«بازار محتوا» بازیگردان محتوا و خدمات تعاملی در فضای مجازی 

مدیریت جامع محتوایی، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی از طریق تنظیم‌گری محتوا و خدمات، ساماندهی اطلاعات محتوایی، ارزش‌افزایی و دسترس‌پذیری محتوای سالم در راستای طرح تحول سازمان و معاونت فضای مجازی بر بستر شبکه ملی اطلاعات و شبکه اینترنت جهانی از مأموریت‌های بازار محتوا است.

این خدمات با سرویس‌دهی تمام‌وقت، مورد بهره‌برداری ذی‌نفعان حوزه محتوای کشور قرار دارد و ضمن صیانت از اصل محتوا، کلیه آثار محتوایی مطابق ضوابط و مقررات سازمانی از طریق سامانه بازار محتوا در اختیار بهره‌برداران اعم از شبکه‌های رادیو و تلویزیونی سراسری و استانی، اپراتور‌های تلویزیون تعاملی طرف قرارداد سازمان صداوسیما، ارائه‌دهندگان خدمات صوت و تصویر دارای مجوز از ساترا و همچنین تولیدکنندگان محتوای رسانه‌ای کشور قرار می‌گیرد. توسعه بازار محتوا به‌عنوان بازیگر و تنظیم‌گر اصلی محتوا در حوزه فضای مجازی در سطوح مختلف همکاری با بهره‌برداران و کاربران، در زیست‌بوم‌های محتوای حرفه‌ای، محتوای مردمی، خبری، آموزشی، بازی‌ها و برون‌مرزی در دستورکار معاونت فضای مجازی قرار دارد. ازجمله اقدامات تحولی حوزه بازار محتوا می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.

اولین نظام‌نامه رده‌بندی سنی بومی در بازار محتوا

 در سال‌های اخیر اغلب کشور‌های جهان، نسبت به تنظیم مقررات و ایجاد نظام رده‏بندی محتوای دیداری و شنیداری اقدام کرده‏اند. با توجه به فقدان نظام مدون رده‏بندی سنی محتوای دیداری و شنیداری در کشور، و با وجود دغدغه محافظت از مخاطب در برابر محتوای منتشرشده از طریق اپراتور‌های تلویزیون تعاملی اداره کل بازار محتوا اقدام به طراحی و اجرای اولین نظام‌نامه رده‌بندی سنی بومی کشور کرد. هدف از تدوین این نظام‌نامه، ارائه اطلاعات لازم به والدین یا سرپرست کودکان به‌منظور تصمیم‏گیری آگاهانه درباره میزان تناسب محتوای رسانه‏ها برای کودکان و نوجوانان است و به والدین کمک می‏کند تا از مخاطرات یا آثار نامطلوب احتمالی رویارویی فرزندان‌شان با محتوایی که مناسب نیست بکاهند. «نظام رده ‏بندی سنی محتوا»، یک نظام طبقه‏بندی و رده‏بندی سنی برنامه‏هاست که برمبنای آن، دست‏اندرکاران رسانه، محتوای برنامه‏ها را براساس «میزان تناسب با گروه‏های سنی مخاطبان» دسته‏بندی کرده و با استفاده از نشانه‏ها و علائم مشخصی که بیانگر تناسب یا عدم تناسب با گروه سنی خاص مخاطبان است، آن را به اطلاع مخاطبان می‎رسانند. در این نظام‌نامه با تقسیم‎بندی جزئی و شفاف، سندی کاربردی به‌منظور یکسان‏سازی و یکپارچه کردن اعمال رده‏بندی سنی ارائه شده است. رویکرد این نظام‌نامه، ارائه مصادیق مشخص، عینی و نمونه‏ای از فیلم، سریال، مستند، انیمیشن و ... است، به‌طوری‌که برای تمام ممیزان و اپراتور‌های تلویزیون تعاملی، دیدگاهی مشابه و مشخص ایجاد کند. براساس این نظام‌نامه ارزیاب برنامه‌های متخصص رده‌بندی سنی تربیت شده و تعیین رده‌بندی سنی محتوا مبنای ممیزی و صدور مجوز انتشار در بازار محتوا است که تاکنون بیش از ۱۳۰ هزار قسمت محتوای غیرسازمانی با تعیین رده سنی مناسب در بازار محتوا برای انتشار در تلویزیون‌های تعاملی طرف قرارداد سازمان اعلام نتیجه شده است.

