خوب و بد افزایش درآمد مالیاتی

به این دلیل که نرخ مالیات بر ارزش افزوده یک درصد افزایش می‌یابد و تاثیر مستقیم بر قیمت کالا و خدمات خواهد داشت. البته رئیس سازمان امور مالیاتی چندی پیش اعلام کرد که رئیس‌جمهور با طرح این سازمان مبنی بر افزایش سقف معافیت حقوق‌بگیران موافقت کرده اما در ادامه گزارش به این موضوع پرداخته‌ایم که درآمدهای مالیاتی که به عنوان یک درآمد پایدار تلقی می‌شود، در بودجه سال آینده چه وضعیتی خواهد داشت. 
از زمانی که بودجه۱۴۰۳ منتشر شده، بازار تحلیل‌ها درباره چگونگی وضعیت اقتصاد ایران در سال آینده گرم شده است. به گونه‌ای که برخی کارشناسان بر‌این باورند درسال آینده تورم سر به فلک می‌کشد و برخی دیگر عنوان می‌کنند اوضاع بهتر می‌شود. اما نکته جالب اینجاست، افرادی که به دنبال انتظارات تورمی در سال ۱۴۰۲ بودند، اکنون منتظر جهش قیمت‌ها در سال آینده هستند. در روزهای اخیر هم در فضای مجازی برخی افراد خود را کارشناس معرفی می‌کنند و به دنبال تحریک تقاضا در بازار هستند. درواقع این افراد سیگنال‌هایی می‌دهند که خیلی واقعیت ندارد.این افراد عنوان می‌کنند که درآمدهای مالیاتی سال آینده محقق نخواهد شد و این در حالی است که امسال بیشترین منابعی که دولت توانست به دست بیاورد از بخش مالیات بود. بررسی لایحه ارائه‌شده از سوی دولت نشان می‌دهد، رویکرد دولت به سمت افزایش درآمدهای مالیاتی حرکت کرده به‌گونه‌ای که برای تأمین نزدیک به ۶۰درصد از کل منابع بودجه سال آینده که حدودا ۱۴۹۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده، بر درآمدهای مالیاتی حساب شده است.در این بین، علاوه‌بر افزایش چشمگیر درآمدهای مالیاتی در سال آینده، افزایش حقوق ۱۸ درصدی کارمندان در کنار ثابت ماندن سقف معافیت مالیاتی حقوق و دستمزد، بسیار خبرساز شده است. تا‌جایی که دولت مجبور به واکنش به این موضوع شد و روز گذشته علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت از افزایش سقف معافیت مالیاتی حقوق و دستمزد به ۱۲ میلیون تومان خبر داد. اما بااین‌حال، تمرکز دولت بر افزایش درآمدهای پایدار غیرنفتی در لایحه بودجه سال آینده، حکایت از رویکردی تازه در بودجه‌ریزی کشور و جلوگیری از مصرف درآمدهای سرمایه‌ای، به‌منظور هزینه‌های جاری دولت دارد. باتوجه به شرایط اقتصادی کشور و وجود تورم بالای ۴۰ درصد در سال‌های گذشته، تمرکز دولت بر افزایش درآمدهای مالیاتی، باید مبتنی بر شناسایی مؤدیان جدید، جلوگیری از فرار مالیاتی و ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید باشد، نه افزایش میزان مالیات مؤدیان فعلی؛ مسأله‌ای که براساس اظهارات مسئولان سازمان امور مالیاتی و عملکرد این سازمان، به نظر می‌رسد در دستور کار دولت قرار دارد اما برخی کارشناسان مالیاتی با استناد به لایحه بودجه، نظر دیگری در این رابطه دارند.
   
