سایه سنگین تغییر اقلیم بر ایران

هرگونه تغییری در وضعیت اقلیمی برای جمعیت انسانی ساکن در یک منطقه با ویژگی‌های منحصر به خود یک چالش است. حال اگر برای تاب‌آوری و سازگاری یک منطقه با شرایط جدید آینده‌نگری و چاره‌اندیشی نشود، میزان آسیب‌پذیری به‌مراتب افزایش می‌یابد. مطابق این ارزیابی‌ها خاورمیانه و شمال آفریقا بیش از سایر مناطق در معرض آسیب‌پذیری از بحران اقلیمی هستند. آسیب‌پذیری ایران نیز بیش از متوسط جهان است به نحوی که هم‌اینک نیز برخی پیامدهای نامطلوب این پدیده قابل مشاهده است. درهم تنیدگی ابرچالش تغییر اقلیم با سایر معضلات زیست‌محیطی پیشین نپذیرفتن و اولویت نبخشیدن به این مسأله توسط برخی مسئولان و نهادها، ناآگاهی افکار عمومی و فقدان پرداخت تخصصی رسانه‌ها به این امر می‌تواند وضعیت را وخیم‌تر کند. اقلیم خشک و نیمه‌‌خشک ایران با مساحت بالای سرزمین‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی، افزایش میانگین دما، تغییرات در الگوهای بارش و نوسانات بارندگی و خشکسالی پیامد‌هایی هستند که برای ایران تا سال ۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌شوند.
در پی معضلات مذکور تغییرات روان‌آب همه حوضه‌های آبریز به‌ویژه کرخه و کارون افزایش آهنگ حجم تبخیر و کاهش شکل‌گیری سفره‌های آب زیرزمینی علاوه بر تشدید خشکسالی نتیجه‌ای جز محدود شدن بیش از پیش منابع آب شیرین ندارد. خشکسالی، بی‌آبی، رعایت نکردن حقابه‌های ایران توسط کشورهای همسایه و تأثیرپذیری کشاورزی بستری برای وجوه مختلف ناامنی از ناامنی غذایی و آب تا نبود امنیت انسانی می‌شود. استخراج بیش از حد سفره‌های آب زیرزمینی نیز به نوبه خود سبب فرونشست زمین در بسیاری مناطق می‌شود. جابه‌جایی فصل‌ها، بارش‌های شدید تابستانی بارش بیشتر باران نسبت به برف و در برخی مناطق به‌ویژه با پوشش گیاهی ضعیف و خاک فرسایش یافته و... سبب سیل و سیلاب می‌شود. این حجم از انواع متفاوت پیامدهای ناخوشایند می‌تواند سبب آوارگی و مهاجرت‌های خود‌خواسته نیروهای کار و شیوع بیماری و وارد آمدن ضربات اساسی بر پیکره اقتصاد کشور ایران و... شود. مسائل ذکر شده در شرایطی مطرح است که ایران به‌دلیل دارا بودن اقتصاد متکی بر سوخت‌های فسیلی نقش پررنگی در افزایش غلظت گاز‌های گلخانه‌ای در جو دارد. اگر تمهیدات جهانی تصمیم به فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی بگیرد، اقتصاد ایران از منظر دیگر آسیبی جدی می‌پذیرد. همه موارد مطرح شده بیانگر ضرورت توجه به تغییر اقلیم و اولویت بخشی به این مسأله در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور است.