مهار بازار ارز در ایستگاه میرداماد

علی صالح‌آبادی رئیس کل سابق بانک مرکزی نرخ هر دلار را ۴۳ زا‌ر و ۹۰۰تومان تحویل فرزین داد و از ساختمان شیشه‌ای میرداماد خداحافظی کرد. زمانی که فرزین امور پولی و مالی کشور را در دست گرفت ۵وعده تثبیت نرخ ۲۸هزار و ۵۰۰تومان در سامانه نیما، تامین ارز واردات کالاهای اساسی، کنترل نرخ تورم، کاهش نرخ بازار و مبادله‌ای و کوچک سازی بازار غیر رسمی را داد که به نظر می‌رسد تشکیل بازار مبادله ارز و طلا مربوط به دو مورد آخر است. به این دلیل که ابتدا بازار توافقی(عرضه ارز با کارت ملی) کنار گذاشته شد و پس از آن بانک مرکزی قصد دارد تقاضا به سمت بازار مبادله ارز و طلا برود. مرکز مبادله طلا و ارز راه‌اندازی شد و حالا باید دید اقدامات بانک مرکزی چه تاثیری بر بازار ارز می‌گذارد؟

شورای پول و اعتبار در جلسه ۱۱بهمن۱۴۰۱، مصوبه پیشین خود در خصوص بازار متشکل معاملات ارزی را اصلاح و آن بازار را در سطحی توسعه‌یافته‌ به عنوان «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» ارتقاء داد. بر این اساس شورای پول و اعتبار با پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر اصلاح مقررات مورد اشاره به منظور ساماندهی و توسعه بازار در حوزه ارز و طلا، مرکز مبادله ارز و طلای ایران را تاسیس کرد تا معاملات ارز (اعم از اسکناس و حواله) و طلا به تشخیص رئیس کل بانک مرکزی در بسترهای الکترونیکی مورد معامله و تسویه قرار گیرد. مرکز مبادله ارز و طلای ایران از روز سه‌شنبه دوم اسفند ۱۴۰۱ فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز می‌کند. این مرکز، چند تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد داشت که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده و شروع به فعالیت خواهد کرد. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به آغاز به کار مرکز مبادله ارز و طلا از امروز (سه‌شنبه)، گفت: همه نیازهای ارزی خدماتی مردم در سامانه مبادله ارز و طلا تامین می‌شود. آنطور که فرزین درباره چگونگی کارکرد این مرکز توضیح داده قیمت ارز در این بازار بر اساس منابع و مصارف و متغیرهای اقتصاد کلان تعیین می‌شود و تلاش می‌کنیم این نرخ قطعا مناسب و خارج از انتظارات و حباب باشد که بر این اساس هم عرضه‌کننده و هم متقاضی از منابع ارزی کشور استفاده کنند. ظاهرا بانک مرکزی به دنبال این است که ارز حاصل از صادرات توسط صادرکنندگان با نرخی نزدیک به بازار در این مرکز عرضه شود که با این اقدام بانک مرکزی چتر نظارتی خود را تقویت خواهد کرد. البته در شرایط فعلی هم بانک مرکزی تا حد زیادی بر بازار صادراتی نظارت دارد اما سایه نظارت این بانک گسترده‌تر خواهد شد. از سوی دیگر زمانی که صادرکنندگان با نرخ نزدیک به بازار، ارز خود را به این مرکز عرضه کنند تشویق خواهند شد صادرات بیشتری انجام دهند. در برخی ادوار گذشته نرخ حاصل از صادرات تقریبا دستوری تعیین می‌شد و صادر کننده رغبتی برای بازگشت ارز نداشت.

سامانه نیما فعال می‌ماند

با شروع به کار مرکز مبادله ارز و طلا این شبهه به وجود آمد که سامانه نیما قرار است متوقف شود اما سامانه نیما برای تأمین ارز کالاهای اساسی یا راهبردی همچنان فعال است و ارز نفتی همچنان در آن سامانه عرضه می‌شود. مرکز مبادله ارز و طلا نیز بازار دیگری است که به هر نوع تقاضای رسمی دیگر (که ۶۸ قلم نیاز خدماتی احصاء شده است) پاسخ می‌دهد. رویکرد دولت این است که دو نرخ سامانه نیما و مرکز مبادله ارز و طلا را مرجع قرار دهد و آن‌طور که اعلام کرد نرخ‌های دیگر غیر قانونی و معاملات در رقم‌های دیگر قاچاق محسوب خواهد شد. بررسی خبرنگار ما از مسئولان بانک مرکزی نشان می‌دهد منابع ارزی به میزان کافی وجود ندارد اما رویکرد مدیریت در این بخش با ادوار گذشته کمی متفاوت است و گفته می‌شود قرار نیست با هدررفت منابع ارزی بازار به‌سامان برسد. آمارها نشان می‌دهد در ۱۱ ماهه اول امسال ۸۰ میلیارد دلار برای مصارف ارزی تخصیص داده شده که ۳۰ درصد بیش از سال گذشته است.

