وقتی صاحب حرم تو را فرا‌می‌خواند

به بخشی ازکوشش‌های مهندس احمدی‌فاخر اشاره‌وار بنگرید: سنگ‌کاری حرم‌های رواق و صحن امام‌کاظم(ع) وامام‌جواد(ع) همچنین آیینه‌کاری مسجد صفوی که پشت ضریح آقا امام‌جواد(ع) قراردارد از دیگر دستاوردهای این متخصص عمران است.سه ایوان و هشت گلدسته کاظمین همراه بارسمی‌بندی و گره و طاق و طره و...رادرکنار طراحی و ساخت خشت‌ها و آبکاری‌شان (زراندودسازی) از طرح‌هایی است که پیشبردش را مهندس احمدی‌فاخر شدنی ساخته است.‌ کاشیکاری مسجد مشهور به خَلانی بغداد و کاشیکاری مسجد صفوی همچنین مرمت گنبد حضرت سیدمحمد(س) که کاشیکاری‌اش از چشمگیرترین شاهکارهای هنر ایرانی محسوب می‌شود از جمله فعالیت‌های این معمار ایرانی است.

خدمت در خانه‌هایی که به فرموده قرآن، خداوند اجازه داده تا در آنها نامش یاد شود، فقط با تخصص و کوشش ممکن نمی‌شود، این توفیق برآمده از چه زمینه‌هایی است؟
قطعا همین توفیق خداست، در این ۱۶-۱۵ سال همکاری برای بازسازی عتبات بارها دیدیم کسانی را که در تخصص خودشان حرفه‌ای‌تر و نامورتر بوده‌اند اما توفیق حضور پیدا نکردند. ابتدا همان نان حلال است که پدر در سفره گذاشته و شیر پاکی که مادر داده همچنین توفیق باورها و اعتقادات درستی که داشته‌اند، باعث شده و می‌شود به‌تدریج برای هر خادمی راه باز شود و بتواند در عتبات خدمت‌رسانی کند بی‌هیچ گمانی حتما عنایت و بدون شک عنایت خود اهل‌بیت است. خود من در آن اندازه نبودم که با تکیه بر اراده شخصی و تخصص دانشگاهی‌ام بتوانم وارد این عرصه شوم، تعدا زیادی مهندس عمران هستند که می‌توانستند از سراسر جهان اسلام برای انجام کار به عتبات مشرف شوند که این سال‌ها پیگیرشان بوده‌ام و البته شاید از من هم بهتر می‌توانستند خدمت‌رسانی کنند و با تخصص بیشتری کارهای گسترده‌تری از دست‌شان برمی‌آمد ولی قطعا عنایت اهل‌بیت بوده که در درجه فراتر، خداوند این چید‌مان نیروها را انجام داده و برای امتحان یکی مثل من، زمینه کار در عتبات را فراهم ساخته تا آزمایش شوم و روشن شود این نیرو در چنین میدانی چندمرده حلاج است و آیا از عهده آزمایش خدایی برمی‌آید و می‌تواند روسفید امتحانش را پس دهد یا نه؟! من باور دارم چنین عنایاتی مانند بالیدن در جامعه و خانواده پاک بی‌شک زمینه امتحان و آزمایش است تا مشخص شود کسی در فرجام کارش چقدر پیروز یا سرشکسته خواهد بود. امتحانی با این عظمت و ویژگی، یعنی کار و خدمت در بقعه‌های ائمه‌اطهار(ع) که می‌دانیم قطعه‌هایی  از بهشت در زمین هستند. کار روزانه ما در کنار حرم مثلا آقا امیرالمومنین آغاز می‌شود که حس و حال خیلی خوبی است و خدا نکند که نتوانیم درک حضور داشته باشیم و از چنین آزمونی سربلند و روسفید بیرون بیاییم. تاکید کنم لقمه حلال پدر آن هم در شرایط دشوار و سختی درآمد همچنین تربیت مادر زمانی تاثیر درست دارد زمینه مناسب روحی و مذهبی هم کمک باشد. مثلا از همان ‌هفت‌سالگی بود که پدر ما را با قرآن آشنا کرد و نوجوانی و جوانی ما با قرآن گذشت و هرچه به‌دست آوردیم از قرآن و برکاتش بود در کنار قرآن با مجالس اهل‌بیت(ع) و روضه مانوس بودیم. این دو هم‌سنگ یکدیگرند و توصییه‌های پدرانه و مهر مادرانه در کنار عنایت‌هایی بوده که باعث‌شده شکر خدا از این فضا دور نمانیم.

