چون که ۱۰۰آمد ۹۰ هم پیش ماست

شاید در نگاه اول تصور این‌که فیلمی تنها ۱۰۰ثانیه زمان داشته باشد، دور از ذهن به نظر برسد و مخاطبان اصلا قائل به قصه‌گویی در این مدت زمان بسیار کم نباشند و حتی اسم آن را فیلم نگذارند.

زمان ۱۰۰ثانیه حتی در ساحت و مختصات فیلم کوتاه هم غریب و دشوار است و چه‌بسا خیلی از فعالان این عرصه هم برای روایت قصه در این زمان تمایلی نداشته باشند. اما اگر حتی سال‌های آغازین تاریخ سینما و فیلم‌های ساخته و نمایش داده شده با این مقدار زمان را هم درنظر نگیریم، در سال‌های اخیر، ساخت فیلم‌های بسیارکوتاه و به‌ویژه ۱۰۰ثانیه‌ای رونق گرفته و به‌خصوص با زندگی پرشتاب امروزی و فضای مجازی تناسب دارد. حتی می‌توان گفت عادت به فیلم‌هایی با این زمان مختصر، در اینترنت، فضای مجازی و به‌ویژه اینستاگرام تقویت شده، که تا همین چند وقت پیش و بدون استفاده از گزینه‌هایی چون REEL و IGTV فقط می‌شد در هر پست، حداکثر ۶۰ثانیه فیلم را بارگذاری کرد و به نمایش گذاشت. بنابراین سازندگان این فیلم‌ها و قطعات ویدئویی سعی می‌کردند همه حرفی که می‌خواستند بزنند را در همین زمان یک دقیقه‌ای به مخاطب بگویند. فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای هم با تکیه بر همین ویژگی‌های منطبق با زمانه و مخاطب عجول امروزی، کار خود را پیش می‌برد و مخاطبان را جذب می‌کند.

دوبیتی سینما 

اگر مثل آن سرچراغی و اول کار، بخواهیم از ظرفیت ادبیات، شعر و شاعری و نسبتش با سینما استفاده کنیم، می‌توان از فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای و آثاری در همین حدود زمانی، به عنوان دوبیتی سینما یاد کرد. دوبیتی، مختصرترین و موجزترین نوع شعر است که در کامل‌ترین نوع آن، غنی‌ترین پیام‌ها را با وزنی مناسب و دلنشین به مخاطب عرضه می‌کند.

از این دیدگاه، شاید دوبیتی نامیدن فیلم ۱۰۰ثانیه‌ای پربیراه هم نباشد. ایده‌ای شکل می‌گیرد، فیلمساز براساس آن ایده، قصه کوتاهی می‌نویسد و همه صنعت سینما را به خدمت درمی‌آورد تا ایده‌اش را به تصویر بکشد و پیامش را برساند. فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای موفق، آنهایی هستند که تمام زوائد را برای این مهم و رسیدن به هدف‌شان حذف می‌کنند. در فیلم ۱۰۰ثانیه‌ای، نه ستاره مهم است و نه کار خارق‌العاده‌ای برای دیده شدن نیاز. فقط فیلمساز است و پیامی که می‌خواهد در کمتر از ۱۰۰ثانیه به مخاطب عرضه کند. در دورانی که همه چیز به سمت مینی‌مال شدن در حرکت است و مخاطب این روزها کمتر فرصتی برای تماشای فیلم‌های بلند سینما و در اغلب موارد سریال‌ها پیدا می‌کند و ترجیح می‌دهد بیشتر وقتش را در شبکه‌های اجتماعی بگذراند و هر آنچه مورد نیازش است از خبر تا سرگرمی را در این دنیای با وسعت بی‌نهایت پیدا کند، فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای شاید بهترین قالب برای ارائه پیام و مفهوم در جلد جذاب و پرزرق و برق سینما به مخاطب باشد. در این میان جشنواره بین‌المللی فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای ایران با نزدیک به دو دهه سابقه، بهترین محل و فرصت برای نمایش و رقابت این فیلم‌هاست. رویدادی که پس از چهارسال وقفه، به دلیل شیوع بیماری کرونا، با برگزاری سیزدهمین دوره بار دیگر به تقویم سینمایی کشور بازگشته است. این دوره که فراخوان آن دوم آبان اعلام شد، از ۹ تا ۱۲اسفند به دبیری یوسف منصوری توسط سازمان سینمایی سوره برگزار خواهد شد.
 
