؛ زندگینامه خودگفته 
مهم‌ترین کتابی که در زمینه زندگینامه شهید سیدحسن نصرا... به فارسی منتشر شده و به‌دلیل آن‌که راوی کتاب، شخص سیدحسن بوده، دارای سندیت بسیار است، «سید عزیز» نام دارد.این کتاب، حاصل ساعت‌ها گفت‌وگوی اختصاصی حمید داوودآبادی، نویسنده ادبیات پایداری و مقاومت با دبیرکل شهید حزب‌ا... در سال ۱۳۷۷ است که در آن سیدحسن نصرا...، زوایای ناگفته‌ای از دوران کودکی خود را بازگو کرده است. نکته قابل توجه این است که بسیاری از خاطرات او، برای اولین‌بار در همین کتاب بیان شده است. این کتاب را که با ترجمه متون از عربی به فارسی توسط علیرضا موحدی همراه بوده، انتشارات یازهرا(س) منتشر کرده است. داوودآبادی در این کتاب سعی کرده با جسارت و سماجت مقاومت مصاحبه‌شونده برای گفتن از خود را بشکند؛ چراکه شخصیت‌هایی مانند سیدحسن نصرا... چنان ازخود‌گذشته‌اند که جایی برای گفتن از خود نمی‌گذارند و سعی دارند از دیگران بگویند. علاوه بر این‌که به گفته خود داوودآبادی، ورود به عرصه خصوصی زندگی لبنانی‌ها سخت و چه‌بسا غیرممکن است. نویسنده سعی کرده به جای ساختاربندی متداول کتاب‌ها و فصل‌بندی آنها، ۵۶ خاطره از سیدحسن را گزینش کند و در کتاب خود بگنجاند، اما از اطلاعات جنبی و تکمیلی درباره شخصیت‌ها و رویدادهای تاریخی لبنان و حوادث مرتبط که در متن کتاب از آنها نام برده شده، غفلت نکرده است. البته نویسنده در میان شخصیت‌هایی که در کتاب از آنها نام برده شده، بر یکی از شخصیت‌هامتمرکز می‌شود و آن شخص، شهید سید‌هادی نصرا...، فرزند سیدحسن است که در جنگ با رژیم صهیونیستی به شهادت رسید و پیکرش در دست اشغالگران ماند تا زمانی که در مبادله پیکر شهدا با اسرای صهیونیست به لبنان بازگشت. نویسنده سه خاطره کوتاه خود را با شهید سید‌هادی ذکر کرده و وصیت‌نامه زیبا و عارفانه این شهید را هم در کتاب آورده است. 
   
