از کتاب برای کتاب

«کتاب» به مثابه رسانه این روز‌ها با گسترش رسانه‌های متنوع هنوز در قید حیاتی مبارک است و گرچه در قالب دیجیتال هم به بازار عرضه می‌شود یا با رسانه‌های دیگر همچون رادیو و تلویزیون بده‌بستان دارد، اما برای بسیاری همچنان نخستین انتخاب در رفاقت است. همان‌طور که اشاره شد سیما‌و‌صدا هر دو تلاش داشتند در قالب‌هایی همچون سریال‌های نمایشی یا برنامه، مددرسان حفظ این مهم در سبد فرهنگی خانواده‌ها باشند. همان‌قدر که خود این رسانه‌ها برای تولید محتوا از محضر کتاب بهره می‌برند، همان اندازه هم به ترویج کتابخوانی بپردازند و مبلغ آن در جامعه باشند. در این مسیر برنامه‌هایی به صورت ویژه در هفته کتاب، زمان برگزاری نمایشگاه کتاب یا به صورت روتین در سال راهی آنتن رادیو و تلویزیون یا در تلوبیون بارگذاری می‌شوند. در نوشتار پیش‌رو نگاهی به برخی از این برنامه‌ها داشتیم و از جایگاه کتاب در در این رسانه‌ها گفتیم. همچنین با برخی از دست‌اندرکاران این حوزه از جمله مجید صحاف مدیر شبکه تلویزیون اینترنتی کتاب، محمدحسین الفت‌پور تهیه‌کننده مجموعه «نقاشی نقاشی» و... گپ زدیم.

شاید در این مجال نشود از تمام برنامه‌هایی بگوییم که در رادیو و تلویزیون با محوریت کتاب و کتابخوانی روی آنتن رفتند، اما می‌توان به برخی از آن‌ها که زمان زیادی از حضورشان بر آنتن نگذشته نگاه داشت و به معرفی تعدادی از برنامه‌های تازه رادیو، تلویزیون و تلوبیون هم پرداخت.

همان‌طور که گفته شد در ایام هفته‌کتاب و کتابخوانی، غالب برنامه‌های صداوسیما منعطف با این رویداد برنامه‌‎های خود را به آنتن می‌فرستند و تعدادی برنامه تازه نیز راهی آنتن می‌شوند. 

زندگی در حوالی کتاب

از برنامه‌های تازه مرتبط با هفته کتاب، «حوالی کتاب» است. ویژه‌برنامه زنده حوالی کتاب همزمان با شروع سی‌ویکمین دوره هفته‌کتاب از ۲۳ آبان روی آنتن رفته و به مدت یک هفته هر روز ساعت ۱۵‌و‌۳۰‌دقیقه از شبکه تهران پخش می‌شود. این ویژه‌برنامه از استودیوی شبکه کتاب با اجرای مرتضی پرنیان به مدت ۳۰‌دقیقه به رویداد‌های مهم فرهنگی هفته‌کتاب می‌پردازد. ویژه‌برنامه حوالی کتاب با شعار «آینده خواندنی است» با بخش‌هایی مانند گفتگو با اهالی کتاب (نویسندگان، ناشران، مروجین کتاب و...) معرفی تازه‌های کتاب، گزارش از فعالیت هفته‌کتاب در کشور و... پخش می‌شود. ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه یکی از اهداف این برنامه فرهنگی است که در هشت قسمت به‌طور همزمان از شبکه تهران و شبکه اینترنتی کتاب روی آنتن می‌رود. 

ترویج استفاده کودکان از کتابخانه

مجموعه «نقاشی نقاشی» شبکه پویا از آثاری است که مخاطبان را به بهره‌بردن از کتابخانه ترغیب می‌کند. برنامه‌های «ببین و بدون» هم از شبکه نهال ویژه‌برنامه‌ای را برای هفته‌کتاب دارد. محمدحسین الفت‌پور، تهیه‌کننده مجموعه نقاشی نقاشی است که فصل ۲۵ این کار روی آنتن شبکه پویاست. وی در گفتگو با جام‌جم در‌خصوص اهدافی که از ساخت این برنامه با محوریت استفاده از کتابخانه دنبال می‌کند، می‌گوید: سری جدید این برنامه که در حال حاضر روی آنتن است با حمایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تولید شده‌است. ما سعی کردیم در این برنامه با توجه به اهداف نهاد کتابخانه‌ها ترویج استفاده از کتابخانه را داشته‌باشیم.

وی می‌افزاید: من از فصل ۱۸ با این برنامه همکاری می‌کنم و سعی کردیم روی هر فصل تغییراتی را ایجاد کنیم. به عنوان مثال روی بحث پویانمایی تمرکز کردیم، ضمن این‌که روی شخصیت‌هایی که وجود داشت موضوعاتی که برای کودک مناسب است را مطرح کردیم. به تعبیری از علاقه بچه‌ها که دوست دارند آثاری از خودشان را روی آنتن شبکه ببینند استفاده کنیم و به بچه‌ها محتوا بدهیم. البته محتوا‌ها متفاوت بوده، مثلا محتوا‌های مناسبتی مثل شهادت‌ها و ولادت‌ها و همچنین روی مناسبت‌های ملی در این برنامه کار کردیم و موضوعات خاصی را مدنظر قرار دادیم. مثلا به انرژی‌های پاک، هویت ملی و اقتدار ملی و... پرداختیم که در فصل‌های قبل به این موضوعات پرداخته شده‌بود.