فروش ارز با نرخ ۲۸۵۰۰ حذف شد

براساس مصوبه شورای پول و اعتبار مورخ ۱۱ بهمن ۱۴۰۱، مرکز مبادله ارز و طلای ایران از امروز ۲ اسفندماه ۱۴۰۱ فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز می‌کند. منابع ارزی ناشران بورسی، از جمله ناشران حاضر در صنایع شیمیایی، فلزی و نفتی، از این پس براساس مکانیزم جدید مبتنی بر منابع و مصارف (عرضه و تقاضا)، کشف قیمت می‌شود.

همچنین احمد مهدوی‌ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی گفت: عرضه ارز پتروشیمی‌ها در سامانه نیما حذف شده و کشف قیمت از طریق مزایده در مرکز مبادله صورت خواهد گرفت. به گفته وی، ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی نیز تنها به اقلامی مانند دارو و نهاده‌های دامی تعلق خواهد گرفت.

شفافیت در بازار ارز

احمد لواسانی؛ دبیرکل سابق کانون صرافان در این باره به جام‌جم گفت: با ابلاغ سیاست‌های جدید و همچنین افتتاح مرکز مبادله ارزی که طبق وعده داده‌شده در این هفته محقق شد، تکلیف بانک و صرافی و صادرکننده و واردکننده مشخص می‌شود و نقش و جایگاه و تاثیر آنها در بازار ارز شفاف می‌شود.وی تاکید کرد: قطعا سیاست بانک مرکزی بر کنترل قیمت‌ها در بازار ارز است؛ این‌که چگونه بخواهد روش‌های کنترلی را اجرایی کند، حائز اهمیت است. با تغییر سیاست بانک مرکزی و راه‌اندازی مرکز مبادله ارزی تا حدودی شرایط بهبود پیدا می‌کند و بازار به نقطه اتکای مناسبی می‌رسد.لواسانی معتقد است، تاکنون در اسفند چنین التهابی در بازار ارز و نرخ‌ها نداشته‌ایم بنابراین مردم باید هوشیار باشند که تحت‌تاثیر هیجانات این بازار قرار نگیرند؛ چراکه هر لحظه ممکن است با هر اتفاق و خبری و اعلام سیاست جدید بانک مرکزی شاهد روند معکوس قیمت‌ها در بازار باشیم و روند کاهشی در نرخ ارز را تجربه کنیم.

جنگ روانی دشمن ریشه نوسانات ارزی

عبدالحمید انصاری، مدیرعامل اسبق بانک ملی به جام‌جم گفت: اتفاقات اخیر بازار ارز بیش از این‌که ریشه اقتصادی داشته باشد، ناشی از جنگ روانی دشمن است.
انصاری با تاکید بر این‌که دشمن برای فشار به کشور مانور‌های ارزی را از طرق مختلف راه‌اندازی می‌کند که بانک مرکزی باید به آنها پاسخ دهد، افزود: در شرایط فعلی راه‌اندازی مرکز مبادلات ارز و طلا توسط بانک مرکزی، می‌تواند یکی از پاسخ‌های مناسب به تلاش دشمن برای به‌هم زدن بازار ارز باشد. دشمن در دو سه ماه گذشته در خیال خودش چندین بار براندازی در کشور انجام داد و همواره در حال هزینه کردن برای ناامن‌سازی فضای اقتصادی کشور است. مدیرعامل اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: بانک مرکزی به تدریج در حال بدل زدن به اقدامات دشمن است و به نظر می‌رسد به‌زودی با عملیاتی شدن همه برنامه‌های تیم مدیریتی جدید بانک مرکزی آرامش به بازار ارز برمی‌گردد و توطئه‌های دشمن در این زمینه با شکست مواجه می‌شود.

