پای لنگ صادرات کفش

هم‌اکنون براساس برآوردها این صنعت سالانه ۱۰۰میلیون دلار ارزآوری برای کشورمان دارد، هرچند آمارهای صادراتی گمرک در سال گذشته حاکی از آن است که ۳۰۰۰ تن کفش به ارزش ۸۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار صادر شده که در هر تن ۲۲۴۳ دلار ارز از این طریق وارد کشور شده است. با این حال کارشناسان و فعالان صنعت کفش کشورمان معتقدند ایران در این صنعت توانمندی‌های زیادی دارد و در غرب آسیا و خاورمیانه علاوه بر داشتن رتبه نخست تولید و مصرف می‌تواند به هاب صادراتی نیز تبدیل شود. آمارها گواه آن است که تولیدکنندگان کفش ایران سالانه ۲۶۵ میلیون تن از این محصول ارزشمند را تولید می‌کنند که می‌تواند به‌راحتی ۵۰ میلیون تن آن را صادر کنند. هر چند وزارت صمت می‌گوید که این آمار صحیح نیست و ۱۵۰ میلیون تن آمار دقیق تولید کفش کشورمان است که البته این امر ناشی از نادیده گرفته ‌شدن تولیدات واحدهای صنفی است.

آمارهای گمرک نشان می‌دهد که در پنج ماهه نخست سال جاری ۱۸هزارو ۲۴۷ تن و ۵۰۶ کفش به ارزش ۳۶ میلیون و ۷۷۵ هزار و ۶۳۵ دلار یا ۱۴۲۸ میلیارد و ۷۰۳ میلیون تومان به دیگر کشورها  صادر شده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته فقط ۱۴هزار و ۳۵۵ تن و ۶۶۵ کیلوگرم کفش به ارزش ۳۳ میلیون و ۵۶۳ هزار و ۵۹۶ دلار یا ۸۴۵ میلیارد و ۲۲۵ میلیون صادر شده بود، به همین دلیل می‌توان گفت صادرات کفش به لحاظ وزنی با رشد ۲۷ درصدی و به‌لحاظ ارزش دلاری با رشد ۱۰درصدی و به لحاظ ارزش ریالی رشدی ۷۰ درصدی را تجربه  کرده است.از سوی دیگر طی پنج ماهه نخست سال‌جاری ۲۹ کشور اتریش، ارمنستان، ازبکستان، استرالیا، افغانستان،  امارات متحده عربی، اوگاندا، آفریقای جنوبی، بحرین، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، مقدونیه، ژاپن، ساحل عاج، عراق، روسیه، فرانسه، فنلاند، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کنیا، کویت، گرجستان و لبنان مشتری کفش‌های تولیدی ایران بوده‌اند.

با وجود رشد ۷۰ درصدی صادرات کفش کشورمان در سال جاری اما آمارها گویای آن است که ایران نتوانسته در بازارهای وارداتی کشورهای همسایه جایگاه مناسبی داشته باشد به طوری که امارات سالانه یک میلیارد و ۴۰۰میلیون جفت کفش وارد می‌کند یا دیگر کشورهای خاورمیانه و حوزه اقتصادی اوراسیا از واردکنندگان اصلی کفش به شمار می‌روند ولی ایران نتوانسته آنچنان که باید و شاید سهمی در این بازارها داشته باشد.

درهمین خصوص علی لشکری، عضو هیأت مدیره جامعه صنعت کفش ایران می‌گوید: ایران و ۱۵کشور همسایه حدود ۷۴۵میلیون نفر جمعیت دارد که تقریبا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون جفت، کفش مصرف می‌کنند. اگر به لحاظ ریالی بررسی کنیم حدود ۱۶میلیارد دلار گردش مالی بازار کفش کشور‌های همسایه و ایران می‌شود اما با توجه به این‌که ما ظرفیت بالقوه‌ای در تولید کفش داریم ،سهم ایران از صادارت کفش به کشور‌های همسایه حدود یک درصد یعنی ۸۰ میلیون دلار است در صورتی که واردات کفش به این کشور‌ها ۸.۱میلیارد دلار بوده است.

به گفته وی، سهم ایران از بازار کفش اوراسیا کمتر از یک درصد است و این در حالی است که روسیه سالانه ۳.۷میلیارد دلار و اوراسیا بیش از ۴.۲میلیارد دلار کفش وارد می‌کند.

لشکری ادامه داد: در سال ۲۰۲۲ سهم ایران از صادرات کفش به کشور‌های عربی حدود ۱.۵درصد است در صورتی که کشور‌های عربی حدود ۳.۳میلیارد دلار واردات کفش دارند.

عضو هیأت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: جالب است که ایران ۱۰درصد بازار، عراق۴۷ درصد بازار و افغانستان ۲۸صدم درصد بازار روسیه را دارد و صادرات ما به ترکیه هم خیلی کم تقریبا ۷ هزارم درصد بوده است.

مهم‌ترین دلایل وضعیت وخیم صادرات کفش کشورمان به همسایگان به تبادلات پولی و بانکی برمی‌گردد به طوری که مشتریان کفش ایران با وجود آن که معتقدند چرم ایرانی با چرم ترک برابری می‌کند اما به‌دلیل وجود این مشکل ناشی از تحریم، ترکیه را به ایران برای واردات کفش ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر برخی کشورها مانند افغانستان کفش‌های ایرانی را خریداری می‌کنند و با نام کشور خودشان در سبد صادرات قرار می‌دهند. با این‌که این اقدام از سوی وزارت خارجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت پیگیری می‌شود اما ایران باید جای پای خود را در کشورهای دیگر محکم کند تا شاهد این‌گونه اتفاقات نباشد. 

آمارهای دیگر نیز گواه آن است که همسایگان ایران در سال ۲۰۲۱ حدود ۸.۲میلیارد دلار واردات انواع کفش داشتند که ایران حدود ۸۲.۸میلیون دلار از آن را تامین کرده و این یعنی سهم ایران اندک بوده که گفته می‌شود استفاده ایران از این ظرفیت‌ها مستلزم حل مشکلات مربوط به نقل و انتقالات پولی است. هم‌اکنون بازار صادرات کفش در جهان ۱۲۵میلیارد دلار است، همچنین بازار کفش عراق در هشت ساله ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ با رشد ۴۵ درصدی از ۳۵۷ میلیون دلار به ۵۰۱میلیون دلار رسیده است؛ اما صادرات کفش ایران به عراق در همین دوره مورد بررسی از حدود ۶۷ میلیون دلار به حدود ۶۰میلیون دلار کاهش یافته است. یعنی سهم ایران از ۱۹درصد در بازار کفش عراق در سال۲۰۱۴ به ۱۰درصد در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است. چین در همین دوره صادرات کفش خود به عراق را از ۱۴۱میلیون دلار به ۳۶۴ میلیون دلار افزایش داده و سهم ۳۹درصدی این کشور در بازار مصرفی کفش عراق به ۷۳درصد افزایش یافته است.