حضور دانشمندان در کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای سطحی فراتر از انتظار بود

ایده برگزاری این رویداد دردوسال گذشته توسط انجمن هسته‌ای ایران وسازمان انرژی اتمی درنشستی مطرح شده بودومدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم برای همکاری در برگزاری آن قول مساعد داده بود و حالا که اندک زمانی از برپایی آن گذشته، آثار و ابعاد این رویداد علمی بزرگ نشان از این دارد که با اشتراک‌گذاری فناوری ودانش کسب‌شده از کشورهای همسو، همچنین گسترش همکاری‌های بین‌المللی در حوزه هسته‌ای، فضا و ظرفیتی ایجاد شده تامتخصصان علوم هسته‌ای کشورمان تجارب و یافته‌های خود را باسایراندیشمندان علوم وفنون هسته‌ای به اشتراک وتبادل نظربگذارند.دراین رابطه بحث و گفت‌وگویی با دکتر محمد قنادی، پژوهشگر برجسته هسته‌ای و معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی سازمان انرژی اتمی داشتیم که به استحضارشما همراهان عزیز می‌رسد.

آقای دکتر ابتدا درخصوص اهمیت برگزاری کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای و برآیند آن در صنعت هسته‌ای کشور توضیح بفرمایید.
شاهدیم که علم و فناوری در سطح جهانی در حال گسترش است و شتاب بسیار بالایی دارد و اگر به تنهایی و بدون مشارکت دیگر کشورها در حیطه علم و فناوری فعالیت کنیم، در تبادل اطلاعات و فناوری قطعا عقب می‌مانیم. بر این اساس بسیاری از کشورها، سازمان‌های بین‌المللی، انجمن‌ها، مراکز تحقیقاتی در تلاش‌اند تا کنفرانس‌ها و سمپوزیوم‌های بین‌المللی برگزار کنند. برای مثال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با توجه به گستره فعالیت جهانی خود سمینارها و سمپوزیوم‌های متعددی می‌گذارد و از استادان، کارشناسان و متخصصان دعوت می‌کند برای تبادل اطلاعات در محورهای مختلف در این رویدادهای علمی شرکت کنند. به این طریق این مقر محلی برای یادگیری، مذاکره، انتقال اطلاعات و تبادل آخرین و به‌روزترین پیشرفت‌های علمی در حوزه علوم و فناوری هسته‌ای به‌شمار می‌رود.به این ترتیب، نهاد‌هایی مثل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا انجمن جهانی هسته‌ای رویدادهای علمی برگزارمی‌کنند و در این رویدادها آخرین وضعیت موجود در نیروگاه‌های هسته‌ای، چرخه سوخت، پیشرفت در رادیوایزوتوپ‌ها و...به اشتراک گذاشته می‌شود. عمدتا هم شرکت‌کنندگان در سطح متخصصان، کارشناسان زبده محور ارائه شده و مسئولان نهادها و وزارتخانه‌های مربوطه هستند که در آن مطالب خود را ارائه داده و موجب تبادل این اطلاعات می‌شوند؛ بنابراین اگر در چنین رویدادهایی حضور نداشته باشیم، از آخرین یافته‌های علمی و به‌روزترین اطلاعات محروم خواهیم شد.رشد و شتاب علم و فناوری در جهان امروز ما را به آنجا رسانده که دیگر نمی‌توان صرفا به اطلاعات اینترنتی اکتفا کرد و چنانچه بخواهیم فعالیت‌هایمان را به شکل گسترده با دیگران تبادل کرده و گزارش سایرین را دریافت کنیم، قطعا نیاز به برگزاری این کنفرانس‌ها و سمینارها در سطح داخلی و خارجی داریم. بنا به همین دلیل بود که نخستین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای را برگزار کردیم.تا پیش از این، تنها سالی یک‌بار کنفرانس هسته‌ای در سطح ملی برگزار می‌شد و تبادل اطلاعات‌مان به این شکل گسترده نبود و به فعالیت‌های داخلی محدود می‌شد اما خوشبختانه با درایتی که ریاست محترم سازمان داشتند، کنفرانس اخیر با تلاش‌های رئیس انجمن هسته‌ای ایران و معاونان محترم سازمان انرژی اتمی به‌صورت بین‌المللی در شهر اصفهان که مقر اصلی فعالیت‌های صنعت هسته‌ای کشور است، بسیار موفق برگزار شد که با حضور کشورهای همگام با فعالیت صلح‌آمیز صنعت هسته‌ای ایران به هدف‌گذاری دست‌اندرکاران برگزاری این رویداد بزرگ رسیدیم.
 
