سقوط آزاد در جدول «سواد»

ایران در چند دوره از این آزمون که به فاصله پنجساله برگزار می‌شود شرکت کرده است و تازه‌ترین نتایج این آزمون برای ما یک گزاره آشکار و تلخ است، این که حالا با بحرانی به نام سواد در سطح مدارس ایران روبه‌رو هستیم. ایران یکی از معدود کشورهای آسیایی است که سنجش ملی نداشته و هیچ سامانه‌ای برای سنجش ملی وجود ندارد. طی سال‌هایی که ایران در آزمون بین‌المللی پرلز شرکت کرده وضعیت ایران همیشه از حد متوسط پایین‌تر بوده است و از هر سه دانش‌آموز ایرانی، یک نفر به کف یا حداقل یادگیری نمی‌رسد. سوالات پرلز ۲۰۲۱ در سه بخش دشوار، متوسط و آسان طراحی شده بود. در آزمون پرلز ۲۰۲۱، معیار بین‌المللی پیشرفته (امتیاز ۶۲۵)، معیار بین‌المللی بالا (امتیاز ۵۵۰)، معیار بین‌المللی متوسط (امتیاز ۴۷۵)، معیار بین‌المللی پایین (امتیاز ۴۰۰) مدنظر است. نتایج نشان می‌دهد که دانش‌آموزان ایرانی در توانایی خواندن، نمره ۴۱۳ را کسب کردند که در حد معیار بین‌المللی پایین است، ایران جزو کشورهای انتهای جدول در آزمون پرلز است (۵۷ کشور شرکت‌کننده) و تنها کشورهای اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار دارند. نمره عملکرد دانش‌آموزان ایران در دوره قبلی پرلز (یعنی در سال۲۰۱۶ ) ۴۲۸ بوده است. در ایران، یک درصد دانش‌آموزان به معیار پیشرفته‌(۶۲۵)، ۷ درصد به معیار بالا (۵۵۰)، ۲۹ درصد معیار متوسط (۴۷۵) و ۵۹ درصد به معیار پایین(۴۰۰) دست می‌یابند. قابل ذکر است که نمره ۴۰۰ حداقل معیار و پایین‌ترین سطح انتظارات خواندن است و تلاش کشورها باید رساندن تمام دانش‌آموزان به این معیار باشد. همچنین سنگاپور بیش از یک‌سوم (۳۵ درصد) دانش‌آموزان کلاس چهارم خود را به سطح پیشرفته می‌رساند.
دختران دانش‌آموز تقریبا در همه کشورها میانگین پیشرفت بالاتری نسبت به پسران داشتند البته آذربایجان و ایران نسبت به سال ۲۰۱۶ افت داشتند. در ایران، نمره دختران ۴۲۲ و نمره پسران ۴۰۵ است. ۴۶ درصد دختران ایرانی نمره ۴۲۲ و ۵۴ درصد پسران نمره ۴۰۵ را کسب کردند اما در میانگین بین‌المللی ۴۹ درصد دختران نمره ۵۰۹ و ۵۱ درصد پسران نمره ۴۹۳ را کسب کردند. در این مطالعه به بررسی تأثیر همه‌گیری کرونا بر روند یادگیری دانش‌آموزان اشاره شده است و بر این اساس دوسوم کشورهای شرکت‌کننده در آزمون پرلز ۲۰۲۱ در بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ کاهش متوسطی در عملکرد دانش‌آموزان داشتند و این نشان‌دهنده تأثیر منفی گسترده این بیماری بر پیشرفت خواندن دانش‌آموزان در کلاس چهارم دبستان است. در سراسر کشورها فقط ۱۴ درصد از دانش‌آموزان کلاس چهارم در سال تحصیلی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ در مدارسی شرکت کردند که عملکرد عادی آنها تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار نگرفت. در مقابل، ۴۷ درصد به مدت «بیش از هشت هفته» آموزش آنها تحت‌تأثیر قرار گرفت. ۱۰درصد از دانش‌آموزان در مدارسی بودند که «کمتر از دو هفته» آموزش تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفت. البته نکته قابل توجه در این گزارش این است که بدانیم اساسا نتایج ارزیابی پرلز برای تعمیم به کل نظام آموزشی در زمان تهیه گزارش طراحی نشده است.
پرلز مشخصا برای اندازه‌گیری حداقل مهارت خواندن - مرتبط با هدف شماره ۴ از برنامه توسعه پایدار سازمان ملل - در مقطع ۴، یعنی میانه دوره ابتدایی آموزش طراحی شده است اما باز هم نتایج این آزمون چیزی از فاجعه بحران سواد در نظام آموزشی ایران کم نمی‌کند.