تنظیم‌گری محتوا و خدمات تلویزیون‌های تعاملی

ازآنجاکه هرگونه اقدام تنظیم‌گرانه در فضای مجازی نیاز به مقررات و ضوابط دارد تا برمبنای آن الزامات و مداخلات تنظیمی متناسب تعریف شود، بازار محتوا برای تنظیم‌گری اپراتور‌های تلویزیون تعاملی اقدام به تدوین اصول و ضوابط حاکم بر انتشار محتوا و مقررات ارائه خدمات در فضای مجازی براساس اهداف، محور‌ها و سیاست‌های تولید، تأمین و پخش سازمان کرده است. ازجمله می‌توان به ضوابط انتشار محتوای پخش زنده و رویدادی، کودک، نمایشی، مذهبی، ورزشی، اقتصادی، آموزشی، موسیقی و کنسرت، دوربین ثابت و گیم‌استریم اشاره کرد که از طریق فرآیند‌های پیش‌بینی‌شده در سامانه بازار محتوا اجرایی شده است.

صدور مجوز محتوا و خدمات

هرگونه انتشار محتوا و ارائه خدمات محتوایی در اپراتور‌های تلویزیون تعاملی و شبکه‌های تلویزیونی اینترنتی نیازمند اخذ مجوز از بازار محتوا قبل از انتشار است که فرآیند‌های آن در سامانه بازار محتوا طراحی و پیاده‌سازی شده. براین‌اساس درخواست انتشار محتوا، ایجاد شبکه‌های خطی، انتشار دوربین‌های ثابت، انتشار برنامه‌های زنده و رویدادی از اپراتور‌های تلویزیون تعاملی دریافت و پس از طی فرآیند‌های پیش‌بینی‌شده مجوز لازم توسط بازار محتوا صادر می‌شود. تاکنون مجوز بیش از ۲۶۰۰ برنامه زنده و رویدادی و ۱۳۰ هزار قسمت محتوا در سامانه بازار محتوا صادر شده است.

صیانت از آثار سازمانی و سیگنال شبکه‌ها در فضای مجازی

به‌منظور صیانت از تمامیت حقوق، دارایی‌ها و مالکیت فکری سازمان و کشف موارد بهره‌برداری و استفاده غیرمجاز از آثار سازمان، اداره کل بازار محتوا ضمن پایش مستمر فضای مجازی، بر نحوه انتشار آثار سازمانی در سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و ... کنترل و نظارت کرده و گزارش‌های مربوط به نقض مالکیت آثار سازمانی و سیگنال شبکه‌های رادیو و تلویزیونی را همراه با مستندات لازم برای انجام فرآیند حقوقی به شورای واگذاری و اداره کل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل ارائه می‌دهد و فرآیند آن تا مراحل حقوقی و حصول نتیجه توسط بازار محتوا پیگیری می‌شود که تاکنون ۲۰ هزار قسمت از سریال‌ها و برنامه‌های شاخص سازمان مورد رصد و پایش قرار گرفته و تعدادی از پرونده‌های ناقضین بزرگ حقوق مالکیت فکری سازمان در فضای مجازی منتج به نتیجه به نفع سازمان شده است. 

آرشیو و ارائه محتوا

در این بخش با هدف تجمیع محتوا، از طریق سامانه بازار محتوا خدمات ثبت اسناد محتوا، نگهداری محتوا و ارزش‌افزوده کلیه آثار دریافتی اعم از تولیدی، تأمینی، زنده، تولیدات مردمی، بانک‌های اطلاعاتی رسانه، بانک اطلاعات جشنواره‏های داخلی و خارجی، محتوای اپراتور‌های تلویزیون تعاملی و سایر دارایی‌های فکری سازمان صورت می‌گیرد. درحال‌حاضر بیش از ۳۲ میلیون رکورد اطلاعاتی ثبت شده و اطلاعات EPG کلیه شبکه‌های سراسری و استانی از سال ۱۳۹۶، به‌عنوان ضبط شاهد، در بستر سامانه آرشیو بازار محتوا مدیریت و تمامی خدمات دریافت و ارائه محتوا و تعاملات با بهره‌برداران از طریق این بخش انجام می‌شود. 

