شهید رجایی و کابینه اش آیینه مقاومت انقلابی بودند

رجایی سال‌ها در گمنامی روزگار سپری می‌کرد و با شروع نهضت اسلامی و مردمی ایران به رهبری امام خمینی به صف انقلابیون پیوست و در مقاطعی هم رنج شکنجه شدید ساواک را به جان خرید و بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران از گمنانی گذشت و به مقامات عالی نظام رسید. اما سیر زندگی او قبل و بعد از مسوولیت نشان می‌دهد چه زمانی که او برای ارتزاق و گذران زندگی خانواده اش دست فروشی می‌کرد و چه زمانی که در کسوت نخست وزیر و رئیس جمهور به ایفای خدمت مشغول بود تغییری در منش و رفتار او ایجاد نشد. مبنای زندگی او همواره ساده زیستی بود و شوق خدمت به محرومان و همین موضوع باعث شد که حتی بعد از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب یاد و خاطره او و کابینه اش در یاد و خاطره مردم زنده بماند.  

یادبود این رخداد تاریخی بهانه‌ای شد تا با یکی از همکاران شهید محمدعلی رجایی در دوران نخست وزیریش باب گفتگو را باز کنیم. دکتر سیدمحمد اصغری استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل حقوقی سال‌ها در نظام جمهوری اسلامی مسوولیت داشت. نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره‌های دوم و سوم و تصدی وزارت دادگستری در دولت‌های اول، دوم و سوم، اشتغال به عنوان سفیر ایران در بلغارستان از جمله مسوولیت‌های او در طول دوران خدمتش بود.  

اصغری درباره رمز ماندگاری شهید رجایی و دولت او به خبرنگار جام‌جم آنلاین گفت: مبانی زندگی او همواره مبتنی بر ساده زیستی او بود و حتی زمانی هم که با اقبال عمومی مواجه شد هیچگاه گذشته خود را از یاد نبرد.

وی با بیان این‌که برخی از مدیران بعد از گرفتن مسوولیت در کوران تغییر و تحولات زندگی پیچ و تاب می‌خورند و به راحتی تن به عافیت می‌دهند تصریح کرد: شهید رجایی همواره نسبت به رعایت بین المال توجه داشت و در مسائل مالی دقت می‌کرد و آن را حق مردم می‌دانست و در مراعات حقوق جامعه کوشا بود.  

وزیر پیشین دادگستری با بیان این‌که بعضی از سیاسیون ممکن است دچار آفات آلوده شدن به قدرت و ثروت شوند تصریح کرد: رجایی مهر و دوستی را با خدمت به مردم آمیخته بود و به همین خاطر به معنای واقعی کلمه برای کمک به محرومان می‌کوشید و باید گفت تنها کسانی از عهده این وظیفه برمی آیند که شیرینی خدمت بی‌منت را چشیده باشند.  

وی با اشاره به شرایط سیاسی و متقضیات زمانه شکل گیری کابینه شهید رجایی خاطرنشان کرد: او زمانی مسوولیت را به دست گرفت که نهضت اسلامی و انقلابی مردم ایران همچنان در تلاش و خروش قیام علیه ظلم و ستم بود و از همین رو بود که بسیاری از کسانی که منصبی را به عهده می‌گرفتند نیت هایشان زلال بود و شهید رجایی هم از همین جنس بود.

سفیر اسبق ایران در بلغارستان با اشاره به روند معرفی شهید رجایی به عنوان نامزد نخست وزیری گفت: او با معرفی و صلاحدید شهید بهشتی برای گرفتن مسوولیت انتخاب شد و واقعا شناخت ایشان از مرحوم رجایی عجیب بود. شهید بهشتی بخوبی از روحیات رجایی آگاه بود و می‌دانست که او از یک شخصیت استثنایی برخوردار است و از هیچ کوششی برای خدمت به مردم فروگذار نیست.  

بگفته اصغری، بی‌اعتنایی به مقامات مادی یکی از خصوصیات و ویژگی‌های برجسته شهید رجایی بود. او در همین باره توضیح داد: من در طول دوران همکاری با ایشان و حتی در مقاطع مختلف خدمتم کمتر کسی را دیدیم که این همه صداقت داشته باشد و همین ویژگی‌ها باعث شد که او به عنوان یک الگو در عرصه خدمت مورد توجه قرار گیرد و در یک عبارت می‌توان گفت که او ریاست کابینه را به عهده داشت، اما در واقع شهید رجایی بود که به نخست وزیری زینت می‌داد و این منصب این آورده مادی برای او نداشت و اساسا هیچ امتیازی برای وی محسوب نمی‌شد.  