تقریظ رهبر بر «سید عزیز»
کتاب «سید عزیز» از کتاب‌های تقریظی رهبر معظم انقلاب است که ایشان در تقریظی بر کتاب «سید عزیز» نوشته‌اند: «هر چیزی که مایه شناخت و تکریم بیشتر آن سید عزیز شود، خوب و برای من مطلوب است.» محتوای کتاب در سه بخش قابل بررسی است؛ زندگینامه شخصی شهید نصرا...، روند تاریخی شکل‌گیری دخالت‌ها و تجاوزهای اسرائیل به لبنان و تشکیل حزب‌ا... و گزارشی از عملیات استشهادی و رویارویی رزمندگان لبنانی با اشغالگران.چنان ‌که گفتیم ارزش تاریخی این کتاب، به خاطرات شنیدنی سیدحسن بازمی‌گردد؛ این‌که چگونه فرزند یک خانواده فقیر لبنانی، در گیرودار آتش جنگ داخلی لبنان، وارد صحنه مبارزه شده و در عین حال به تحصیل در حوزه علمیه علاقه‌مند می‌شود و به نجف می‌رود و در آنجا در محضر شهید آیت‌ا... محمدباقر صدر با شهید سیدعباس موسوی آشنا می‌شود. در این کتاب می‌خوانیم سیدحسن و سیدعباس چگونه حوزه علمیه بعلبک را تاسیس کردند و دیگر رویدادها و زندگی سراسر مبارزه و جهاد سیدحسن از ازدواج تا عضویت در جنبش «امل» و بعد مشارکت در تاسیس حزب‌ا... و ارتقا در این سازمان تا رسیدن به رأس هرم تشکیلاتی را مرور می‌کنیم. برخی مطالب کتاب، در هیچ جای دیگری بیان نشده و شاید اگر سماجت داوودآبادی نبود، در دل تاریخ گم می‌شد. برای مثال سیدحسن خاطره‌ای از ملاقات خود با امام خمینی(ره) نقل می‌کند که هیچ‌کس در آن حضور نداشته و سخنان رد‌وبدل‌شده میان آنها در هیچ‌جا ثبت و ضبط نشده و اگر سیدحسن آن را بیان نکرده بود، کسی از این ماجرای مهم خبری نداشت.
بخشی از متن کتاب را مرور کنیم: «پدر و مادرم با ورود من به حوزه موافق نبودند. مادرم به روحانیت خوشبین نبود. تا آن روز، جریان پدربزرگم (پدرِ مادرم) را نمی‌دانستم که روحانی بوده و عمامه را کنار گذاشته است! البته دلیل آن، تنها مسائل خانوادگی بود و نه از روی قصدی خاص یا از نظر سیاسی یا چیز دیگر. مادرم می‌گفت: اگر به نجف بروی یک نفر به گدایان افزوده می‌شود! در لبنان روحانیان را گدا می‌دانستند. به گمان آنان روحانی کسی بود که با آنچه مردم به او می‌دهند، زندگی می‌گذراند. تلاش من برای راضی‌کردن پدر و مادرم به نتیجه نرسید و آنها تن به طلبگی من نمی‌دادند و من مجبور شدم نقشه‌ای بکشم. به آنان گفتم: در لبنان شغل چندانی وجود ندارد و اوضاع خوب نیست. اگر اینجا بمانم جنبش امل مرا برای جنگ می‌برد، ولی اگر به نجف بروم در دبیرستان درس می‌خوانم و در کنار آن هم درس طلبگی می‌خوانم و بعد از تمام‌کردن دبیرستان وارد دانشگاه بغداد شده و در دوره دکتری متخصص می‌شوم و این شد که پدر و مادرم با رفتن من به عراق موافقت کردند!»
   
آرزویم شهادت است 
کتاب دیگری که در آن یک ایرانی توانسته رودرروی شهید سیدحسن نصرا... بنشیند و از او درباره زندگی شخصی و کاری‌اش بپرسد، کتابی است که یک نویسنده روحانی آن را نوشته است؛ کتاب «نصرا...» نوشته محمدرضا زائری که یک گفت‌وگوی اختصاصی و یادداشت‌هایی درباره شخصیت و زندگی این شهید را شامل می‌شود.  البته زائری خود تأکید می‌کند که کتاب کامل نشده است: «این جزوه مختصر با این نیت فراهم شد که بخش‌های بعدی گفت‌وگو ــ چنان که آقای نصرا... هم موافقت ضمنی خود را برای ادامه آن اظهار داشتند ــ بدان افزوده شود و کتابی کامل در بازشناسی و معرفی ایشان به دست دهد، لیکن شرایط اجتماعی و سیاسی لبنان و منطقه توفیق و فرصت تکرار گفت‌وگو را فراهم نیاورد. برخی نزدیکان و دوستان ایشان هم سعی کردند ایشان را برای تکمیل این طرح راضی و ترغیب کنند، اما هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد و همچنان ایشان ترجیح داد به جای سخن‌گفتن از شخص دبیرکل به خود حزب‌ا... یا شهدای مقاومت پرداخته شود. »
در این کتاب بعد از مقدمه، متن گفت‌وگوی اختصاصی زائری آمده است. جالب اینجاست که عنوان این گفت‌وگو این است: «آرزویم شهادت است» که سید عزیز ما سرانجام به این آرزویش رسید. زائری همچنین چند مصاحبه دیگر سیدحسن با یک مجله فرانسوی و روزنامه السفیر را به همراه یادداشت‌های دیگری از جمله یادداشت روزنامه الاخبار با عنوان «مردی به نام سیدحسن نصرا...» و یادداشت‌های پراکنده دیگری با عناوینی چون «نصر» که از آن «خدا» است، موج دوم رویارویی در لبنان، آبروی روحانیت شیعه، درباره تشکیلات فرهنگی حزب‌ا... لبنان، خواننده مسیحی، خانم رهگذر ناشناس و... را هم برای تکمیل شناخت مخاطب از او آورده است. این کتاب را انتشارات عماد فردا در سال ۱۳۹۰منتشر کرده است. 
   