فرآوری محتوا

این بخش وظیفه ارزش‌افزایی از محتوای سازمانی و غیرسازمانی اعم از تولیدات رسانه‌ای در قالب فیلم، سریال، مستند، برنامه‌های مناسبتی و محتوای کودک و نوجوان و سایر مجموعه‌های محتوایی فاخر و پرمخاطب تلویزیونی را بر عهده دارد و ضمن استخراج، فرآوری و غنی‌سازی فراداده به ایجاد بانک‌های اطلاعاتی از انواع محتوا در سامانه بازار محتوا می‌پردازد. تاکنون بیش از ۵۵ هزار قطعه محتوا در قالب‌های مستند، کودک و نوجوان، فیلم‌های سینمایی خارج سازمانی و بیش از ۱۷ هزار قطعه فیلم و سریال سازمانی فرآوری و در سامانه بازار محتوا بارگذاری شده است تا در اختیار بهره‌برداران قرار گیرد. یکی از خدمات ویژه این بخش تجمیع محتوای سازمان در مناسبت‌های ملی و مذهبی و تولید ارزش‌افزوده‌های محتوایی از قبیل بسته‌بندی، طراحی گرافیکی و تولید فراداده است که تاکنون بیش از ۹۰۰۰ قطعه محتوا به مناسبت‌های ماه محرم، ماه رمضان، اعیاد قربان و غدیر، دهه فجر، نوروز، دهه کرامت و ... فرآوری و در سامانه بازار محتوا بارگذاری شده است. علاوه بر خدمات مذکور، درحال‌حاضر فرآوری بازار محتوا به‌عنوان پشتیبان اصلی محتوای پلتفرم تلوبیون محسوب می‌شود و نیز وظیفه تهیه بسته‌های محتوایی تشویقی برای سکو‌های دارای مجوز از ساترا را نیز بر عهده دارد.

ممیزی و بازبینی محتوا و نظارت بر خدمات در بازار محتوا 

ممیزی قبل از انتشار محتوای شبکه‌های تلویزیون اینترنتی و محتوای زنده و ضبط‌شده اپراتور‌های تلویزیون تعاملی در بستر بازار محتوا و تعیین رده سنی و طبقه‌بندی محتوا از فعالیت‌های بخش ممیزی و بازبینی بازار محتوا است. تاکنون بیش از ۱۳۵ هزار قسمت (۵۵ هزار ساعت) محتوای ضبط‌شده در سامانه بازار محتوا، مبتنی بر قوانین سازمان بازبینی و ممیزی شده و برای ۱۰۳ هزار قسمت (۳۷ هزار ساعت) محتوا، مجوز انتشار صادر شده است. همچنین ممیزی پیش از انتشار ۲۵ شبکه تلویزیون اینترنتی به‌صورت شبانه‌روزی براساس ضوابط و مقررات صورت می‌گیرد و بیش از ۱۰ هزار برنامه زنده با نظارت بازار محتوا توسط اپراتور‌های تلویزیون تعاملی منتشر شده است.

نقدوتحلیل فیلم و سریال در بازار محتوا

جلسات نقدوتحلیل فیلم با هدف تبیین و تشریح دیدگاه‌های سازمان صداوسیما در خصوص چهارچوب‌های انتشار محتوای نمایشی با رعایت ضوابط و دستورالعمل‌های سازمان و همسان‌سازی سطح ممیزی اپراتور‌ها با رویه‌های جاری در شبکه‌های سیما با حضور کارشناسان و متخصصین محتوا برگزار می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت بررسی همه ابعاد یک اثر هنری، در این جلسات نقد رسانه‌ای، نقد دینی و نقد روان‌شناختی در دستورکار قرار دارد. تاکنون و از شروع اقدامات تحولی مورد اشاره، بیش از ۳۵ جلسه نقدوتحلیل در بازار محتوا برگزار شده است.

دوره‌های آموزشی، ممیزی محتوای فضای مجازی

 در راستای ارتقا و به‌روزرسانی دانش ممیزی براساس اصول و ضوابط پخش سازمان، مهارت‌افزایی و هماهنگی بیشتر سطح ممیزی اپراتور‌های تلویزیون تعاملی با اداره کل بازار محتوا دوره‌های آموزشی متناسب با محتوا و خدمات فضای مجازی طراحی و برگزار می‌شود که می‌توان به دوره آموزش ممیزی شبکه رویا که با همکاری دانشگاه صداوسیما و معاونت فضای مجازی توسط بازار محتوا باهدف توانمندسازی دانشجویان منتخب برای نظارت محتوایی بر شبکه رویای دانشگاه صداوسیما اشاره کرد.