جزئیات فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا

مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده و شروع فعالیت خواهد داشت. ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا از مهم‌ترین اهداف کلان مرکز مبادله ارز و طلای ایران است. این مرکز، همچنین در راستای فعالیت خویش، ابزارسازی و نهادسازی در بازار‌های ارز و طلا و تقویت و بهینه‌سازی حداکثری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را دنبال خواهد کرد. در فاز اول راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، با استقرار دستگاه‌های دولتی، از سامانه تأمین ارز خدماتی سرفصل‌های مصوب بانک‌مرکزی رونمایی می‌‌شود و متقاضیان ارز خدماتی می‌‌توانند از بستر این مرکز، ارز مورد نیاز خود را دریافت کنند. فاز دوم توسعه مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز مربوط به راه‌اندازی تابلوی حوالجات خرد ارزی است. تابلوی حوالجات خرد ارزی با تمرکز بر صرافی‌های تضامنی فعال خواهد شد. علاوه‌براین، ربع‌سکه بهارآزادی که تاکنون در بورس کالای ایران عرضه می‌‌شد، با راه‌اندازی به مرکز مبادله ارز و طلا واگذار می‌‌شود.

فرآیند تامین ارز در تالار ارز خدماتی

متقاضیان ارز خدماتی با مراجعه به مرکز مبادله ارز و طلای ایران به شرح زیر اقدام به دریافت نیاز واقعی ارزی خود در قالب اسکناس یا حواله ارز می‌کنند. متقاضی باید به تارنمای مربوط مراجعه و نیاز واقعی ارزی خود را ثبت و همچنین اسناد و مدارک مرتبط با هر سرفصل را در سامانه طراحی‌شده جهت بررسی دستگاه اجرایی ذی‌ربط بارگذاری کند. اسناد و مدارک مربوط توسط دستگاه اجرایی ذی‌ربط ملاحظه و بررسی و متقاضی به بانک ملی ایران ارجاع داده می‌شود. متقاضیان پس از تایید پرداخت، جهت دریافت حجم ارزی اسکناس یا حواله تاییدشده به شعب منتخب بانک ملی ایران مراجعه می‌کنند و مراتب به طریق مقتضی به ایشان اطلاع‌رسانی‌ می‌شود.

روش کشف نرخ

نرخ معاملات ارزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در دو تالار نقد و حواله ارز بر مبنای منابع و مصارف ارزی کشور و براساس متغیرهای بنیادی اقتصادی کشف و مبنای معاملات فیمابین قرار می‌گیرد. توسعه تالارها براساس نیازهای متنوع ارزی، توسعه ابزارهای معاملاتی مبتنی بر ارز و طلا ازجمله سلف و سوآپ، مرجعیت نرخ به‌عنوان نرخ مرجع ارز و طلای کشور و توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی با بازارهای مالی و ارزی منطقه‌ای و جهانی، از مهم‌ترین برنامه‌های آتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران است منابع لازم ارزی از محل صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تامین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه می‌شود. همچنین تامین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالاهای اساسی همچنان با نرخ ۲۸هزار و ۵۰۰ تومان بر بستر سامانه نیما کماکان با قوت ادامه خواهد یافت. با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران ضمن بازنگری‌ صورت‌گرفته در سرفصل‌های تخصیص ارز خدماتی، به‌منظور پاسخگویی به همه نیازهای واقعی ارزی از یک‌سو و جایگزینی روش‌های نظارت پسینی به‌جای نظارت پیشینی از سوی دیگر، سرفصل‌های مربوط با رویکرد تسهیل مقررات توسعه یافتند. از مهم‌ترین سرفصل‌های بازنگری‌شده ارز خدماتی در مقررات می‌توان به سرفصل‌های ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز ماموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی، ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی و سایر موارد اشاره داشت.

۱۰ هدف‌گذاری مهم مرکز مبادله ارز و طلا از نگاه کارشناسان

افزایش اختیارات بانک مرکزی
خنثی‌سازی تورم انتظاری
مدیریت نرخ تورم
مدیریت جنگ روانی دشمن
شفافیت در معاملات
مدیریت هزینه‌های ارزی
رشد صادرات و مثبت شدن تراز تجاری
افزایش درآمدهای ارزی
کنار رفتن دلالان از بازار ارز
بی‌تاثیر شدن بازارسازی فضای مجازی

روزنامه جام جم