وی در ادامه عنوان می‌کند: در این فصل کاملا ماهیت برنامه را در قالب برنامه‌سازی تغییر دادیم. شخصیت‌های برنامه را هم تغییر دادیم. ضمن این‌که قالب رئال انیمیشن را برای این فصل انتخاب کردیم. این فصل در ۱۹۵ قسمت تولید شده که با این محوریت ساخته شده‌است.

الفت‌پور درباره شخصیت‌های اصلی این مجموعه توضیح می‌دهد: اوس حبیب و گردو شخصیت‌های اصلی این مجموعه هستند که محتوا‌هایی مرتبط با محوریت فصل جدید را به بچه‌ها ارائه داده‌ایم و همچنین در یکی دو میانبرنامه به ترویج و استفاده کودکان از کتابخانه پرداختیم. موضوعاتی مثل خوب دیدن، خوب شنیدن و توجه به اطراف را در این برنامه مدنظر قرار داده‌ایم.

وی درباره بازخورد و تاثیر برنامه روی کودکان بیان می‌کند: ما بازخورد‌های جالبی از مخاطبان‌مان داشتیم، البته در نمایشگاه کتاب امسال در اردیبهشتماه اوس حبیب را بردیم و با استقبال خوبی از جانب کودکان روبه‌رو شد و بازخورد خوبی از بچه‌ها گرفتیم.

با هم بخوانیم

معرفی کتاب در برنامه‎‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی از دیرباز رسم بوده‌است. برخی برنامه‌‎ها که به ظاهر ارتباطی هم با حوزه کتاب نداشتند این رسم را به‌جا آوردند. علاوه بر این برنامه‌ای با عنوان کتاب خوب روی آنتن شبکه تهران است که در آیتمی کوتاه کتابی را برای مخاطبان معرفی می‌کند. برای مثال به‌تازگی کتاب «خط‌مقدم» درباره شهید حسن طهرانی‌مقدم معرفی و طریقه تهیه آن بیان شد.

«و، اما امروز» چه خبر؟ 

مجله صبحگاهی شبکه آموزش سیما با موضوعات فرهنگی، ورزشی، سبک زندگی و مرور مهم‌ترین خبر‌های روز روی آنتن می‌رود. در بخشی از این برنامه بسته‌های خبری درباره رویداد‌های فرهنگی و هنری به مخاطبان ارائه و پیشنهاد‌های فرهنگی مثل تماشای تئاتر و... هم مطرح می‌شود. معرفی کتاب هم گاهی در این بخش همراه مخاطبان است. 

تورق جلد دوم

برنامه جلد دوم در بستر شبکه تلوبیونی کتاب در گفتگو با نویسنده یک کتاب، به حاشیه‌های تولید آن می‌پردازد. در آیتم‌های تولیدی این برنامه یکساعته سری به محل کار و منزل نویسنده زده می‌شود و با او درباره خودش، خانواده و دوستانش در یک فضای صمیمی گفتگو می‌کنند تا مخاطبان با سبک زندگی و شیوه نوشتن وی آشنا شوند. داخل استودیوی برنامه هم مجری درباره یکی از کتاب‌های آن نویسنده حرف می‌زند.

نذر کتاب سوادیاران

«یکی از دستاورد‌های انقلاب تاسیس سازمان نهضت سوادآموزی است که در دی‌ماه ۱۳۵۸ اتفاق افتاد. از آنجا که من آشنایی نزدیکی با این سازمان دارم و همچنین سال‌هاست همکاری دارم و می‌دانم تا چه حد آدم‌های بی‌ادعایی دارد که در این سازمان مشغول به کار هستند و از اقدامات آن‌ها نیز اطلاع دارم، بر آن شدیم سریال‌هایی با این مضمون بسازیم.» این را عبدالرضا فیروزان، کارگردان و تهیه‌کننده مجموعه سوادیاران به جام‌جم گفته‌بود. مجموعه مذکور با محوریت سوادآموزی و اهمیت آن ساخته شده است که فصلی از آن روی آنتن شبکه آموزش سیماست. در این سریال که می‌شود گفت به نوعی محتوایی مرتبط با موضوع کتاب دارد، قسمتی به موضوع نذر کتاب اختصاص داشت که در هفته‌کتاب روی آنتن رفت. 

گپ و گفت‌های کتابی

یکی از شهره‌ترین و البته محبوب‌ترین برنامه‌های سیما در حوزه کتاب برنامه کتاب‌باز بود که از شبکه نسیم پخش می‌شد. این برنامه که در پنج فصل روی آنتن رفت با حضور چهره‌های برجسته در جایگاه مهمان از جمله زنده‌یاد جمشید مشایخی، هوشنگ مراد‌ی‌کرمانی، لوریس چکناواریان، بهروز رضوی و... ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کرد به حدی که هنوز بخش‌هایی از گپ و گفت‌های این برنامه در فضای مجازی بازنشر می‌شود. «کتاب‌باز» این روز‌ها در صفحه ویژه کتاب تلوبیون قابل دسترس است. 

