ایران بیش از ۵۸۰۰ کیلومتر مرز آبی در شمال و جنوب و جزایر دارد. جالب این‌که با تمام وسعت، میزان مرزهای خشکی این کشور حدود ۵۷۰۰ کیلومتر و کمتر از مرزهای آبی است. موضوعی که نشان می‌دهد باید سیاست‌های کشور دریایی‌تر باشد تا خشکی‌محور. در شمال ایران، وجود بیش از ۴۷۰ کیلومتر نوار ساحلی، این توانمندی را دارد که راهبرد جدیدی فراروی گردشگری مازندران ایجاد کند تا به سمت اقتصاد دریاپایه حرکت کند. درحال‌حاضر استفاده سنتی و ابتدایی از دریای مازندران و تکیه آن به برپایی آلاچیق درحالی‌است که دست این استان از اقتصاد دریامحور خالی مانده است. نبود برنامه جامع و مهیا نبودن زیرساخت‌های مورد نیاز سبب شده تا گردشگری مازندران به لب ساحل محدود شود و ظرفیت‌های موجود در دریا در حوزه‌های مختلف ناشناخته باشد. این وضعیت درحالی‌است که سالانه بیش از ۹۰ درصد مسافران استان‌های شمالی برای بهره‌مندی از جاذبه‌های دریا به این مناطق سفر می‌کنند.
پایین بودن اطلاعات مدیران
دکتر نصرا... مرادی، کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: «فقدان نیروهای متخصص در راستای سیاست‌گذاری گردشگری در مازندران یکی از چالش‌های عدم توسعه است. بی‌اطلاعی بازاریابی مدیران در بحث گردشگری سواحل مازندران نیز چالش دیگری محسوب می‌شود. بازاریابی باید متناسب با گردشگری باشد و متأسفانه پایگاه داده برای گردشگری ساحل در این استان وجود ندارد.»
وی با تاکید بر این‌که سیاست‌های کلی و کیفی کمک چندانی در سیاست‌گذاری‌ها نخواهد کرد، ادامه می‌دهد: «تجربه ثابت کرده باید روی مسائل جزئی و کمی متمرکز شد. برای رسیدن به اهداف کمی نیز نیازمند طراحی یک پایگاه داده هستیم که متأسفانه چنین پایگاهی که نقاط خطر، نقاط حادثه‌خیر، نقاط دارای آلودگی یا گونه‌های کمیاب و لایه‌های طرح در آن دیده شده باشد در مازندران به چشم نمی‌خورد.»
علم گردشگری می‌گوید در حریم ۶۰ متری نباید هیچ سازه‌ای ساخته شود بنابراین طرح آزادسازی حریم ۶۰متری چندان تأثیرگذار در توسعه گردشگری و اقتصاد دریا نخواهد داشت. ضمن این‌که ساده‌انگارانه نوشتن طرح‌های توسعه گردشگری برای سایت سواحل می‌تواند به اقتصاد دریا و گردشگری ساحل آسیب بزند.
تاکید بر استفاده از ظرفیت دریا
سال گذشته فرمانده معظم کل قوا در دیدار تعدادی از فرماندهان نیروی دریایی تاکید کردند: «استفاده از فرصت دریا و ظرفیت‌های عظیم آن باید به فرهنگ عمومی در کشور تبدیل شود.»
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با اشاره به سوابق دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد، خاطرنشان کردند: «با وجود این سابقه و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب‌ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود.»
ایشان فرهنگ‌سازی در این زمینه و ایجاد فهم عمومی از دریا به‌عنوان یک زیرساخت اساسی را ضروری دانستند و افزودند: «در چند سال گذشته بحث توسعه سواحل مکران مطرح شد و دولت‌ها هم از آن استقبال کردند اما پیشرفت جدی در این موضوع نیازمند فرهنگ‌سازی است.»
حالا و براساس آمارها مشخص شده فقط ۱۰درصد از ظرفیت دریاها برای درآمدزایی مناطق ساحل‌نشین کشور استفاده شده که بیانگر سهم ناچیز اقتصاد از دریاست. در تمام دنیا با ایجاد صنایع نوظهور ازجمله انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا، بیوتکنولوژی و زیست و هواشناسی دریایی در مناطق ساحلی از ظرفیت دریاهای‌شان به‌خوبی استفاده می‌کنند.نباید فراموش کنیم تحولات عظیم اقتصادی کشورهای کوچک و بزرگ جهان که در مجاورت دریاها قرار دارند، در سایه بهره‌برداری از ظرفیت‌های دریا به دست آمده است، بنابراین ایران هم باید بر ظرفیت‌سازی و بهره‌وری بهینه از دریا تمرکز کند تا بتوان سهم اقتصاد را افزایش داده و به توسعه استان‌های ساحلی کمک کرد.
گردشگری دریایی در حد چند آلاچیق
با استناد به فرمایشات رهبر معظم انقلاب مبنی بر این‌که «استانی که دریا و جنگل دارد نباید بیکار داشته باشد» می‌تواند سندی بر کم‌کاری‌ها در استان‌های ساحلی و به‌خصوص مناطق شمال کشور باشد. جایی که وجود شمار زیاد بیکاران نشان از لنگ‌زدن برنامه‌های اقتصادی دارد. هم‌اکنون در مازندران، گردشگری دریایی در حد برپایی چند آلاچیق یا گردش با قایق‌موتوری خلاصه شده و هنوز از شناورهای تفریحی و گردشگری و اسکله‌هایی برای این کار خبری نیست درحالی‌که دریا می‌تواند به‌تنهایی اقتصاد استان را متحول کند. مهم‌ترین چالش در مازندران فقدان آگاهی دوجانبه است یعنی علم گردشگری از نگاه جامعه محلی و مسئولان نسبت به گردشگری دیده می‌شود. تشکیل مثلث مردم، مسئولان و ساحل در سیاست‌گذاری گردشگری ضروری است و فقدان آن هر طرحی را با شکست روبه‌رو می‌کند. برای اثبات بلاتکلیف و بلااستفاده ماندن سواحل همین بس که بگوییم هم‌اکنون در استان‌های شمالی و جنوبی سواحلی داریم که نه خود آن را می‌شناسیم و نه گردشگر. متاسفانه گویی ارزش ساحل و توپوگرافی آن برای مسئولان ناشناخته است و نمی‌دانند آیا برای گردشگر مناسب است یا خیر. بنابراین باید به آنها گفت ساحل محل تلاقی دو اکوسیستم است که با هر برداشت اشتباه، هم از دریا و هم از خشکی دچار آسیب‌های جدی شده و وضعیت ناگواری پیدا می‌کند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
محمد نصرتی در گفتوگو با جامجم مطرح کرد؛