انقلابی معمم
نویسنده و اندیشمند مصری، رفعت سیداحمد، مدیر مرکز بررسی‌ها و پژوهش‌های یافا در کتاب خود با نام «سیدحسن نصرا... ــ انقلابی جنوبی» سعی کرده دلایل و ریشه‌های پیروزی حزب‌ا...، در بعد سیاسی و نظامی و چگونگی آزادسازی جنوب لبنان از چنگال‌های صهیونیست‌ها و مزدوران آنها به فرماندهی ژنرال آنتوان لحد را تبیین کند. این کتاب را اسما خواجه‌وند ترجمه و دفتر نشر معارف منتشرش کرده است. برای کسانی که دوست دارند درباره تاریخچه درگیری‌های لبنان و نقش رژیم صهیونیستی در ایجاد فتنه‌های داخلی در این کشور به‌منظور حفظ امنیت خود بیشتر بدانند و درک کنند سیدحسن چه نقش مهمی در عبور دادن لبنان از آتش‌های فتنه و جنگ داخلی به سوی فضای اتحاد و یکپارچگی داشته است، خواندن این کتاب حتما مفید است. 
دکتر رفعت سیداحمد، در این کتاب با قلمی خواندنی و در عین حال مستند و متکی بر واقعیت‌های تاریخی مرحله بعد از ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر لبنان و ابعاد توطئه‌های آمریکایی اسرائیل علیه سوریه و لبنان را بیان کرده و توانسته نشان دهد چگونه یک روحانی شیعه که به‌صورت آکادمیک درس سیاست و نظامی‌گری نخوانده، در محاصره دشمنانی متشکل از نیروهای مسلح و مجهز اسرائیل، سران خائن عرب و روشنفکران وابسته به غرب، کشوری کوچک و دارای واگرایی‌های فراوان قومی و مذهبی را به نوک پیکان مبارزه عربی و اسلامی علیه رژیم اشغالگر تبدیل کند. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «زمانی که سپاه درندگان به مردم حمله کرد و مقاومت آنان را ترور و دین‌شان را خشونت‌آمیز خواند، مقدسات مردم هتک شد و سرزمین‌شان اشغال؛ از میان آنان باید یک مرد انقلابی پیدا می‌شد. مرد انقلابی ما از جنوب بشریت، جنوب اسلام و جنوب عربیت سر برآورد؛ انقلابی معممی که برای مقابله با سپاه شمال اروپا، آمریکا و اسرائیل قیام کرد و نفخه تاریخ و روح حسین که در کربلا با خون خود خضاب بست، از انقلابش به مشام می‌رسید. کربلا هنوز میان ما و در جهان معاصر ما زنده است و سیدحسن نصرا...، این انقلابی معمم، می‌بایست بیاید تا قیام و عمامه باز با هم در فراز شوند و فصل جدیدی از عزت و کرامت و پیروزی و تن‌ندادن به خواری در دین و دنیا را رقم بزنند.»

مروری بر دیگر کتاب‌ها درباره شهید سیدحسن نصرا...
 
پدر معنوی حزب‌ا...
وحید خضاب
نشر شهید کاظمی
خاطرات و تحلیل‌های سیدحسن نصرا... درباره آیت‌ا... بهجت

زبور مقاومت
محمدحسین بزی، مصطفی اللهیاری
شرکت چاپ و نشر بین‌الملل
بررسی تحلیلی شخصیت شهید سیدحسن نصرا...

چرا سوریه؟
حسین مرکبی
کتاب جمکران
مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های سیدحسن نصرا... درباره بحران سوریه

حزب‌ا... و رهبری سیدحسن نصرا...
مصباح محجوب
قدر ولایت
موضوع: تبیین ویژگی‌های فرماندهی سیدحسن نصرا...

رهبری انقلابی سیدحسن نصرا...
آزیتا بیدقی‌قره‌بلاغ
موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور
بررسی تأثیر عوامل ایجاد تصویری انقلابی از سیدحسن نصرا...

امام مهدی(عج) و اخبار غیب
سیدحسین مرکبی
کتاب جمکران
سخنرانی‌های شهید سیدحسن نصرا... درباره روش مطالعه در نشانه‌های ظهور

آرش شفاعی - گروه فرهنگ وهنر