همراهی با کتاب خوب

«کتاب خوب» از برنامه‌های شبکه چهار سیما بود که در هر قسمت با حضور یک مهمان درباره مسأله‌ای اجتماعی گفتگو می‌کند. این برنامه در چند فصل تلاش می‌کرد یادآوری کند هر کتابی خوب نیست، اما کتاب‌های خوب به مخاطب کمک می‌کند مسائل اجتماعی را که در هر قسمت طرح می‌شود با وسعت بنگرد. ایرج نوذری، مجری این برنامه با افرادی همچون خسرو معتضد، جهانگیر الماسی و... گفتگو کرد. برای دسترسی به این برنامه می‌توانید به صفحه اختصاصی تلوبیون برای سی و یکمین دوره هفته‌کتاب مراجعه کنید.

آشتی با کتاب

تلویزیون معمولا برنامه‌هایی با محوریت کتاب و ترویج کتابخوانی در شبکه‌های مختلف دارد که یکی از این برنامه‌ها مسابقه‌ای با همین موضوع به نام «دیدی نو» به تهیه‌کنندگی مهران میرصالحی در شبکه نسیم بود. در مسابقه دیدی نو با اجرای شهرام شکیبا سعی شده‌بود بیشتر شرکت‌کنندگان، افراد و اشخاصی باشند که از فضای مطالعه و کتاب تقریبا دور بوده یا به زبان ساده اهل کتاب نبودند. خانواده‌ها در گروه‌های مختلف با توجه به آیتم‌های طراحی شده در این مسابقه که برای گروه‌های سنی مختلف طراحی شده‌بود شرکت کردند. میرصالحی پیشتر در گفتگو با جام‌جم بیان کرد: رواج موضوع کتابخوانی براساس روش‌های تاثیرگذار و همسو با ذائقه مخاطب امروز مهم‌ترین ویژگی این مسابقه از دیدگاه فرم و قالب است. تمام تلاش برنامه‌سازان دیدی نو این است که بتوانند بین مطالعه و خانواده پل بزنند و مطالعه را از آن حالت فردی بودنش خارج کنند و نشان بدهند که کتاب می‌تواند عامل نزدیکی فکری اعضای خانواده در این دوره باشد که موبایل و شبکه‌های اجتماعی می‌خواهند این نزدیکی را از بین ببرند.

گردش در قفسه‌ها

بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی تلاش کرده‌اند مخاطبان را به سمت مطالعه کتاب بکشانند. در این میان به نظر می‌رسد برنامه کتابگردی از شکبه افق در نظر داشت ترویج کتابخوانی را به شیوه متفاوتی انجام دهد. این برنامه تلاش کرد با تولید برنامه‌های کوتاه، کتاب‌ها را به شکل موضوعی معرفی و مخاطبان را به خود جذب کند. پوریا نجفی، تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه معتقد است که تماشای برنامه‌های کتابخوانی هم مثل کتاب خواندن نیاز به حوصله دارد. او تلاش کرد در این برنامه، به شکل مینیمال و سریع، سراغ بخش جذاب کتاب خواندن برود. نجفی درخصوص دلیل و روند شکل‌گیری این برنامه پیشتر به جام‌جم گفته‌بود: هدف از ساخت این برنامه، ترویج کتابخوانی بوده، اما نه به صورت خشک و مصنوعی. تلاش کردیم ترویج کتابخوانی را به گونه متفاوتی از دیگر برنامه‌ها انجام دهیم. به نظرم چیزی که برنامه ما را متفاوت کرده این است که ما برای ساخت این برنامه به کتابفروشی‌ها می‌رویم. درواقع به کتابفروشی‌های سطح شهر سر می‌زنیم، کتاب‌های ان را از آن کتابفروشی انتخاب می‌کنیم و در هر برنامه، یک یا چند کتاب را معرفی می‌کنیم. در این معرفی از نویسنده یا مترجم، روایت کتاب، فونت، چاپ، کاغذ و موارد دیگر می‌گوییم و درنهایت یک کتاب را تنبل‌خوانی می‌کنیم. 

امواج خواندنی در هفته‌کتاب و کتابخوانی

شبکه‌های مختلف رادیویی در هفته‌کتاب و کتابخوانی با دست پر به این رویداد فرهنگی می‌پردازند. این شبکه‌ها با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی در بین خانواد‌ه‌ها، با معرفی کتاب‌های حوزه‌های مختلف و تازه‌های نشر همراه مخاطبان خواهند بود.

تدارک رادیو ایران 

رادیو ایران با پویش من کتاب می‌خوانم به استقبال از هفته‌کتاب و کتابخوانی می‌رود، این پویش تا‌کنون بیش از ده دوره در رادیو ایران برگزار شده و از قدیمی‌ترین پویش‌های صداوسیما و رادیو ایران است.

این پویش با هدف گسترش فرهنگ کتابخوانی و افزایش مطالعه برگزار می‌شود. برنامه «سلام صبح بخیر» با پخش گزارش‌های مختلف به ترویج فرهنگ مطالعه می‌پردازد. این برنامه از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۶ و ۱۵ دقیقه روانه آنتن رادیو ایران می‌شود.

