برق هسته‌ای، گمشده حکمرانی انرژی

ایران روزانه نزدیک به ۹۴۰میلیون مترمکعب گاز تولید میکند که از این میزان، حدود ۸۴۰میلیون مترمکعب آن به شبکه سراسرس تزریق میشود؛ حوزههای نیروگاهی، صنایع، خانگی، صادرات، تجاری و پتروشیمی اصلیترین مصرفکنندگان و منشعبان این خطوط هستند که بسته به ایام سال، برداشتشان از خطوط لوله سراسری افزایش یا کاهش مییابد. گرچه تولید گاز ایران روی کاغذ در نقطه مناسبی قرار دارد اما باید گفت در برنامه ششم تکلیف شده بود ظرفیت تولید گاز ایران در پایان این برنامه یعنی همین چند ماه پیش، باید به ۱.۳میلیارد مترمکعب در روز میرسید که اینگونه نشد. جواد اوجی، وزیر نفت چندی پیش به این شکست اعتراف کرد: «بهدلیل سرمایهگذاریهای انجامنشده در سالهای اخیر بیشینه این رقم به ۸۴۰میلیون مترمکعب رسیده است.» برای تحقق این رقم، حداقل به ۶۰ میلیارد سرمایهگذاری فقط در بخش توسعه نیاز است. این عدد را باید در کنار رقمی که وزیر نفت برای نگهداشت و تثبیت تولید فعلی اعلام کرده دید؛ دیدنی که چشمها را روی عدد ۸۲میلیارد دلار متوقف میکند.تزریق چنین رقمی حتی طی ۱۰سال نیز بعید به نظر میرسد و راهکار مناسب و کوتاهمدت و حتی بلندمدتی برای آن وجود ندارد. در این میان، مهمترین نکتهای که انتقادها را به حکمرانی انرژی کشور جلب میکند، سیاست گازرسانی حداکثری به سراسر ایران و صنایع است. دومین مصرفکننده گاز یکی از بخشهایی که در صورت کاهش تولید گاز با خطر مواجه میشود، بخش نیروگاهی است. این بخش از اصلیترین و استراتژیکترین بخشهای انرژی کشور است که رویکردی امنیتی نیز دارد. نیروگاههای کشور روزانه و در حالت عادی ۸۸ درصد سوخت مورد نیاز خود را از طریق گاز تامین میکنند. به گفته سخنگوی صنعت برق، با شروع فصل سرما میزان گاز ورودی به واحدهای نیروگاهی کشور حداقل با کاهش ۵۰درصدی مواجه شده و این کمبود سوخت در بدترین شرایط میتواند منتهی به ۳۰۰۰ مگاوات ناترازی در شبکه برق شده و بار دیگر زمینه تامیننشدن برق صنایع و بخش خانگی را ایجاد کند.آخرین آمارها میگویند در حالت عادی، نیروگاهها روزانه ۲۵۰میلیون مترمکعب گاز مصرف میکنند تا ایران را روشن نگه دارند. این به آن معنی است که بیش از ۲۵درصد گاز تولیدی کشور راهی مراکز تولید برق میشود. این رقم در زمستانها اما متفاوت است و بهدلیل سیاست تامین حداکثری گاز منازل و بخش تجاری، به زیر ۱۰۰میلیون مترمکعب کاهش یافته و بهجای گاز، از سوختهای جایگزین مانند مازوت و گازوئیل استفاده میشود.بخش نیروگاهی، دومین مصرفکننده گاز پس از بخش خانگی و تجاری است که در صورت عدم بهینهسازی مصرف گاز، میتواند به مشکلات تامین گازی دامن بزند. طی سالهای گذشته، تبدیل نیروگاههای حرارتی به نیروگاههای سیکلترکیبی در دستور کار قرار گرفت که تا به امروز نتیجه مثبت ملموسی نداشته است.هماکنون راندمان نیروگاهای گازی ایران کمتر از ۴۰درصد است که درصورت تبدیلشدن به نیروگاههای سیکلترکیبی به ۶۰ درصد خواهد رسید.برق هستهای کجاست؟ یکی دیگر از راهکارهای کاهش اتکا به گاز در تولید برق، استفاده از نیروگاههای هستهای است. بسیاری از کشورهای دنیا برای تولید برق از این نیروگاهها استفاده میکنند، از برزیل و آمریکا گرفته تا ترکیه و سوئیس. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، هماکنون بهطور میانگین، ۱۰درصد برق دنیا از طریق نیروگاه هستهای تامین میشود که البته در کشورهای جهان این رقم متفاوت است.مثلا فرانسویها ۶۸درصد برق خود را با انرژی هستهای تامین میکنند؛ عددی که برای کشور آمریکا حدود ۲۰درصد و برای کرهجنوبی ۲۸درصد است. این سهم برای ایران کمتر از ۲ درصد است که نشان میدهد دراینباره، ایران از نرم جهانی نیز بسیار عقبتر است. آخرین رقم اعلامشده برای ظرفیت تولید برق ایران، بیش از ۸۳هزار مگاوات است که سهم هستهای از این میزان، فقط هزار مگاوات است. گرچه هزینه ساخت نیروگاههای هستهای حداقل دوبرابر احداث نیروگاههای حرارتی است اما هزینه اندک تولید برق و همچنین پایداری آن، یک راهکار مهم برای تامین برق مورد نیاز کشور است. به گفته کارشناسان، با توجه به قیمتهای میانگین سالانه نفت از سال۱۳۹۰ تا سال۱۴۰۰، میزان ارزش دلاری انرژی فسیلی استفادهنشده توسط نیروگاه اتمی بوشهر در ۱۰سال فعالیت این نیروگاه، نزدیک به ۵.۲میلیارد دلار برآورد میشود. برق از کجا تولید میشود؟ ۸۰۰مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر ۱۰۰مگاوات نیروگاه اتمی ۱۲.۵هزارمگاوات نیروگاههای برقابی ۶۸.۷هزارمگاوات نیروگاههای حرارتی روزنامه جام جم