کشتیرانی مازندران روی موج توسعه و پیشرفت

درحال حاضر صنعت کشتیرانی با ۱۵۰فروند کشتی با ظرفیت پنج میلیون تن، نقشی مهم در جابه‌جایی کالا برای ایران دارد؛ به همین منظور تقویت این سیستم و توسعه حمل ونقل دریایی به خصوص درشمال کشور، موردتاکید دولت سیزدهم قرار گرفته‌است. این موضوع باعث شد سال گذشته ۹۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری دراین حوزه انجام و بخشی ازکارها عملیاتی شود.
با این‌که آب‌های جنوب ایران به دلیل راه داشتن به تمام اقیانوس‌های دنیا از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است اما حالا شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به اهمیت توسعه زیرساخت‌های کشتی‌سازی و تعمیرات آن درشمال و دریای خزر پی‌برده و برنامه‌های حمایتی ویژه برای آن در نظر گرفته‌است. باتوجه به ارتباطاتی که بین ایران و روسیه وجود دارد و همچنین نقش محوری مازندران در کریدور شمال به جنوب، اکنون فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری از سوی دولت و بخش خصوصی در این منطقه به وجود آمده‌است. بنا بر اعلام شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، باید سالانه یک فروند به ظرفیت کشتیرانی کشور افزوده شود. با این حال و در شرایط کنونی، با این‌که خطوط و نمایندگی در بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر توسعه‌یافته و ساختار الکترونیک در ارتباطات اداری شکل گرفته‌است، اما نیاز به امکانات و تجهیزات زیر ساختی در کشتیرانی بسیار بالاست و برای جبران آن باید تسهیلات ارزی تزریق شود. با توجه به میانگین ۱۸ساله سن ناوگان، ضروری است این مجموعه نوسازی شود؛ به همین دلیل گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، هم اکنون و به منظور حمایت از تولیدکنندگان داخلی، ساخت چهار فروند شناور چندمنظوره را به شرکت کشتی‌سازی «صدرا نکا» در شمال کشور سفارش داده که ارزش تقریبی این قرارداد ۵۵ میلیون دلار است.
     
اجرای طرح‌های گردشگری دریایی
آخرین روزهای سال گذشته بود که مدیرعامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «با هدف افزایش ماموریت کشتیرانی در کریدور شمال ــ جنوب در سال۱۴۰۱ حدود ۹۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری حمل و نقل دریایی در شمال عملیاتی شده‌است.»
محمدرضا مدرس خیابانی که در مراسم شروع عملیات ساخت دو فروند کشتی چند منظوره در شرکت صدرای بهشهر سخن می‌گفت، ادامه داد: «حدود ۱۰میلیون دلار قرارداد توسعه‌ای و تجهیزاتی در یکی از بنادر روسیه منعقد شده‌است. ۱۷میلیون دلار نیز برای خرید یک فروند کشتی روسی با هدف تقویت جابه‌جایی حمل و نقل کالاهای اساسی در دریای شمال انجام شده‌است.» وی تاکید کرد با تغییر در رویکردهای اداره این شرکت و تدوین سند راهبردی، از سال۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ سود عملیاتی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، جهشی قابل توجه داشته‌است. مدرس خیابانی ساخت اسکله‌های گردشگری، شناورهای تفریحی و لوکس و آمبولانس دریایی را از دیگر نیازهای مهم در دریای خزر عنوان کرد و گفت: «کشتی‌سازی صدرا توانایی اجرای همه طرح‌های گردشگری دریایی را با ساخت انواع کشتی و شناور دارد.»
     
انتقال تجربیات فنی
مازندران آن‌قدر قدرتمندشده که بتواند صنعت کشتی‌سازی خود را وارد مرحله ساخت کشتی‌های تفریحی، گردشگری و مسافربری کند. کشتی‌سازی صدرا با وضعیت فعلی ظرفیت ساخت دو فروند کشتی تفریحی در سال را دارد، ضمن این‌که هدایت بخش خصوصی که اجرای طرح گردشگری دریایی برای سفارش خرید ناو تفریحی را دارد، هم موجب افزایش ظرفیت تولید این کشتی‌سازی در بخش کشتی‌های تفریحی می‌شود. راه‌اندازی تاکسی دریایی بین کشورهای حاشیه دریای خزر از دیگر اقداماتی است که در جهت توسعه گردشگری کشورهای منطقه بسیار ضروری است و برای برنامه‌ریزی و مقدمات این طرح، نیاز به رایزنی منطقه‌ای و توجه به دیپلماسی گردشگری است. صدرا هم اکنون خط تولید و تعمیر کشتی‌های باری را دارد که از واحدهای فعال کشتی‌سازی کشور به شمار می‌آید. همچنین بازسازی کشتی‌‌های کشورهای حاشیه دریای‌خزر دراین واحد انجام می‌شود که ارزآوری خوبی به همراه دارد. همچنین یارد صدرای شمال آمادگی لازم را برای پذیرش شناورهای ولگامکس نیز دارد، چراکه علاوه برتوسعه زیرساخت‌ها، تمام تجربیات فنی یاردهای روسی و آذربایجانی به تیم فنی صدرا منتقل شده‌است.