 برنامه «خانه و خانواده» در بخش‌های مختلف به ترویج فرهنگ کتابخوانی در بین خانواده‌ها، نقش و تاثیر خانواده بر مطالعه فرزندان می‌پردازد. این برنامه شنبه تا چهارشنبه ساعت ۹ تقدیم مخاطبان رادیو ایران می‌شود. برنامه «پلاک هشت» در راستا با فرهنگ و ترویج مطالعه به معرفی کتاب‌های دفاع‌مقدس می‌پردازد. این برنامه از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۲ و ۱۰ دقیقه روی آنتن می‌رود.

اما برنامه «باغ هنر» به صورت ویژه و تخصصی در ادامه حرکت من کتاب میخوانم، پویشی را برای معرفی کتاب‌های تازه تا ۲۴ آذر، روز پژوهش برپا می‌کند، در این پویش شنوندگان رادیو ایران می‌توانند تازه‌ترین کتاب‌هایی که مطالعه کرده‌اند را در برنامه معرفی کنند. علاوه‌بر این، پوشش رویداد‌های کتاب و کتابخوانی و گفتگو با نویسندگان و مسئولان از دیگر بخش‌های برنامه است که از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۶ پخش می‌شود.

برنامه «شب‌بخیر کوچولو» در قصه‌های مختلف برای کودکان از اهمیت کتاب خواندن می‌گوید. این برنامه نیز از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۱ و ۳۵ دقیقه تقدیم می‌شود. برنامه تخصصی «تالار آیینه» که همواره معرفی کتاب انجام می‌دهد، به صورت ویژه به تازه‌ترین کتاب‌های منتشر‌شده می‌پردازد. این برنامه از شنبه تا سه‌شنبه ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه روانه آنتن می‌شود. برنامه «پارسی‌گویان» نیز به معرفی کتاب‌های کهن فارسی و خوانش اشعار آنان می‌پردازد. این برنامه پنج‌شنبه‌ها ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه پخش می‌شود.

برنامه «قصه ظهر جمعه» نیز در هفته‌کتاب و کتابخوانی به معرفی کتاب‌های کهن و داستان‌های قدیمی می‌پردازد. این برنامه جمعه‌ها ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه از رادیو ایران موج اف‌ام ردیف ۹۰ مگاهرتز و موج ای‌ام ردیف ۵۵۸ کیلوهرتز پخش می‌شود.

رادیو معارف و «یار مهربان»

رادیو معارف در سه برنامه به موضوع کتاب و کتابخوانی می‌پردازد. «مهربان باشیم» که هر روز ساعت ۶ و ۵۰ دقیقه تا ۸ صبح به طور ویژه به این موضوع می‌پردازد.
«یار مهربان» برنامه مسابقه‌ای ویژه کتابخوانی و معرفی کتاب که هر روز ساعت ۱۹ تا ۲۰ پخش می‌شود. در برنامه «شاخص» هم از شنبه تا پنجشنبه ساعت ۹ و ۴۵ دقیقه به طور ویژه به موضوع کتاب و کتابخوانی پرداخته می‌شود.

همچنین برنامه‌های «یار مهربان» و «روایت کتاب» که به‌صورت نمایشی است، هر روز به‌جز جمعه‌ها ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه به صورت روتین درباره کتاب و کتابخوانی پخش خواهد شد. «پرسمان انقلاب» که پنجشنبه‌ها ساعت ۱۶ شنیده می‌شود و «پرسمان قرآنی» که شنبه‌ها ساعت ۱۶ پخش می‌شود، آیتم معرفی کتاب دارد.

همراه با رادیو تهران

برنامه «شهر آفتاب» رادیو تهران وضعیت مطالعه و کتابخوانی در ایران و علت پایین بودن آن نسبت به سایر کشور‌ها را بررسی می‌کند و «خانواده تهرانی» که از شنبه تا چهارشنبه روی آنتن می‌رود با هدف ترویج کتابخوانی بین اعضای خانواده، روی آنتن می‌رود.

برنامه «بازار تهران» رادیو تهران که از ساعت ۱۱ پخش می‌شود به ضرورت افزایش سهم کتاب در سبد زندگی مردم می‌پردازد. همچنین برنامه «گفتاورد» و برنامه «تهران من» نیز ویژه هفته‌کتاب و کتابخوانی از موج اف. ام ردیف ۹۴ مگاهرتز پخش می‌شوند.

رادیو نمایش در «زورق خیال»

برنامه‌های روتین کتاب و کتابخوانی «زورق خیال» با گویندگی ایوب آقاخانی، ساعت ۳۰ دقیقه بامداد هرشب از رادیو نمایش پخش می‌شود که به خوانش کتاب می‌پردازد. «راویان خیال» نیز با گویندگی پریسا جمالی و کارشناسی زهرا بیابانی، شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه به معرفی نویسندگان و آثارشان می‌پردازد.

کتاب فرهنگ دیدنی شد 

گروه جامعه و کتاب رادیو فرهنگ برنامه «کتاب‌بان» را یکشنبه‌ها ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه با محوریت معرفی مروجان کتاب و راه‌های ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه روانه آنتن می‌کند، «چاپخانه» نیز در این روز ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه به معرفی دو کتاب از تازه‌های نشر اختصاص دارد.