چگونه به طرح‌های بازسازی عتبات پیوستید؟
در ترم آخر مهندسی عمران که هم‌دوره‌ها هرکدام پیگیر برنامه‌ای برای جذب و کار بودند، من نه کار، نه سرمایه و نه پشتوانه‌ نداشتیم، در چنین اوضاعی که لازم بود نان‌آور باشم، توفیق زیارت نجف دست داد ومی‌دانستم که باید نیازهای راهبردی و حاجت‌های کلان را از آقا امیرالمومنین درخواست کرد. به آقا توسل کردم که شما به‌فرموده پیامبر(ص) پدر ما هستید و نظری بفرمایید. در همان هفته زیارت به‌گونه‌ای با مسئول ساخت مسقف‌حیدری در کنار باب طوسی حرم امام‌علی(ع) آشنا شدم؛ مهندس محمدکریمی به ما پیشنهاد داد دوهفته همکاری کنیم سپس خرده‌کاری‌هایی راباهم انجام دادیم تااین‌که باعنایت آقا امیرالمومنین در سال۸۷ پروژه (طلاکاری) گنبد آقا موسی‌ابن‌جعفر(ع) به ایشان سپرده شدو از ما نیز به همکاری دعوت کرد تا به کار طراحی و ساخت خشت‌های زراندود/طلاکاری شده ونصب‌شان درگنبد بپردازیم.درآغاز به کار طراحی خشت‌های گنبد پرداختیم که کاری منحصربه‌فرد بود به‌ویژه که بیشتر کارهای عمرانی عتبات(جدا از بخش تاریخی و آثار تاریخی) در حوزه معماری مدرن است. 
 
درخشش طلایی آسمان کاظمین چشم و دل‌ عاشقان اهل‌بیت را روشن‌ می‌کند.
ازسال۸۷ که طراحی خشت‌های زر گنبد آقا موسی‌بن جعفر را آغازکردیم و استادان زبردست، ناصر ابریشم‌کش و فراتی، کار ساخت را پیش بردند. نصب خشت‌ها با استادحسن تقی‌پور بود و دکترحسینی آبکاری خشت‌ها را انجام داد. حدود دوسال کار این ۱۰‌هزار خشت انجام و نصب شد که در کنار اجرای سنگ‌کاری حرم‌های رواق و صحن امام‌کاظم(ع) و امام‌جواد(ع) با طراحی دانشگاه شهیدبهشتی انجام پذیرفت. مسجد‌صفوی که پشت ضریح آقا امام‌جواد قرار دارد نیز به پایان رسید.

پس از سال۸۸ و انفجار در کاظمین (به رغم تلاش نخست‌وزیری عراق و کشور ترکیه که البته این کشور نتوانست کاری انجام بدهد) کار مرمت و بازسازی حرم کاظمین چندان پیشرفتی نداشت حتی کوشش‌های مرحوم دکتر شهرستانی تا ساخت گنبد پیش‌رفت و کار سرانجام به ستاد بازسازی سپرده شد، درباره اجرای بزرگ‌ترین گنبد طلاکاری جهان بگویید.
مهم در بحث بازسازی، مقاوم‌سازی بود که نخست با الیاف کربنی و مواد پلیمری... ترک‌های گنبد امام‌کاظم را پوشاندیم تا رسیدیم به طلاکاری گنبد عسکریین به‌عنوان بزرگ‌ترین گنبد زراندود جهان که از ستون‌های دور پنجره‌ها تا گنبد، حدودا بیشتر از ۳۰۰۰ لیتر مواد پلیمری و ۱۵۰۰ لیتر مواد اپوکسی تزریق شد و با الیاف کربنی درزها را بستیم. طراحی برپایه مطالعات پیشین انجام شد و توانستیم همان قوس پیشین گنبد را دوباره اجرا کنیم. ۲۵هزار خشت طراحی، ساخته و زراندود شد و شیخ‌علی الماسی که پیش‌تر در بازسازی گنبد امام‌جواد(ع) خدمت‌رسانی کرده بود به نصب‌شان  پرداخت. 