نماینده دوره‌های دوم و سوم مجلس شورای اسلامی درباره مقاومت و ایستادگی شهید رجایی تصریح کرد: با توجه به این‌که او در زندان دوران شاه بود و مرارت‌های فراوانی را متحمل شد، تجارب این دوره در زمان مسوولیت هم برای شهید رجایی آموزه‌های فراوانی داشت و همین مساله باعث شد تا او از یک سو نسبت به مقامات و مناصب ظاهری بشدت بی‌اعتنا باشد و از سویی دیگر مقاومتش در برابر شدائد و سختی‌ها بالا رود و در برابر دشمن ایستادگی زیادی از خود نشان دهد.

اصغری در ادامه به نقل خاطره‌ای از آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره شهید رجایی پرداخت و گفت: آقای هاشمی بیان می‌کرد که در دوران مبارزه با رژیم شاه هر وقت شهید رجایی و شهید مهدی عراقی دستگیر می‌شدند خیالمان راحت بود، چون بخوبی می‌دانستیم این افراد هر چقدر متحمل شکنجه‌های شدید هم باشند باز هم چیزی را لو نمی‌دهند.

وزیر دادگستری پیشین ادامه داد: شهید رجایی برای من نقل می‌کرد که من در زندان‌های شاه در حالی شکنجه می‌شدم که روزه بودم و ذکر من در این اوقات بیان این کلام حضرت امیر (ع) بود که «ارَبِّ! قَوِّ عَلى خدمتک جَوارِحی وَاشدُد عَلَى العَزیمَهِ جَوانِحی» یعنی: پروردگارا! اندام مرا بر خدمتگزاری ات نیرومند ساز و درونم را در تصمیم گیرى قوى دار.

وی با اشاره به خلوص و قانونمندی شهید رجایی تاکید کرد: روحیه‌ای که ایشان داشت مصداق همان تعبیر معروف مولانا است، گویی که او سگ نفسش را کشته بود. او در طول دوران حیاتش عاشق خدمت به بینوایان و محرومان بود و رفتار و خصوصیات اخلاقیش کاملا نشان می‌داد که شهید رجایی تشنه قدرت نبود بلکه شیفته خدمت بود و این روحیه البته نه تنها در او متجلی بود بلکه همکاران او در کابینه هم از چنین سبک و سیاقی اخلاقی برخوردار بودند.

اصغری اضافه کرد: پاکدستی از ویژگی‌های مهم دولت شهید رجایی بود و یادم می‌آید در یکی از جلسات هیات دولت، او به حاضران گفت که هر مقدار حقوق نیاز دارید بنویسید. در آن جمع تنها یک نفر بود که گفت، چون تعداد افراد خانواده من زیاد است برای من حقوق هفت هزار تومانی در نظر بگیرد و بقیه دوستان و همکاران بیشتر از پنج هزار تومان نمی‌گرفتند. خود شهید رجایی هم به هیچ وجه حقوقی دریافت نمی‌کرد و تنها حقوق معلمی اش را می‌گرفت و واقعا در یک کلام باید گفت که او و کابینه اش آیینه مقاومت انقلابی بودند.  

وزیر پیشین دادگستری یکی مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی شهید رجایی را متخلق بودن او به آداب و اخلاق اسلامی عنوان کرد و گفت: بنی صدر زمانی که رئیس جمهور بود به نخست وزیرش بدترین اهانت‌ها را می‌کرد و حتی به او لقب خشک سر داده بود، اما شهید رجایی چیزی فراتر از ادب به بنی صدر نگفت و زمانی که به مجلس آمد با این عبارات خود را معرفی کرد که من مقلد امام خمینی، خدمتگزار مردم و برادر رئیس جمهور هستم.

اصغری با نقل خاطره‌ای از شهید رجایی گفت: زمانی که قرار شد من به همراه دیگر دوستان برای کسب رای اعتماد به همراه ایشان به مجلس برویم من با توجه به روحیه جوانی که داشتم برای نشان دادن سوابق و پیشینه و سوابق کاری ام کتابی که قبلا تالیف کرده بودم با خود آوردم. در حین ورود به مجلس شهید رجایی دید که در دست من مدارکی است و از من پرسید که این‌ها چیست؟ پاسخ دادم که این‌ها جلوه‌ای از کار‌های گذشته من است. گفت این‌ها را کنار بگذار، چون این نوعی ادعا است و با این‌ها خودنمایی نکن و اگر در مجلس مورد سوال واقع شدی جواب بده و من خودم در رابطه با شما صحبت می‌کنم. این خاطره شیرین سال‌ها است که با من است و همچنان مرا یاد آن معلم بزرگ مقاومت و ایستادگی و الگوی خدمت می‌اندازد.