با توجه به آشنایی جنابعالی با رویدادهایی از این دست، سطح شرکت‌کنندگان و پنل‌های تخصصی برگزار شده در این کنفرانس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
البته در سال‌های اخیر بنده بنا به دلایلی صرفا در چند وبینار برگزار شده ازسوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شرکت داشتم که خوشبختانه موضوعاتی که ارائه دادم، بسیار مورد توجه شرکت‌کنندگان وحتی مسئولان آژانس واقع شد.البته همین الان هم متخصصان زیادی در سطح سازمان وجود دارند که در کنفرانس‌های بین‌المللی متعدد حضور مستمر داشته و ارتباط علمی گسترده‌ای با سایر متخصصان واعضای کشورهای عضو آژانس برقرار کرده‌اند.امادرخصوص سطح این کنفرانس یادآور شوم که نسبت به کنفرانس‌های پیشین که به‌صورت ملی برگزار می‌شد،درسطح بسیاربالاتری قرارگرفت آن‌هم به دلایل متعددی ازجمله این‌که شرکت‌کنندگان بسیاری در محورهای گوناگون علمی در این گردهمایی حضور داشتند. ضمن آن‌که مقالات بسیار زیادی هم به دبیرخانه کنفرانس رسیده بود که در شاخه‌های مختلفی ازجمله رآکتور، چرخه سوخت، رادیوداروها، رادیوایزوتوپ‌ها در صنعت، گداخت، کشاورزی، فیزیک، پلاسما و ... برای سایرین ارائه شد.مورد قابل توجه دیگر آن‌که، بسیاری از شرکت‌کنندگان افراد متبحر و بسیار برجسته علمی بودند. همچنین مدیران کلیدی سازمان، استادان دانشگاه‌های معتبر هم در برگزاری این کنفرانس حضور مؤثری را رقم زدند. کارشناسان فنی کشورهای خارجی به‌ویژه از کشور روسیه که دانشمندان شاخصی شرکت کرده بودند هم گویای سطح بالای این کنفرانس بین‌المللی بود. البته نباید غافل شد که این کنفرانس، نخستین تجربه برگزاری ما در عرصه بین‌المللی بود و چنانچه درصدد تکرار آن باشیم، باید ملاحظاتی را در نظر بگیریم.نخست آن‌که مقالات انتخاب شده بایستی دارای سطح بالای علمی باشد. از این حیث که کیفیت مقالات بر کمیت آن رجحان یابد . مقاله حاصل زحمات علمی یک یا چند پژوهشگر است که به‌صورت نوشتار علمی و تخصصی ارائه می‌شود و مورد بررسی دقیق داوران قرار می‌گیرد، فلذا زمانی که مقاله علمی مورد تمجید کارشناسان و افراد شاخص علمی قرار گرفت باید بدانیم که از پشتوانه بسیار قوی علمی و کارشناسی برخوردار بوده و از فیلترهای تخصصی بسیاری عبور کرده تا مورد وثوق قرار گرفته است؛ بنابراین برای رویدادهای بعدی باید این ملاحظه را در نظر بگیریم.البته برای این کنفرانس زحمات زیادی کشیده شد و برنامه‌ریزی‌ها نسبتا مطلوب بود. طبعا کم‌وکاستی‌های اجرایی هم در آن وجود داشت که با توجه به نخستین تجربه برگزاری می‌توان به دیده اغماض به آن نگریست. 
 
آقای دکتر به برگزارکنندگان نخستین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای چه نمره‌ای خواهید داد؟
از ۱۰۰ نمره ۷۰ می‌دهم. البته ۷۰ به‌عنوان برگزاری نخستین کنفرانس، نمره نسبتا خوبی است، چراکه زحمات زیادی کشیده بودند اما چنانچه در داوری کیفی مقالات مداقه بیشتری صورت می‌گرفت، سطح برگزاری بسیار فراتر و تخصصی‌تر از آنچه بود، می‌شد.
 
به نظر شما برگزاری این کنفرانس به لحاظ دیپلماسی هسته‌ای در سطح منطقه و فراتر از آن، چه آثار و نتایجی در پی داشت؟
برگزاری این کنفرانس از لحاظ سیاسی هم بسیار حائز اهمیت بود، چرا که در موقعیتی قرار داریم که همواره عملکرد هسته‌ای‌مان مورد حمله و هجمه ابرقدرت‌ها قرار دارد. درصورتی که بارها اذعان کرده‌ایم که کل فعالیت‌های هسته‌ای ما صلح‌آمیز است اما از خود آژانس گرفته تا دیگر کشورها روی فعالیت‌های ما تمرکز کرده و آن را زیر نظر دارند، بنابراین برگزاری این کنفرانس از این جهت دارای اهمیت بود که تبادل اطلاعات به‌وجود آمده در آن بسیار ارزشمند بود. هم‌اکنون ما در حوزه رادیوداروها در دنیا جزو برترین‌ها محسوب می‌شویم یا در چرخه سوخت بالاترین دانش فنی را دراختیار داریم یااین‌که درحوزه آب‌سنگین دردسته اول کشورهای تولیدکننده هستیم که اینها واقعیت است منتها ــ بنا به فرمایش حضرت علی(ع) که می‌فرمایند: زکات علم در نشر آن است ــ باید آن را انتشار دهیم. ضمن این‌که در این تبادل اطلاعات با دیگر کشورها به اشتراکات علوم و فنون هسته‌ای می‌رسیم. درواقع آثار و نتایج برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها و سمپوزیوم‌های علمی و بین‌المللی این مورد است و حُسن ما تا به این زمان در این بوده که با وجود این همه محدودیت و اعمال تحریم ظالمانه علیه کشور‌مان به این سطح از تبادل اطلاعات و اشتراکات پیشرفت‌هایمان رسیده‌ایم.
 