البته همین قوس گنبد کار بسیار ظریف و دقیق و هنرورانه‌ای است که در کنار ویژگی‌های میراث تاریخی، شما به عنوان طراح و مجری کار به دقایق این مهم بیشتر واقفید.
البته همان‌گونه که گفتید، دقت کار در برآوردن گنبد و قوس آن واقعا میلیمتری است و کمترین خطا به فاصله‌های بزرگ و شکست مشخص هلال‌های گنبد ختم می‌شود. این کارمرمتی و زراندودکردن درقالب گروه‌هایی دوشیفته و جهادی انجام شد و در جوی دوستانه به فرجام رسید. دربخش مهندسی باید با دیگر مهندسان وهمکاران هماهنگ می‌شدیم و روند کاررا از ابعاد تاریخی گرفته تا فناوری‌های روزآمد به شکلی دقیق با همکاران‌مان مشخص واجرایی می‌کردیم. پس از سامرا در کاظمین سه ایوان و هشت گلدسته در کنار کاربندی، رسمی‌بندی، گره، طاق، طره و...تا طراحی خشت‌هاوساخت و آبکاری‌شان دردستورکاربود که اتفاقا در ایوان‌هاست که این تزیین‌ها و کارهای هنری مشهودتر و دیدنی‌تر و نمایان‌تر است. مثلا ایوان‌های باب‌المراد و باب‌القریش که در ایوان قریش تزئینات را افزودیم و احادیثی مثل اهل‌بیت پیامبر همانند سفینه‌نوح هستند وبخشی از آیه ۲۳سوره شورا مشهور به آیه منزلت که خطاطی،کتیبه و نصب شد.) ایوان بزرگ باب‌القبله با بیشترین تزئینات اسلامی اجرا شد. از تلفیق مقرنس و رسمی‌‌بندی تا گره‌ها تا کارهای قلمزنی که کمتر در دیگر ایوان‌ها انجام شده و نوآورانه بود و چونان موزه‌ای زنده و درخشان از هنرهای اسلامی(ایرانی) به‌شمار می‌آید. مثلا در گره «دست‌گردون» نام ۱۴معصوم به قلم استاد احمد خوانساری و کتیبه قرآنی‌اش توسط استاد مقدم خوشنویسی شده. البته همه این پروژه‌ها زیر نظر مهندس محمدکریمی بوده. زراندودی گنبد علوی البته مرمت و بازسازی بود که در روند مرمت، خشت‌های قدیمی را در انبارتلنبار کرده بودند و از حدود ۱۰‌هزار خشت قرار شد یک گنبد بازطراحی و اجرا شود. 
 
این ساحت‌های آسمانی، فضای بسیار پاک و مومنانه و همدلانه‌ای دارد!
همیشه چه نیروی متخصص چه روند پیشرفت کار را خودشان عنایت فرموده و جفت‌و‌جور می‌کنند. در فضای کاری نیز همکار، برادر و باخبر از زندگی‌های یکدیگر بودیم. به‌یقین دیدم کسانی کارهایی انجام دادند حتی اگر تا مدتی به انجام رسیده و نصب هم شده باشد از آنجا که شرط رضا و خرسندی اهل‌بیت(ع) و نیت خداوندی نداشته، آن کار پس از بازه کوتاهی برداشته شده یا کنار گذاشته شده است. این برای من درسی شده که همیشه به حرم، خدمت ائمه‌اطهار مشرف می‌شوم و کسب اذن و راز و نیاز می‌کنم که من چیزی نمی‌دانم، هرچه را که شما صلاح می‌دانید الهام بفرمایید و رهنمون راه خدمت ما باشید تا همان‌ها را انجام دهیم. ما در حقیقت نوکر اهل‌بیت(ع) نیستیم بلکه ما نوکر زوار هستیم. بارها برایم پیش‌آمده که کمی نارسایی ناخواسته در کاری بوده و پیش از ایجاد هرگونه مشکلی راهنمایی فرموده‌اند.
 
از ایوان نجف بگویید و آن صفای بسیار مشهورش؟
از آرزوهایم کار در این ساحت مقدس بود. به‌ویژه وقتی به خشت‌های گلدسته‌ها نگاه می‌کردم که برخی جاها حتی خشت‌ها بی‌نظم بود و... شکرخدا کار را به ما سپردند و از بخش جنوبی ایوان بازطراحی را آغاز کردیم. مثلا گنبد یکی از گلدسته‌ها خوابیده بود یا برخی جاها خشت‌های مرمتی ساقه‌ها که لوزی کشیده بود، گونیا نبود و به اصلاح چنین مواردی توفیق یافتیم. البته طراح نخستین از ما ماهرتر بوده ودرروند زمان و مرمت‌های مختلف این ناهنجاری‌هابه وجود آمد. اکنون کار مرمت و بازسازی این بخش در مسیر پایان است. البته گلدسته‌های زرین صحن حضرت‌زهرا(س)هم که طراحی شد ودرکارگاه قلعه‌نو شهرری خشت‌ها را طراحی و نهایی کردیم و درحال انجام است.همچنین حرم حضرت سید‌محمد درشهر بلد که ضمن مقاوم‌سازی، بازسازی، زراندودکردن، طراحی پرگار گنبد، خشت‌ها و...انجام شده و در حال ساخت خشت‌ها هستیم.
 
گنبد حضرت سیدمحمد که کاشی‌کاری بود و هنر به کاررفته در آن، بسیار چشمگیر و درخشان است!
هرچند این کاشی و رنگ‌های عالمانه‌ و بامعنای‌شان مانند لاجوردی و فیروزه‌ای با روحیه ما سازگارتر است و روحانیت دیگری دارد اما به دستور تولیت و از سر ارادت این تصمیم گرفته شده که ما برترین متریال را پیشکش اهل‌بیت می‌کنیم، وگرنه آنها که نیازی ندارند. البته از گنبدهای کاشی‌کاری که دردست انجام داشتیم مسجد مشهور به خَلانی بغداد است (دومین سفیر امام‌زمان(عج) در غیبت صغری) و مسجد صفوی.