درآمدهای بیشتر از تورم
برخی کارشناسان بر این باورند در سال آینده درآمدهای مالیاتی نزدیک به ۵۰درصد نسبت به سال جاری افزایش پیدا کرده که بخشی از آن، ناشی از بالا رفتن میزان تورم کشور است، البته تورم سال جاری حدود ۳۰تا۴۰درصد گزارش شده است. با‌افزایش قیمت خدمت یا کالای مورد فروش، به‌طور طبیعی درآمد افراد هم بالاتر رفته و به دنبال آن، درآمد مالیاتی ناشی از آن بیشتر می‌شود. به عبارتی در چنین حالتی درآمد واقعی افراد بیشتر نشده؛ بلکه این افزایش ناشی از تورم بوده است؛ بنابراین افزایش درآمد مالیاتی هم به معنای فشار مالیاتی نبوده؛ بلکه در میزان مالیات دریافتی تورم هم دیده شده است. برخی دیگر عنوان می‌کنند کف معافیت مالیاتی برای سال آینده، همانند سال جاری ۱۰میلیون تومان درنظر گرفته شده بود درحالی‌که باید میزان حداقل معافیت از مالیات افزایش پیدا کند، ازطرف دیگر چنانچه دولت قصد داشته باشد از ناحیه مالیات حقوق به درآمد مالیاتی مشخصی برسد، می‌بایست نرخ مالیات بر حقوق را درمورد پلکان‌های بالای درآمدی افزایش داده ونرخ مالیاتی کمتری بر پله‌های پایین‌تر لحاظ کند.
   
افزایش ارزش افزوده در لایحه پیشنهادشده توسط دولت، نرخ مالیات
بر ارزش‌افزوده یا مالیات بر مصرف از ۹ درصد به ۱۰ درصد افزایش یافته در صورتی که این مالیات را مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌کند، یعنی با وضع این مالیات فشار بیشتری به افراد با درآمد پایین‌تر می‌آید؛ زیرا مالیات بر ارزش افزوده صرفا به کالا و خدمت تعلق دارد و درآمد افراد مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. البته دررابطه‌با مالیات بر ارزش‌افزوده این توجیه وجود دارد که کالاهای اساسی و موردنیاز مردم از این نوع مالیات معاف هستند و از این ناحیه فشاری به مردم وارد نمی‌شود اما از نگاه عدالت مالیاتی، بهتر است فشار یا بار مالیاتی بر مالیات بر ارزش‌افزوده نباشد.
   
رشد پایه‌های مالیاتی را پیگیری کنید
علی ملک‌زاده، کارشناس امور مالیاتی با اشاره به برخی سازوکارها برای افزایش درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده بیان کرد: بندی از لایحه بودجه درخصوص شناسایی و دریافت مالیات از حساب‌های با فعالیت تجاری است؛ ولی بخش دیگری از لایحه مالیات در بودجه قابل‌ دفاع نبوده و نیاز به اصلاح دارد؛ مانند مالیات برحقوق زیرا عمده حقوق‌بگیران جامعه درآمدهای پایین‌تری داشته و جزو اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه محسوب می‌شوند. ملک‌زاده با ابراز تأسف از این‌که بخش بزرگی از فعالیت‌های اقتصادی کشور در بخش غیرشفاف مالیاتی انجام می‌شود، تصریح کرد: ضرورت دارد تا ضمن شناسایی‌کردن آنها با فرار مالیاتی نیز برخورد صورت گیرد و از سوی دیگر سایر بخش‌هایی که مالیات پرداختی آنها طبق قانون مالیات صحیح نبوده نیز می‌بایست به سمت پرداخت مالیات با نرخ واقعی موجود در قانون حرکت کنند. از طرف دیگر بخشی از مشکلات ساختاری در نظام مالیاتی به‌نظام معافیت‌های قانون مالیاتی مربوط می‌شود و نیاز است تا با کاهش معافیت‌های بی‌شمار، نسبت به هدفمند شدن آنها گام‌های مؤثری برداشته شود.اگر دولت قصد افزایش درآمدهای مالیاتی داشته‌باشد، نیاز است تا با شفافیت بخش غیرشفاف این دسته را نیز به پرداخت‌کنندگان مالیات اضافه کند و همچنین با تمرکز بر مالیات‌بردرآمد طبقات بالای درآمدی و ثروتمندان، مالیات بیشتری از این قشر دریافت کند.