اساس و مبنای اصلی رویداد المپیک

«آینده تمدن ما بر پایه های سیاسی یا اقتصادی نخواهد بود، بلکه کاملاً به سمت و سویی که به آموزش داده می شود بستگی دارد.»

پیر دو کوبرتن[1]

زمانی که کمیته های ملی المپیک به جنبش المپیک[2] می پیوندد، و ورزشکاران خود را برای رقابت در بازی های المپیک اعزام می کنند، آنها با مجموعه ای از ارزش های مشترک تحت عنوان " اصول بنیادی" موافقت               می کنند.

این اصول در برگیرنده مجموعه‌ای از ارزش‌هاست که کمیته بین‌المللی المپیک[3] از آن به عنوان «مضامین آموزشی المپیزم» یاد می‌کند.

آنچه که این سازمان ها و بعلاوه سازمان هایی که کمیته بین المللی المپیک آنها را به رسمیت می شناسد، به طور مشترک دارند، تعهد به اهداف مرتبط با مفهوم المپیک می باشد، که یک ایدئولوژی و یک الگو است. ایده هایی درباره اهداف زندگی جمعی، اهداف اجتماعی، توزیع منابع و روابط بین جامعه و فرد.

جنبش المپیک بر اساس اصول بنیان گذار آن ، پیردو کوبرتن معتقد است که ورزش به توسعه مطلوب تمام جوانب انسان کمک می کند. در جنبش المپیک، مرزهای سازمان های ورزشی المپیک توسط قوانین حاکم بر IOC از طریق منشور المپیک و قوانین تعریف شده توسط فدراسیون های بین المللی ورزشی (IFs)[4] که توسط IOC به رسمیت شناخنه شده اند تعریف می شود.

نقش و ماموریت کمیته های ملی المپیک کشورها که نماینده های کمیته بین المللی المپیک در کشور خود محسوب می شوند نیز در منشور المپیک[5] مشخص می گردد.

به عنوان مثال توسعه اصول پایه و آموزش ارزش های المپیک به عنوان نخستین ماموریت کمیته های ملی المپیک در منشور المپیک درج شده است. در همین فصل از منشور، کمیته های ملی المپیک تشویق می شوند، موسسسات یا بخش هایی مانند آکادمی های المپیک و موزه های المپیک را به طور اختصاصی برای پرداختن به این ماموریت تاسیس نمایند.

از نظر کمیته بین المللی المپیک، ورزش به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از آموزش پایه، سلامت روحی، فکری و جسمی می باشد، و این امر باعث تقویت فعالیت جسمانی و زندگی شادتر و سالم تری برای افراد می شود، ورزش می تواند یک پلتفرم (برنامه کار) مفید برای آموزش پیشگیرانه و همیشگی در برابر بیماری ها و نیز مشکلات اجتماعی جوامع بوده و لذا نتایج آن نه تنها برای کلیه ورزشکاران بلکه برای تمام جوانان گروه های مختلف اجتماعی قابل دسترس می باشد.

ارزش‌های تعالی، احترام و دوستی[6] توسط جنبش المپیک به‌عنوان ارزش‌های اساسی المپیسم شناسایی می‌شوند. آنها نتایج مطلوب شرکت ورزشکاران نخبه در مسابقات ورزشی المپیک هستند. همواره تلاش شده این ارزش ها در همه بازی های المپیک و بازی های المپیک جوانان برجسته شود.

اگرچه دانش آموزان و جوانان جامعه هدف اصلی آموزش، توسعه و ترویج ارزش های المپیک در جنبش المپیک محسوب می شوند اما ورزشکاران المپیک به عنوان الگو (Role model) نقش کلیدی دارند.

از نظر کمیته بین المللی المپیک، ورزشکاران قلب و روح جنبش المپیک ،الگو و اسطوره برای جوانان در سراسر جهان هستند. حقوق آنها شامل عدالت و رویه های قانونی، مربیان خوب، قوانین شفاف،رقابت عادلانه، تندرستی، حفظ حریم خصوصی، ایمنی،حفظ اطلاعات شخصی و از همه مهم تر آموزش است. لذا در کلیه برنامه های مختلف آموزشی و ارزشی در جنبش المپیک، ورزشکاران در اولویت قرار دارند.

سازمان های المپیکی، باید همواره توجه نمایند، ضمن پرداختن به آمادگی ورزشکاران خود برای حضور موفق در رقابت های ورزشی به خصوص رویداد المپیک با هدف کسب مدال و سکوهای برتر، تلاش نمایند تا از تحقق و تقویت نقش و ماموریت اصلی خود در راستای پرورش ورزشکاران سالم و پاک، ترویج و توسعه اخلاق، ایجاد امید و شادابی، زندگی فعال و اجتماعی،.... در میان ورزشکاران و اجتماعی که ورزشکاران در آن پرورش می یابند غافل نشوند.