برنامه «کتاب فرهنگ» با محوریت شعار هفته‌کتاب «آینده خواندنی است» تا۳۰ آبان رادیویی و تصویری از رادیو فرهنگ و پایگاه ایرانصدا پخش می‌شود. یکی از ماموریت‌های رادیو فرهنگ تولید محتوا، حمایت، ترغیب و ترویج فعالیت‌های رسانه‌ای موفق در زمینه کتاب و هر فعالیت رسانه‌ای است که بتواند به نحوی در خدمت کتاب، کتابخوانی و صنعت نشر کشور باشد؛ لذا در کتاب فرهنگ، اطلاع‌رسانی از فعالیت‌ها و همراهی با سی‌ویکمین دوره هفته‌کتاب از اولویت‌های برنامه‌سازی قرار گرفته است. رادیو فرهنگ برنامه‌ریزی کرده که برنامه کتاب فرهنگ را به طور ویژه از استودیو ۱۷ معاونت صدا از طریق موج اف‌ام، ردیف ۱۰۶ مگاهرتز و ای‌ام ۵۸۵ کیلوهرتز پخش کند، این برنامه از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی ایرانصدا و رادیو فرهنگ به شکل تصویری پخش می‌شود. برنامه کتاب فرهنگ از شنبه تا چهارشنبه هر روز با یک موضوع و تهیه‌کننده، ساعت ۱۸ به موضوعاتی با محور کتاب می‌پردازد.

منصوره کردی، مدیر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ با اشاره به تغییرات پخش برخی برنامه‌ها در هفته‌کتاب بیان کرد: سی و یکمین دوره هفته‌کتاب جمهوری اسلامی ایران از سه‌شنبه ۲۳ آبان با شعار «آینده خواندنی است» آغاز شد. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، هر روز از این هفته به اسمی نامگذاری شده است و برنامه کتاب فرهنگ نیز طبق این نامگذاری، برنامه‌های هفته‌کتاب را همراهی می‌کند.

وی افزود: در هر روز از این هفته، یکی از تهیه‌کنندگان گروه تاریخ و اندیشه تدارک برنامه کتاب فرهنگ را برعهده دارد، فاطمه محمدیان‌فر، امیرحسین محمودی، یلدا احتشامی و معصومه‌سادات علوی‌نکو تهیه‌کنندگانی هستند که در کنار گوینده، کارشناس-مجری، گزارشگر و هماهنگی، برنامه ویژه هفته‌کتاب جمهوری اسلامی ایران را تهیه کرده و در کنار توجه به موضوع کودک و نوجوان به موضوع عدالت فرهنگی، روانشناسی و تاریخ نیز توجه می‌کنند.

مدیر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ توضیح داد: یکی از ماموریت‌های رادیو فرهنگ تولید محتوا، حمایت، ترغیب و ترویج فعالیت‌های رسانه‌ای موفق در زمینه کتاب و هر فعالیت رسانه‌ای است که بتواند به نحوی در خدمت کتاب، کتاب‌خوانی و صنعت نشر کشور باشد، لذا در کتاب فرهنگ، اطلاع‌رسانی از فعالیت‌ها و همراهی با سی و یکمین دوره هفته‌کتاب از اولویت‌های برنامه‌سازی است.

کردی با اشاره به دیگر برنامه‌های اختصاصی در هفته‌کتاب ادامه داد: هر روز از هفته‌کتاب یکی از خبرنگاران کتاب، اخبار روز را برای شنوندگان رادیو فرهنگ اطلاع‌رسانی می‌کند. همچنین با توجه به برگزاری جشن انتخاب پایتخت کتاب در هفته‌کتاب و برگزاری جشنواره کتاب روستا در این برنامه به طور ویژه به این موضوعات پرداخته می‌شود.

بازار کتاب در رادیو اقتصاد

رادیو اقتصاد در برنامه «گذر بازار» در هفته‌کتاب و کتاب خوانی به مقوله کتاب می‌پردازد. برنامه «گذر بازار» یک جنگ عصرگاهی مفرح است که ضمن ایجاد فضایی سرگرم کننده، به طرح موضوع‌های اجتماعی و اقتصادی نیز می‌پردازد. این برنامه در آیتم بازار فرهنگ همزمان با هفته کتابخوانی با حضور صاحبنظران حوزه کتاب مباحث بازار کتاب و گردش مالی حاصل از خرید و فروش و مطالعه کتاب را مورد بررسی قرار می‌دهد، این برنامه شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۶ پخش می‌شود.

سلامتی با «عشق کتاب» 

برنامه «عشق کتاب» برای دوستداران کتاب و با هدف معرفی کتاب‌های حوزه روان‌شناسی و گپ و گفت با نویسندگان، مترجمان و اهل کتاب و قلم با هدف ترویج کتابخوانی از رادیو سلامت پخش می‌شود. این برنامه شامل بخش‌های متنوع است که بخش «کتاب امروز» به معرفی کتاب‌های حوزه روانشناسی اختصاص دارد و همچنین بخش «کتاب تازه» هم در قالب گفتگو با مروجان کتابخوانی و کتابخوان‌ها پخش می‌شود. این برنامه را روز‌های یکشنبه ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه از رادیو سلامت بشنوید.

