دعوا بر سر ۱۷۵.۰۰۰.۰۰۰یورو ارز مسافرتی

درواقع منتقدان معتقدند این اقدام بانک مرکزی، نوعی توزیع رانت بین ثروتمندان است اما مدافعان این طرح بر این باورند که  نهاد پولی و مالی کشور برای این‌که فشار به بازار غیر‌رسمی وارد نشود، این کار را انجام داده‌ است که نتیجه آن گران‌نشدن ارز در ایام پایانی سال است. در این گزارش بررسی کرده‌ایم که آیا این اقدام بانک مرکزی مطلوب بوده یا خیر. دیروز اعلام شد که تخصیص ارز مسافرتی متوقف شده اما پیگیری خبرنگار ما در این زمینه نشان داد این ارز همچنان پرداخت می‌شود. در مورد صف‌ دریافت ارز هم ویدئوهای مختلفی منتشر می‌شود، هرچند بانک مرکزی هم با انتشار ویدئوها اعلام می‌کند که برای پرداخت ارز صفی وجود ندارد. سال گذشته ۳۵۰ هزار نفر از مسیر هوایی از کشور خارج شدند و با احتساب این‌که هر نفر ۵۰۰ یورو دریافت کرده باشد ۱۷۵میلیون یورو برای دولت هزینه داشته‌اند. حالا بانک مرکزی اعلام کرده رقم ارز مسافرتی دو برابر شده و از ۵۰۰ به ۱۰۰۰ یورو رسیده که در این حالت ۱۷۵ میلیون یورو بانک مرکزی ارز بیشتر باید پرداخت کند. در واقع نهاد پولی و مالی کشور به‌جای ۱۷۵ میلیون یورو باید ۳۵۰ میلیون یورو برای مسافران سفرهای هوایی بپردازد. البته باید توجه داشت این ارز یک‌بار در سال به هر کد ملی پرداخت می‌شود. مسئولان بانک مرکزی می‌گویند مهم‌ترین تغییری که در سیاست جدید بانک مرکزی برای تخصیص ارز مسافری صورت گرفته، حذف واسطه‌گری‌ صرافی‌ها و عرضه مستقیم آن توسط شعب بانک‌هاست. طی سال‌های گذشته سهمیه ارز مسافری از طریق صرافی‌ها توزیع می‌شد و آنها مبلغی بابت کارمزد این کار برمی‌داشتند اما با سیاست جدید بانک مرکزی، نقش واسطه‌گری صرافی‌ها حذف شده و مشتریان کارمزدی هم بابت این کار پرداخت نمی‌کنند. به‌نظر می‌رسد صرافی‌ها مهم‌ترین بازندگان سیاست جدید ارزی بانک مرکزی در توزیع ارز مسافری هستند و طبیعتا مردم هم به‌علت دریافت سریع و مستقیم ارز از باجه‌های بانک‌ها در فرودگاه، دیگر نیازی به مراجعه به صرافی‌های شهر و معطلی و پرداخت کارمزد هم ندارند، برندگان این سیاست محسوب می‌شوند.احمد صالحی، کارشناس مسائل پولی و بانکی در این‌باره معتقد است سوءاستفاده از ارز دولتی در سفرهای خارجی روی کاغذ امکان‌پذیر است زیرا مسافر می‌تواند بعد از عبور از گیت یعنی قبل از این‌که سوار هواپیما شود را  ارز مسافرتی را دریافت کند و کسی نمی‌تواند مسافر را به زور داخل سالن ترانزیت نگه دارد.وی می‌گوید: بانک مرکزی باید میزان ارزی که به مسافران سفرهای خارجی اختصاص داده می‌شود، کاهش دهد یا در عمده‌ترین مقاصد مسافرتی ایرانیان که بعضا کشورهای همسایه است، دفاتر عرضه ارز مسافرتی اختصاص دهد تا چنین مشکلاتی ایجاد نشود. برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های ارزی باید به‌دنبال راه‌حل پایدار مانند کاهش ارز مسافرتی یا ارائه نکردن ارز به کسانی که مقاصد مسافرتی و نه کاری و درمانی دارند، بود؛ زیرا افرادی که برای مسافرت به سفر خارجی می‌روند از توانایی مالی برای خرید ارز آزاد برخوردارند، لذا نباید در شرایط اقتصادی و محدودیت‌های ارزی چنین ارزی تخصیص داده شود.
وی گفت: در صورتی که نیازسنجی به درست‌ترین شکل ممکن انجام شود، آن زمان ارائه ارز به مسافران مشکلی ندارد و جایی برای سوءاستفاده از ارز دولتی و دریافت رانت ارزی برای برخی‌ها باقی نمی‌ماند. بی‌تردید عرضه ۵۰۰ دلار برای مسافرت تجاری و اداری کافی است، در غیر این صورت سایر نیازها نباید با قیمت‌های دولتی تأمین شود.
بانک مرکزی می‌گوید، تخصیص ارز مسافرتی هوایی به‌طور کامل در چارچوب نیاز ارزی احصاء شده در بخش سوم مقررات ارزی بانک مرکزی و برای مسافرت‌های هوایی با اهداف مختلفی نظیر زیارتی، گردشگری، آموزشی و اداری انجام می‌گیرد که قانونا بانک مرکزی مکلف به پاسخگویی به این تقاضا براساس نرخ مستخرج از مبادلات ارزی انجام شده در بازار رسمی ارز کشور است.