جشنواره‌ای با شعار «ایران عزیز»

سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم۱۰۰ در سه‌بخش مسابقه ملی، مسابقه بین‌المللی و مخاطب کودک و نوجوان برگزار می‌شود که هرکدام از دوبخش اول در قالب‌های مستند، داستانی و پویانمایی خواهد بود. بخش مخاطب کودک و نوجوان هم ویژه آثار تا ۱۰۰ثانیه‌ای با مخاطب کودک و نوجوان است. ارسال اثر در این بخش از نظر فرم و ساختار محدودیتی ندارد و شرکت‌کنندگان می‌توانند آثار خود را با هر قالب دلخواه در محدوده ۱۰۰ثانیه ارسال کنند. نکته حائز اهمیت در این بخش که فیلمساز را مجاز می‌کند تا علاوه بر سه قالب مستند، داستانی و پویانمایی از هر قالب تصویری دیگری که مناسب انتقال مضمونش می‌داند استفاده کند، آن است که آثار در این بخش حتما باید برای مخاطب کودک و نوجوان ساخته شود. آثار ویژه این بخش اگر در هر کدام از سه قالب مستند، داستانی و پویانمایی ساخته شده باشند، علاوه بر بخش کودک و نوجوان، در یکی از بخش‌های مسابقه ملی یا بین‌الملل به انتخاب صاحب اثر شرکت داده می‌شوند. پیشرفت، اخلاق، زیبایی‌ها، اقتصاد و ثروت ملی، امید، خانواده، میهن‌دوستی، عدالت و آزادی، از جمله موضوعات این دوره جشنواره فیلم۱۰۰ هستند و فیلمسازان می‌توانند حداکثر تا ۱۰۰ثانیه (با احتساب تیتراژ) فیلم‌هایی با این محورها بسازند و درنهایت تا پایان دی‌ماه امسال به دبیرخانه این رویداد ارسال کنند. علاوه بر موضوعات، آن‌طور که در فراخوان این دوره آمده و با توجه به شعار جشنواره یعنی «ایران عزیز» ارائه تصاویری شاد و امیدبخش از کشور، جزو اولویت‌ها و ریل‌گذاری‌های این دوره جشنواره فیلم۱۰۰ است که نقطه مقابل برخی نگرش‌های منفی و سیاه و خاکستری بعضی از جشنواره‌های دیگر سینمایی است. 
 
هنر ایجاز و خلاقیت هنری 

ایجاز و خلاقیت هنری، کلیدهای موفقیت در جشنواره فیلم۱۰۰ و همه فیلم‌های۱۰۰ثانیه‌ای و با مدت زمان بسیار کوتاه است؛ ایجازی که اساسا باید در هر فیلمی با هر میزان زمان(کوتاه، نیمه‌بلند و بلند) رعایت شود، در فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای ارزش و اعتبار و اهمیتی فوق‌العاده می‌یابد، چون فیلمساز باید بتواند در چشم برهم‌زدنی همه حرف و پیام و مضمونش را به مخاطب منتقل کند و تاثیر لازم را بر او بگذارد. ایجاز و اختصاری که حتما باید با ذوق و خلاقیت هنری همراه باشد تا ابتدا بتواند مخاطب را پای اثر بنشاند و بعد هم در جلب نظر و رضایت‌مندی او موفق عمل کند. گرچه عرصه فیلم کوتاه و از جمله همین فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای فضایی مستقل و بی‌نیاز از فیلم بلند دارد اما همین پایبندی به ایجاز و خلاقیت هنری می‌تواند الگویی برای فیلم‌های سینمایی هم باشد. چه بسا برخی فیلمسازان که فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای می‌سازند، در آینده سر از سینمای بلند و حرفه‌ای درآورند. در آن صورت انتظار می‌رود همین ویژگی‌ها را در فیلم‌های بلند خود هم به کار ببرند. حتی تماشای فیلم‌های ۱۰۰ثانیه‌ای برای فیلمسازان حال حاضر سینمای ایران هم خالی از لطف و حتی آموزش نیست. شاید از این رهگذر عبرتی هم حاصل شد و زیاده‌گویی‌های‌شان در سکانس‌ها و پلان‌های مختلف جای خود را به ایجاز و خلاقیت هنری بدهد. فیلمسازی که بتواند در زمان بسیار اندک ۱۰۰ثانیه حرف خود را به هنرمندانه‌ترین شکل بزند، قطعا می‌تواند این مهارت و ویژگی را در زمان طولانی‌تر هم حفظ کند و حتی آن را به یک فیلم بلند تسری دهد. به‌جز این موضوع که چالش و زورآزمایی محتوایی و ساختاری و فنی برای فیلمساز، بازیگر و عوامل مختلف یک فیلم است، موهبتی هم نصیب تماشاگران می‌شود که در فیلم‌ها کمتر توضیح واضحات و تکرار و پلان‌های فرسایشی، خسته‌کننده و غیرضروری ببینند. 