رادیو جوان در «کافه رادیو» 

در «کافه رادیو» رادیو جوان بخشی به ادبیات جهان اختصاص دارد که هر روز کتاب‌های مختلفی را معرفی و آثار ادبی مشهور را بررسی می‌کند. این بخش فرصتی برای شناخت نویسندگان برجسته و آثارشان در سطح جهانی فراهم می‌کند و به علاقه‌مندان به ادبیات، اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌دهد. همچنین، این برنامه فرهنگ خواندن و خلاقیت ادبی را در جامعه ترویج می‌دهد و فرصتی مناسب برای تبادل نظر و بحث درباره ادبیات جهانی فراهم می‌کند. این برنامه از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۵ تقدیم شنوندگان رادیو جوان می‌شود. 

برنامه «کتاب دوست» رادیو جوان نیز به معرفی کتاب‌هایی که برای نوجوانان نوشته شده، می‌پردازد. این برنامه، با هدف ترویج فرهنگ خواندن در بین جوانان و تشویق آن‌ها به خواندن، آثار متنوع و جذابی را معرفی می‌کند و بخشی از کتاب‌ها را به صورت خوانش عمومی به اشتراک می‌گذارد. این برنامه سعی می‌کند تا جوانان را به دنیای جذاب و الهام‌بخش کتاب‌ها هدایت کند و به عنوان راهنمایی کامل در مسیر خواندن عمل کند. این برنامه پنجشنبه و جمعه‌ها ساعت ۱۴ و ۱۵ دقیقه از موج اف. ام ردیف ۸۸ مگاهرتز تقدیم شنوندگان می‌شود. همچنین برنامه «جوان ایرانی سلام»، «جوونی مجاز» و «جورواجور» نیز به مناسبت کتاب و کتابخوانی به معرفی کتاب می‌پردازند.

کتابخوانی با امیرحسین مدرس 

شبکه رادیویی صبا در هفته‌کتاب و کتابخوانی برنامه ادبی «مشتاق دیدار» را با موضوع کتاب راهی آنتن می‌کند. در این برنامه امیرحسین مدرس به مخاطبان کتاب‌های جالب و خواندنی را معرفی می‌کند. این برنامه شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه تقدیم مخاطبان می‌شود.

«صد و یک راه برای کتاب نخواندن» عنوان برنامه دیگری است که به صورت ویژه هفته‌کتاب و کتابخوانی را گرامی می‌دارد. این برنامه تا ۳۰ آبان با صد و یک راه به معرفی کتاب می‌پردازد، ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه با رادیو صبا همراه شوید.

رادیو پیام و «پیام روز» 

«پیام روز» به مدت ۲ دقیقه، بسته خدمات عمومی در مورد هفته‌کتاب و کتابخوانی است.

دوستی ورزش و کتاب

شبکه رادیویی ورزش هر روز از ساعت ۱۲ تا ۱۳ به صورت زنده و مستقیم از مصلی حضرت امام خمینی (ره)، محل برگزاری سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در قالب برنامه به اضافه ورزش در خدمت دوستداران یار مهربان است. 

نگاهی به برنامه‌سازی تلویزیونی د ر حوزه کتاب

کاش همیشه پای یک کتاب د ر میان باشد 

شاید یکی از مهم‌ترین منابعی که می‌تواند اطلاعاتی از کتاب‌های روز و تازه منتشر شد ه را د ر اختیار علاقه‌مند ان قرار د هد تلویزیون باشد. این بحث بار‌ها از سوی ناشران مطرح شد ه و بار‌ها اشاره کرد ه‌اند که تلویزیون با معرفی کتاب نقش مهمی را د ر بازار کتاب ایفا خواهد کرد. استقبال ناشران و مخاطبان از چنین برنامه‌هایی نشان می‌د هد که این تلاش د ر د وره تحولی رسانه‌ملی باید بیش‌تر از این‌ها افزایش یابد؛ چه بسا این‌گونه معرفی کتاب از برگزاری چند ین نمایشگاه هم مؤثرتر باشد و نیاز آن‌هایی را که می‌خواهند از تازه‌های نشر با خبر شوند به‌راحتی مرتفع کند. برنامه‌ریزی برای تد اوم چنین برنامه‌هایی یکی از نکاتی است که د ر این راه باید مورد توجه قرار بگیرد. تلویزیون می‌تواند با اطلاع‌رسانی مناسب، بینند گان را به خرید ن و خواند ن کتاب‌های پرفروش تشویق کند. این اتفاق می‌تواند د ر بخش پیام‌های بازرگانی تلویزیون هم بیفتد. همان‌طور که تلویزیون کتاب‌های تست‌زنی، کمک‌آموزشی و آماد گی برای آزمون‌های سراسری را تبلیغ می‌کند، می‌تواند پرفروش‌ترین کتاب‌های هر ماه بازار نشر را روی آنتن معرفی و تبلیغ کند.