پهلوگیری کشتی‌های خارجی
براساس گزارش‌ها سالانه حدود ۷۰۰فروند کشتی در دریای خزر فعالیت و تردد دارند که به گفته مدیر بازرگانی شرکت صنعتی دریایی ایران در بهشهر و مطابق با برنامه پنج‌ساله، باید سهم ۳ درصدی برابر با ۳۰میلیون دلار از تعمیرات کشتی‌های این دریا عملیاتی و به ایران برسد.
سیدعلی کلانتری با اشاره به زیرساخت‌های مناسبی که برای تعمیرات انواع کشتی در یارد بهشهر به وجود آمده، به جام‌جم می‌گوید: «با همکاری سازمان کشتیرانی دریای خزر با یارد تعمیراتی صدرای شمال، توان و ظرفیت کافی برای تعمیر کشتی‌های ولگامکس به وجود آمده‌است. حالا کشتی‌های بزرگی که در یارد کشورهای روسیه یا جمهوری‌آذربایجان تعمیر می‌شد، در یارد صدرای شمال قابل پهلوگیری و تعمیر هستند. این مسئول با تاکید بر این‌که معمولا برای تعمیرات هر کشتی به طور متوسط۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار دلار درآمد کسب می‌شود، ادامه می‌دهد: «برای نخستین‌بار شناوری از روسیه برای تعمیر و به روزرسانی وارد مجتمع کاسپین شرکت صنعتی دریایی ایران در بهشهر شده‌است.»
هم اکنون عملیات ساخت دو فروند کشتی چندمنظوره ۳۵۰۰ تنی در صدرای شمال در دست اجراست که در کنار آن دو فروند کشتی «رورو» هم در دست طراحی است که ظرفیت را به ۱۲هزار تن افزایش می‌دهد.

پایانی برای وعده‌ها
قول ورود و ساخت کشتی‌ تفریحی به آب‌های ساحلی مازندران با هدف رونق گردشگری دریایی با اراده دولت سیزدهم و پیگیری‌های مسئولان ارشد استان راهبردی است که تحول اساسی در گردشگری دریایی مازندران ایجاد می‌کند.گردشگری دریایی در مازندران حکایتی پیچیده و پر وعده دارد. از حدود یک دهه پیش که به صورت جدی قرار شده این صنعت مورد توجه قرار گیرد اما در حد حرف باقی مانده‌است. سال۹۳ مدیرکل پیشین میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران از ورود یک فروند کشتی کروز با ۱۴۰سوئیت مجهز توسط سرمایه‌گذار بخش خصوصی خبر داد و گفته بود که «این هتل شناور طی دو سه ماه آینده به استان منتقل می‌شود.»بهار۹۴ نیز مدیرکل وقت همین دستگاه اعلام کرد: «سه شناور خریداری شده که یکی از آنها تیرماه به ایران می‌آید.»
در اسفند۹۶ هم استاندار وقت مازندران گفت: «برای نوروز۹۷ کشتی کروز وارد مازندران می‌شود و تلاش بر این است دو فروند کشتی تفریحی به آب‌های استان بیاید و بین بنادر انزلی، نوشهر و امیرآباد مسافران را جابه‌جا کند.»بنابراین باید گفت وعده‌های شیرین زیادی داده شده و سال‌ها از اعلام این خبرها و تدابیر مدیران و مسئولان وقت مازندران و کشور برای غلبه بر نادیده گرفته شدن مزایای گردشگری دریایی می‌گذرد. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم با اراده مسئولان ارشد استان، گویی پیگیری‌ها جواب داد و نخستین کشتی تفریحی و دریایی در بندر نوشهر پهلو گرفت.

دریا، ارزان‌ترین شیوه حمل و نقل بین‌المللی 
در کنار تمام امتیازات و ظرفیت‌هایی که مازندران دارد، باید اذعان کرد وجود سه بندر بزرگ و فعال از جمله بزرگ‌ترین بندر نسل سوم کشور در امیرآباد، نوشهر و فرودنکنار هنوز نتوانسته سهم این استان از حمل و نقل دریایی و صنعت کشتیرانی را به نسبت دیگر مناطق ارتقا بخشد. براساس گزارش‌ها، سالانه ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تن کالا در بنادر مازندران تخلیه و بارگیری می‌شود اما ظرفیت بنادر استان بیش از این میزان بوده و باید ریشه عدم اقبال تجار و سرمایه‌گذاران برای بهره‌گیری از حمل و نقل دریایی را در خشکی و فراساحل جست‌وجو کرد. پایین بودن حجم کالاهای صادراتی مازندران از یک سو و ناآشنایی به مزایای حمل و نقل دریایی از سوی دیگر، عواملی است که سبب شده تجار و بازرگانان رغبتی برای بهره‌گیری از جابه‌جایی دریایی برای صادرات و روانه شدن به بازارهای آن سوی مرزها نداشته‌باشند. به همین دلیل هم اکنون بیشتر بار ترانزیت کالا روی دوش جاده‌های مازندران است. محمدتقی انزان‌پور، مدیرکل بنادر و دریانوردی مازندران با بیان این‌که سه بندر در استان در امیرآباد، فریدونکنار و نوشهر فعال بوده و زمینه واردات و صادرات در این بنادر به دلیل وجود حوضچه‌های پهلوگیری کشتی‌های فعال در دریای خزر فراهم است، دریا را ارزان‌ترین شیوه حمل و نقل بین‌المللی عنوان کرده و به جام‌جم می‌گوید: «با هدف بهره‌مندی از ظرفیت حمل ونقل ترکیبی دریایی، هوایی وجاده‌ای، زمینه برای فعال شدن کشتی‌های «رورو» و هلدینگ کانتینرهای ایرانی به سمت مرزها فراهم شده‌است. برهمین اساس اولین سفر حمل ونقل رورو در بندر امیرآباد آماده است اما چون رانندگان و کامیونداران بااین‌مسیر، سازگار وآشنا نیستند، برای تسهیل کار تخفیف ۸۰درصدی درنظر گرفته‌ایم.»