کمیته بین المللی المپیک از طریق بخش ورزشکاران و نیز کمیسیون ورزشکاران خود برنامه های متنوع و اثر بخشی در راستای تقویت و حمایت ورزشکاران در زمینه های کسب مهارت های مختلف اجتماعی، زندگی و نیز شغلی پیش بینی و اجرا می نماید. در این مسیر نقش کمیته های ملی المپیک وفدراسیون های بین المللی ورزشی بسیار اهمیت دارد و همواره در این زمینه مورد حمایت های مالی و فنی کمیته بین المللی المپیک قرار می گیرند.

از نظر کمیته بین المللی المپیک ورزشکاران المپیکی علاوه بر نیاز به تقویت و نهادینه شدن منش انسانی و اخلاقی نیاز به کسب مهارت های اجتماعی و شغلی دارند. کمیسیون ورزشکاران IOC از سال 2002 میلادی دریافت زمانی که این ورزشکاران وارد بازار کار یا اجتماع می شوند، با چالش‌های منحصربفردی روبرو هستند. ورزشکارانی در سطح المپیک زمان زیادی از زندگی شخصی خود را صرف تمرین های سخت فنی- ورزشی، اردوهای طولانی، مسابقات ملی و بین المللی، سفر و حضور در رویدادهای بزرگ می نمایند، لذا کمتر از هم نوعان غیر ورزشی خود از آموزش های غیر ورزشی، حضور در کانون های خانواده و یا بتن اجتماع برخوردار بوده و در هر مقطعی که به ورزش حرفه ای یا قهرمانی خود پایان دهند امکان مواجه با چالش های جدی را پیش رو خواهند داشت. از طرفی نیاز این ورزشکاران با هم سن های خود متفاوت است و نیاز به طراحی، اجرا و نیز حمایت های خاص در زمینه های آموزشی و پرورشی و مهارت های اجتماعی دارند.

از نظر کمیته بین المللی المپیک این حمایت ها و آموزش ها باید به گونه ای طراحی گردد که در طول ورزش قهرمانی قابل دسترس و انتقال باشند. چرا که زمان بازنشستگی و یا خاتمه دوران قهرمانی به هر دلیلی، برای این آموزش ها دیر است.

کمیسیون ورزشکاران IOC اذعان دارد که پشتیبانی از ورزشکاران المپیکی در طول این مدت (دوران قهرمانی و حتی پس از آن)، یکی از مسئولیت‌های مهم جنبش المپیک است. یکی از ارکان اصلی این استراتژی، "پشتیبانی از رشد و توسعه ورزشکاران" است و هدف اصلی این است که "تمام ورزشکاران به ابزاری مجهز شوند که برای پشتیبانی از مشاغل ورزشی و غیر ورزشی به آن نیاز دارند".

نکته مهم اجمالی قابل طرح در این مبحث برای کشورما، این می باشد که رویکرد آموزشی برای قهرمانان ورزشی عزیز ما، یعنی حضور بدون فیلتر های علمی و زمینه ای در دانشگاه ها حتی در رشته های علوم ورزشی  آن هم پس از اتمام دوره تحصیلی دبیرستان بدون حضور عادی و مانند دیگر دانش آموزان در مدارس، نه تنها لطفی به آنان نمی باشد بلکه کمک چندانی به حضور موفق و اثر بخش ورزشکاران ما در اجتماع، زندگی شخصی و حتی شغلی آنان نخواهد داشت.

ضروری است با توجه به توصیه ها، منابع و حمایت های کمیته بین المللی المپیک، فدراسیون های بین المللی ورزشی، تجارب موفق دیگر کشورها و نیز برخورداری از پتانسیل ها و امکانات موجود آموزشی در کشور، برنامه های ویژه آموزشی و نیز مهارتی (اجتماعی و شغلی) برای این عزیزان طراحی و اجرا گردد.

حتی طرح های مقطعی استخدام قهرمانان ورزشی بلافاصله پس از دوران قهرمانی بدون آموزش و تقویت مهارت های مختلف اجتماعی، اداری و شخصیتی با موفقیت همراه نبوده و چه بسا وجه ورزشی و قهرمانی این عزیزان را نیز تحت الشعاع قرار داده است.

اطلاعات بیشتر در این زمینه از طریق کمیته ملی المپیک کشورمان  و نیز وب سایت کمیته بین المللی المپیک قابل دسترس می باشد.

ناهید کریمی (دکترای مدیریت راهبردی سازمان های ورزشی - معاون سابق آموزش و پژوهش کمیته ملی المپیک ایران)

[1] Pierre die Coubertin (IOC President, 1896-1925)

[2] Olympic Movement

[3] International Olympic Committee (IOC)

[4] International Federations (IF)

[5] Olympic Charter

[6] Excellence, Friendship, Respect