د ر هر صورت اتفاقی که باید برای کتاب د ر صد اوسیما بیفتد، این است که کتاب باید از طریق این رسانه وارد زند گی و سبد خرید مرد م شود. تلویزیون می‌تواند با برنامه‌های متنوع با محوریت کتاب یا گنجاند ن بخش‌هایی مربوط به کتاب د ر برنامه‌های ترکیبی صبحگاهی و عصرگاهی کاری کند که مرد م د ر وجود خود احساس نیاز کنند و خانواد ه‌ها بد انند اگر برای فرزند ان خود کتاب می‌خرند، هزینه اضافی نکرد ه‌اند، بلکه فرهنگ‌سازی کرد ه و آیند ه فرزند خود را د ر راه د رست پیش برد ه‌اند.

 راضیه تجار، از نویسند گان بنام ایرانی معتقد است که بسیاری از خانواد ه‌ها از طریق تلویزیون آموزش می‌بینند. نویسند ه «آرام شب به خیر» توضیح می‌د هد : د عوت از نویسند ه و معرفی کتاب‌های خوب از طریق تلویزیون و همچنین نقد آثار از طریق این رسانه می‌تواند د ر توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی مؤثر واقع شود.

نویسند ه کتاب «اسم تو مصطفاست» تأکید می‌کند : تلویزیون می‌تواند سهم عمد ه‌ای د ر بازگرد اند ن فرهنگ کتاب‌خوانی به میان مرد م د اشته‌باشد، به شرط آن‌که هم تعامل خوبی با ناشران و هم با نویسند گان د اشته و با د عوت از آن‌ها بتواند رسالت فرهنگی خود را به سرانجام برساند.

تجار بر این باور است که هم‌اکنون مشکلات بسیاری گریبانگیر صنعت نشر شد ه‌است و ناشران بسیاری قد رت توزیع و پخش کتاب را ند ارند. د ر این زمان قطعا به همان میزان مرد م نیز برای یافتن کتاب مورد نظر خود با مشکل مواجه خواهند شد. پس د ر این میان لازم است رسانه‌ای همچون رسانه‌ملی نقش واسطه‌ای د اشته حد اقل با معرفی کتاب‌های مناسب د ر همه مقاطع سنی، هم باری از د وش صنعتگران هنرمند و هنرد وست برد ارد و هم با د عوت از نویسند گان بنام اد بیات ایران، نقطه آغازینی برای تعامل گسترد ه با جامعه اد بی کشور برای خود تعریف کند.

کتابخوانی نیاز به جریان‌سازی د ارد 

 ید ا... گود رزی، مد یر گروه فرهنگ و تمد ن راد یو ایران یکی از د غد غه‌های رسانه را معرفی کتاب‌های مفید عنوان می‌کند و به جام‌جم می‌گوید : شبکه راد یویی ایران د ر طول سال برنامه‌های خاصی را برای معرفی کتاب و ترویج کتابخوانی د ر سطح جامعه برنامه‌ریزی می‌کند که از آن میان می‌توان به تولید برنامه‌های «تالار آینه» و «باغ هنر» اشاره کرد.

وی تصریح می‌کند : شبکه راد ویی ایران حتی د ر جشنواره رسانه و کتاب توانست عنوان بهترین شبکه د ر خصوص معرفی کتاب را به خود اختصاص د هد که این موضوع بیانگر اهمیت دادن مد یران و برنامه‌سازان شبکه به کتاب و معرفی آن است.

گود رزی می‌افزاید : برنامه‌هایی که حتی به صورت عام برای شنوند گان پخش می‌شود، بخش‌هایی را با عنوان معرفی کتاب د ر برنامه خود د ارند که می‌توان از برنامه پرمخاطب «راه شب» یاد کرد که همیشه به این موضوع توجهی خاص د اشته‌است.

این شاعر و ترانه‌سرا با اشاره به مشکلات معرفی کتاب د ر رسانه تأکید می‌کند : هنوز مسئولان حوزه نشر، توزیع و تولید کتاب نتوانسته‌اند ارتباط خوبی با رسانه د اشته‌باشند و حتی خود شان برای معرفی کتاب یا ترویج فرهنگ کتابخوانی سیاست‌گذاری کنند تا رسانه‌ها نیز بتوانند د ر این حوزه برنامه‌ریزی کنند.

مترجم کتاب «آواز د ر د ستگاه عشق» اضافه می‌کند : با توجه به برگزای نمایشگاه کتاب تهران، همیشه شبکه راد یویی ایران د ر نمایشگاه حضور پید ا می‌کند و برنامه‌هایی را به صورت زند ه برای شنوند گان پخش می‌کند که با استقبال شنوند گان و نویسند گان مواجه می‌شود.

گودرزی در پایان تأکید می‌کند : راد یو ایران سال گذشته پیشنهاد‌ی فراگیر مبنی بر تاسیس کتابخانه ملی مجازی را پیشنهاد د اد تا ایرانیان د ر سراسر جهان بتوانند از کتاب‌های آن استفاد ه کنند. امسال نیز این پیشنهاد را پیگیری می‌کنیم.

