ریل‌گذاری دوباره در هنرهای تجسمی

فاصله با ماموریت‌های اصلی حوزه هنر

او درباره ماموریت اداره‌کل هنرهای تجسمی گفت: در حال حاضر اندکی با ماموریت اصلی خود فاصله داریم. عرصه هنرهای تجسمی بی‌شک از نظر تعداد هنرمندان بدون رقابت با سایر عرصه‌هاست و از سایر رشته‌ها، هنرمندان بیشتری دارد. این جامعه بسیار پرمخاطب، نجیب و مظلوم، شاید چون مثل سایر بخش‌ها چهره‌های سلبریتی چندانی ندارد، گاهی فعالیت‌هایش چندان شناخته شده نیست. بنابراین مهم‌ترین کارکرد این است که شأن حکمرانی را به معنای تنظیم‌گری و تسهیل‌گری، ریل‌گذاری و استانداردسازی مد نظر قرار دهیم. در حوزه قوانین و مقررات مورد نیاز، ما با قانون‌گذار وارد گفت‌وگو شدیم که بخشی از آنها هم باید فراتر از وزارت فرهنگ پیگیری شود.خراسانی‌زاده در حالی در این نشست به ریل‌گذاری و تنظیم‌گری اشاره می‌کند که با توجه به حضور سه ماهه خود در این مسند هنوز نتوانسته فضای باز گالری‌ها و برپایی نمایشگاه‌های هنری را به قبل از اغتشاشات سال گذشته بازگرداند. این در حالی است که به‌دلیل مشکلات و عدم همراهی مدیریت قبل این مرکز با جامعه هنری بسیاری از گالری‌‌ها هنوز در خود را به روی رویدادهای هنری باز نکرده‌اند.

مناقشه با عنوان رویدادهای اقتصادی

مدیرکل هنرهای تجسمی گفت: اخیرا به همت دوستان در مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی، چالش خلأ قانونی در عرصه حراج‌ها ــ که البته علاقه داریم آنها را بازارهای موقت عرضه آثار هنرهای تجسمی نام ببریم ــ مطرح شد و گفت‌وگوی خوبی شکل گرفت. مسأله بعدی ما پرداختن به نیازمندی‌های عرصه اقتصاد هنر است که از دغدغه‌های ماست. موضوع بازارهای موقت عرضه آثار تجسمی به‌واسطه این‌که کمی حواشی رسانه‌ای پیدا می‌کند شاید بیشتر مورد توجه بوده اما آرت‌فرها و اکسپوها به‌دلیل خلأ مقرره‌گذاری شفافیت لازم را برای حضور علاقه‌مندان نداشته است. در حالی این مدیر هنری به حاشیه‌های رویدادهای اقتصادی هنر که بخش جدایی‌ناپذیر هنر هستند اشاره می‌کند که در ادوار گذشته رویدادهای در شکل آرت‌فر و اکسپوهای هنری توسط نهادهای خصوصی برگزار می‌شد که مرکز هنرهای تجسمی به‌عنوان سدی در برابر آنها قرار گرفت و مدت‌هاست چنین رویدادهای هنری به شکل اجرایی وجود ندارند و عملا بخش اقتصادی هنر را عقیم کرده‌اند. با این وجود با توجه به تاکیدات مجلس و شورای انقلاب فرهنگی به نظر می‌رسد زمان آن فرار رسیده تا مرکز هنرهای تجسمی در این عرصه تسهیل‌گری کند. 

بلاتکلیفی سند هنرهای تجسمی

خراسانی‌زاده در این نشست مثل سه مدیر قبلی این مرکز سخن از تنظیم سند ملی هنرهای تجسمی گفت و افزود: در سطح مجموعه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی موظف هستیم که سند ملی هنرهای تجسمی را فراهم کنیم. این اتفاق از ادوار پیشین آغاز شده و مدیران کل پیش از من زحماتی داشتند اما هنوز جمع‌بندی نشده است. این سند می‌تواند پایه‌ای برای سایر برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها باشد. با توجه به این که یک دهه از موضوع تنظیم سند در حوزه هنرهای تجسمی می‌گذرد به نظر می‌رسد مدیریت جدید مرکز هنرهای تجسمی باید در جهت تنظیم این سند تعجیل داشته باشد، زیرا بدون داشتن سند راه، موضوع تسهیل‌گری حمایت و برنامه‌ریزی دچار مشکلات متعددی خواهد شد تا وضعیت بلاتکلیف هنر همچنان نامشخص باقی بماند.

شورایی برای مجسمه‌های شهری

این مدیر درباره احیای شورای «مجسمه و یادمان» نیز گفت: شورای مجسمه و یادمان هم وظیفه‌ سیاست‌گذاری دارد و هم دبیرخانه آن تا حدی وظیفه اجرایی دارد که باید نظارت دقیق‌تری بر عرضه مجسمه‌ها و سیاست‌گذاری کلی برای نصب آنها داشته باشیم.
خراسانی‌زاده تصریح کرد: کار این شورا آغاز شده و از مجموعه‌های مختلف مثل راه و شهرسازی، بنیاد شهید، فرهنگستان هنر، شهرداری و سایر دستگاه‌ها که در سند مصوب سال ۱۳۷۸ قید شده، باید دعوت می‌کردیم. این اقدام انجام شده است. بخش دیگری که از جایگاه ستادی به‌عهده ماست، بحث علائم و نشانه‌هاست. این بحث می‌تواند مغفول مانده باشد و شاهد آثار بی‌توجهی به آن هم هستیم. پیگیری می‌کنیم زیرساخت‌های لازم فراهم شود تا این موضوع را نیز به نتیجه برسانیم.