نقش این کنفرانس در توسعه دانش هسته‌ای را تا چه میزان ارزیابی می‌کنید؟
واقعیتی که بایدقبول کرداین است که تبادل اطلاعات نقش بسیار مهمی درتوسعه هردانشی دارد وبا توجه به حضور چشمگیر شرکت‌کنندگان علمی در این کنفرانس اعم از داخلی و خارجی باید به نقش مؤثر آن در توسعه دانش هسته‌ای اذعان کرد. چه‌بسا که دانشگاه‌های داخل کشور نیز از گستردگی فعالیت‌هایمان تا به امروز اطلاعات چندانی نداشته‌اند و برگزاری این رویداد موجب شد تا در آینده شاهد مشارکت‌های گسترده علمی و فنی در محورهای مختلف علوم و فنون هسته‌ای در سطح ملی و بین‌المللی باشیم.
 
به نظر شما پنل‌ها و مقالات ارائه‌شده تا چه میزان در صنعت هسته‌ای کاربرد دارند؟
به هرحال، دریافت اطلاعات به‌روز و مدرن حاکی از آن است که عملکرد و فعالیت‌های صنعت هسته‌ای نیز بایستی به‌روز شود. یادآور می‌شوم که این تبادل اطلاعات موجب افزایش دانش فنی ماست. ازاین روهمواره باید درصدد دریافت اطلاعات فنی دیگران باشیم تا بتوانیم دانش فنی به‌روز ومطابق با تکنولوژی جهانی را ارائه دهیم. برگزاری این کنفرانس تجربه‌ای بود برای این‌که اطلاعات کیفی را در برگزاری این رویدادها قرار دهیم و دانش فنی خود را به پیشرفت فراتر از انتظار برسانیم.

برگزاری نخستین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای همان‌طور که اشاره کردید، با نظر و درایت آقای مهندس اسلامی و همت مسئولان سازمان برگزار شد. آیا می‌توان به تداوم چنین رویدادی در آینده امید داشت؟
این مسأله بستگی به فعالیت‌های خود‌مان دارد. می‌توان آن راهردوسال یا چهارسال برگزار کرد.قدرمسلم نمی‌توان فعالیت‌های ارائه‌شده در این کنفرانس را در رویدادهای آتی تکرار کنیم و نیاز به سخن جدید، فعالیت‌های فنی جدید و اطلاعات به‌روزتری داریم تا رویداد باارزشی را رقم بزنیم. به نظر بنده دو سال برای برگزاری آن زمان اندکی است ومطلوب است که برای این مهم، زمان کافی و وافی در حد چهار سال دراختیار داشته باشیم. البته اگر آن را به شکل تخصصی تفسیر کنیم مثل آژانس که سمینارهای زیادی را به شکل تخصصی و تنها در یک حوزه‌ خاص مثل رآکتور یا چرخه سوخت برگزار می‌کند. دراین صورت است که می‌توانیم موفق عمل کنیم.

در پایان بفرمایید جای خالی چه مواردی در کنفرانس اخیر احساس می‌شد و چه پیشنهادی در این رابطه دارید؟ 
به نظر بنده در این کنفرانس جای خالی یک invited speaker ، یعنی سخنران برجسته و شاخص علمی بسیار احساس می‌شد. چرا که رویدادهای علمی اینچنینی نیازمند حضور افرادی شاخص در حوزه‌های علمی مطرح‌شده هستند که در غنای علمی آن بسیار مؤثر است. ضمن آن‌که این کنفرانس صرفا محلی برای ارائه مقاله بود و ابعاد تجاری‌سازی موارد مطرح‌شده مغفول مانده بود. حال آن‌که زمانی یک تحقیق علمی دارای ارزش است که به مرحله فنی رسیده و برای ورود به عرصه تجاری‌سازی و حل مسأله‌ای از کشور آماده باشد.به عقیده بنده بعد اجتماعی مطالب علمی وحل مسأله مشکلاتی که جامعه با آن دست به گریبان است بسیارمهم‌ترو باارزش‌تر از چاپ هزاران مقاله است.برای مثال؛ تولید رادیودارو چنانچه به مرحله بالینی برسد و مورد استفاده بیماران قرار گیرد، بسیار باارزش‌تر از چاپ مقالات متعددی در این زمینه است که هیچ‌گاه عملیاتی نخواهند بود. بنابراین باید بعد تجاری و عملی مقالات ارائه شده در رویدادهای علمی را همواره مدنظر قرار داد.