پخش ۸۰ ساعت برنامه مرتبط با کتاب

حدود یک سال قبل و در همین روز‌ها بود که شبکه کتاب کارش را در بستر فضای مجازی آغاز کرد. حالا در یکسالگی این شبکه، برنامه‌هایی ویژه برای مخاطبان این شبکه در نظر گرفته شده‌است. مجید صحاف، مدیر شبکه کتاب در خصوص برنامه‌های این شبکه برای هفته کتاب، به جام‌جم می‌گوید: در این یک سال فعالیت شبکه کتاب که از هفته‌کتاب سال گذشته آغاز شد، تمام تلاش‌مان این بود که بتوانیم اهالی حوزه کتاب یا اصناف مرتبط با کتاب را از برنامه‌های این شبکه مطلع کنیم تا بدانند یک رسانه تخصصی حوزه کتاب تأسیس شده و در خدمت کتاب و کتابخوانی است. شبکه کتاب، در واقع شبکه کتابخوانی نیست و قصد ندارد جای کتابخوانی را بگیرد؛ بلکه شبکه‌ای برای اطلاع‌رسانی درباره کتاب و در واقع از کتاب برای کتاب است. می‌توان گفت شبکه کتاب، شبکه محتواست. دلیلش این است که کتاب‌ها تماما محتوایی بوده و هر محتوا با توجه به نیاز مخاطب یک مشکلی از زندگی مردم را حل می‌کند یا برای زندگی مردم مؤثر است. ما در شبکه کتاب تلاش می‌کنیم به کتاب‌های روز، ناشران فعال و نویسندگان خوب در جهان بپردازیم. این باعث شد جدای از پوشش رویداد‌های کتابی، به مقوله کتاب و کتابخوانی از نگاه رسانه‌ای توجه کنیم. اگر قرار است کتابخوانی داشته‌باشیم، قسمت طلایی کتاب را معرفی کنیم و بگوییم چنین محتوایی دارد. از یک جایی به بعد، شبکه کتاب را از مرز‌های ایران خارج کردیم یعنی به سمت پوشش رویداد‌های نمایشگاهی جهان رفتیم که ایران در آن شرکت کرده‌است. تا الان هم نزدیک به پنج نمایشگاه را در ماه‌های اخیر پوشش دادیم. این خودش از یک جهت حسن است. یعنی باعث می‌شود هم «شبکه کتاب» به عنوان تنها شبکه کتاب در جهان معرفی شود و هم دیپلماسی فرهنگی کشور را پوشش می‌دهد تا مخاطبان و ناشران داخلی بر اساس آن بتوانند برای حضور در این نمایشگاه‌ها برنامه‌ریزی کنند. 

مخاطبان وفادار یک شبکه کتابی

ریبا به اهدافمان برای اطلاع‌رسانی و آشنایی مخاطب حوزه کتاب رسیده‌ایم و تقریبا کسی نیست از این شبکه مطلع نباشد. برای مخاطبان عام هم توانستیم در بستر‌های فضای مجازی فعال باشیم و آن‌ها را مطلع کنیم. کما این‌که در پیامرسان بله، بالای ۲۰ هزار مخاطب وفادار داریم. نزدیک به ۳۸ هزار نفر هم در پیامرسان شاد مخاطب داریم که بچه‌ها ما را پیگیری می‌کنند. در سروش پلاس هم مخاطبان بسیاری داریم. در عین حال اتفاق جذاب‌تری هم افتاده که شاید در ظاهر به قد و قواره یکساله شبکه نخورد. ما الان یک پلتفرم اختصاصی شبکه کتاب با نشانی ketab.tv داریم که برای مخاطبان در دسترس است و تمام محتوا‌های تولید شده را در آن آرشیو کردیم. البته در حال گسترش آن هستیم تا بقیه برنامه‌های حوزه کتاب را هم آنجا بارگذاری کنیم. همچنین در یکسالگی شبکه کتاب از سکوی شبکه کتاب رونمایی کردیم.

۵۰ برنامه اختصاصی برای ۸ روز 

صحاف عنوان می‌کند: روزانه نزدیک به شش ساعت برنامه زنده پوشش رویداد‌های کتاب را در قالب برنامه «حوالی کتاب» داریم. ارتباط مشترک تلویزیونی با شبکه تهران و رادیو معارف و البته شبکه نهال داریم. بقیه برنامه‌ها در خود شبکه کتاب پخش می‌شود. استودیوی اختصاصی شبکه هم افتتاح شد. در شبکه نهال هم مسابقه کتابخوانی با عنوان کتاب شیرین داریم که برای دو عنوان کتاب است و همه بچه‌ها می‌توانند شرکت کنند. مسابقه روزانه هم برای مخاطبان داریم که روزی پنج سؤال طرح می‌شود. در کنار این موارد، همه نشست‌ها و برنامه‌هایی را که خانه کتاب و دیگر مجموعه‌ها و ارگان‌ها برگزار می‌کنند هم به جدول پخش اضافه می‌کنیم. تقریبا گلوگاه اصلی رسانه‌ای تصویری هفته‌کتاب، شبکه کتاب است. حدود ۵۰ برنامه اختصاصی در طول این هشت روز خواهیم داشت که پوشش رویداد‌ها هم به آن اضافه می‌شود. البته حوالی کتاب برنامه روزانه است که در هفته‌کتاب به ویژه‌برنامه تبدیل شده‌است. ما در این یک سال با رادیو صبا، شبکه چهار و برخی دیگر از شبکه‌ها ارتباط تنگانگ داشتیم. از این به بعد برنامه‌های تعاملی‌مان بیشتر خواهدبود.