گفت‌وگو با انجمنی با رویکرد خاص

خراسانی‌زاده موضوع اقتصاد هنر را یکی از اهداف این مرکز عنوان کرد و گفت: اصل فضای بازارسازی هنر در تمرکز ماست. فضاهایی که باید زمینه اولیه معرفی هنرمندان تجسمی را فراهم کنند و بازارهای اصلی و دائمی فروش آثار را پیش ببرند. حتی بتوانند در رویدادهای فراملی نقش آفرینی کنند. اما متاسفانه این روزها به‌واسطه شرایط سخت اقتصادی با چالش‌های زیادی مواجه هستند. گفت‌وگوی خود را با تشکل‌ها و انجمن نگارخانه‌داران نیز آغاز کردیم و سعی می‌کنیم با مشارکت سایر دستگاه‌های حاکمیتی چالش‌های پیش‌رو را رفع کنیم. در حالی خراسانی‌زاده سخن از همکاری با انجمن نگارخانه‌داران دارد که این انجمن در ماه گذشته نشستی را برگزار کرد که برخلاف رویه قانونی کشور تمام گالری‌داران خانم این نشست بدون حجاب رسمی در این محفل حاضر شدند و با انتشار عکس‌های‌شان در فضای مجازی انتقاداتی را متوجه مرکز هنرهای تجسمی کردند. حال مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی سخن از همکاری با چنین نهادی دارد که به قوانین رسمی کشور پایبند نیست.

بازسازی مرکز هنرهای تجسمی

او درباره دیگر اقدامات انجام‌شده در دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خاطرنشان کرد: بازسازی ساختار درونی ما در فضای اداره کل نیز در دستور کار بود. می‌خواستیم فضای به‌روزتری را برای تنظیم‌گری فراهم کنیم که بعد از همفکری مستمر ساختار پیشنهادی ما فراهم شده و در حال پیاده سازی آن هستیم.
خراسانی زاده درباره وضعیت موزه هنرهای معاصر گفت: به شکل بلامنازعی موزه هنرهای معاصر تهران، مهم‌ترین موزه غرب آسیاست و ما ویژه‌ترین گنجینه آثار هنری غرب را در خارج از غرب در این موزه داریم. دلیل اصلی تثبیت این جایگاه، باید این باشد که هنرهای معاصر کشور خط‌دهی و جهت‌دهی داشته باشند. این جهت‌دهی که بتواند فضای اتفاقات بعدی هنر ما را رقم بزند، نیازمند برنامه‌ریزی است. موزه باید در پدیده‌هایی که هنر امروز ما به آن نیاز دارد، خط‌شکن باشد. گاهی در میان طرح و پیشنهادهای ارائه شده به موزه می‌بینم که بعضی از این پیشنهادها فرقی با این ندارند که در یک نگارخانه یا سالن همایش برگزار شوند. ما باید رویدادهایی را طراحی کنیم که در لبه جلویی حرکت‌های هنر معاصر قابل تعریف باشد هر چند دست موزه از نظر پشتیبانی‌های لازم نیز چندان باز نیست اما بنا داریم این مسیر را پیگیری کنیم.
سرپرست موزه هنرهای معاصر گفت: یکی از نکات جدی و خلأ‌هایی که با آن مواجهیم، کمبود مسأله نقد هنری است. نقد البته به معنی انتقاد نیست و به معنی تحلیل و مقایسه کردن و رشد‌دادن است. این جریان متاسفانه در کشور ما کمرنگ است. او ادامه داد: به دنبال این هستیم که موزه هنرهای معاصر بتواند به‌عنوان پیشران حضور داشته باشد. بر همین اساس می‌بینیم که نشست‌های نقد و تحلیل در کنار نمایشگاه درحال برگزاری است و از ظرفیت اساتید دانشگاه که در این زمینه پژوهش داشتند، میزبانی کردیم. این درواقع نقطه آغازی بر احیای نقد هنری در موزه هنر‌های معاصر تهران است.

حضور در ونیز در هاله‌ای از ابهام

خراسانی‌زاده گفت: پدیده دیگری که در موزه مسأله جدی ما خواهد بود، ارتقای ارتباطات بین‌المللی است. به دنبال این هستیم که در بهار سال آینده در بی‌ینال ونیز حضور داشته باشیم. این مهم طبیعتا نیازمند مشارکت دستگاه‌های متعدد و حتی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی خواهد بود تا محقق شود. همچنین در سایر پدیده‌های بین‌المللی دیگری که در دنیا وجود دارد، مانند امانت‌سپاری‌های متقابلی که با موزه‌های مختلف مخصوصا مبتنی بر تفاهماتی که دولت سیزدهم با کشورهای مختلف رقم زده، آمادگی همکاری داریم.
او ادامه داد: چند روز قبل هم مدیر کل محترم همکاری‌ها و تنظیم‌گری صادرات فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از موزه بازدید داشتند که گفت‌وگو‌هایی را در این زمینه‌ها داشتیم. با سایر دستگاه‌ها نیز در حال پیگیری این گفت‌وگو هستیم.