۱۲دوره جشنواره فیلم۱۰۰ در یک نگاه 

دوره اول: ۱۱ تا ۱۳ آذر ۱۳۸۲
دبیر: بهنام بهادری
تعداد آثار رسیده: ۵۰۰ فیلم 
مکث: ایده اولیه برگزاری این جشنواره از سوی 
بهنام بهادری، فیلمساز و از اعضای دفتر تولید فیلم حوزه هنری ارائه و اولین دوره این رویداد با هدف بسط و گسترش نگاه موجز در تولید آثار تصویری و کشف استعدادهای تازه در کرج برگزار شد. 

دوره دوم: ۲۴ تا ۲۶ آذر ۱۳۸۳
دبیر: بهنام بهادری 
تعداد آثار رسیده: ۶۰۱فیلم 
مکث: کرامت و ارزش‌های انسانی، دفاع‌مقدس، فرهنگ بومی، تکنولوژی و انسان، دنیای کودکان و خلاقیت و نوآوری از محورهای این دوره بودند. حضور هلیا رفایی ۱۱ساله به عنوان جوان‌ترین شرکت‌کننده هم از نکات قابل توجه بود. 

دوره سوم: آذر ۱۳۸۴
دبیر: بهنام بهادری
تعداد آثار رسیده: ۷۳۰فیلم 
مکث: این دوره از جشنواره در راستای سیاست‌های حوزه هنری مبنی بر هدایت و حمایت از هنرمندان سراسر کشور و با همکاری حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و شبکه سه سیما به مدت سه روز برگزار شد. 

دوره چهارم: آبان ۱۳۸۵ 
دبیر: فاضل نظری
تعداد آثار رسیده: ۸۵۰فیلم
مکث: این دوره با شعار «سینمای ایده‌های نو» و فیلم‌هایی با موضوعات کرامت انسانی و ارزش‌های دینی، دفاع‌مقدس، هنر در اجتماع و صنعت برگزار شد. نکته قابل اشاره این‌که از این دوره، جشنواره از کرج به تهران انتقال یافت.

دوره پنجم: اسفند ۱۳۸۶
دبیر: فاضل نظری
تعداد آثار رسیده: ۱۲۳۵فیلم
مکث: این دوره با شعار «سینمای تذکر» و در سه بخش کرامت انسانی و ارزش‌های دینی، دفاع‌مقدس ، طنز و بخش ویژه اتحاد ملی و انسجام اسلامی در سینما سپیده برگزار شد. 

دوره ششم: اسفند ماه ۱۳۸۷
دبیر: فاضل نظری
تعداد آثار رسیده: ۱۰۵۴فیلم 
مکث: این دوره با شعار «سینمای پرسش» اولین دوره جشنواره فیلم۱۰۰ بود که به‌صورت بین‌المللی برگزار شد. همچنین باید به حضور پررنگ زنان در این دوره اشاره کرد که ۲۵۰فیلمساز زن از ایران و پنج کشور آسیایی آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کردند. 

دوره هفتم: اسفند ۱۳۸۹
دبیر: حسین ربانی
تعداد آثار رسیده: ۱۱۳۵فیلم
مکث: این دوره از جشنواره با شعار «سینمای اخلاق» برگزار شد. نکته قابل اشاره این‌که ۷۰درصد آثار رسیده به دبیرخانه این دوره را فیلم‌های داستانی تشکیل می‌دادند و بقیه آثار در حوزه‌های مستند و انیمیشن تولید شده بودند. 

دوره هشتم: ۴ تا ۶ اسفند ۱۳۹۰
دبیر: حسین ربانی
تعداد آثار رسیده: ۲۰۸۹فیلم 
مکث: این دوره از جشنواره با محوریت سینمای اخلاق و در بخش‌هایی چون جهاد اقتصادی، آثار رادیویی، مسابقه و خارج از مسابقه و مسابقه بین‌الملل به‌صورت همزمان در تهران و ۹ استان برگزار شد. 

دوره نهم: ۷ تا ۹اسفند ۱۳۹۲
دبیر: سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد(هنری) و علی قربانی (اجرایی)
تعداد آثار رسیده: ۱۴۷۲اثر
مکث: مسابقه ملی، مسابقه بین‌الملل، نمایش غیررقابتی ملی و بین‌الملل، ویژه بین‌الملل و ویژه کودک و نوجوان، بخش‌های مختلف نهمین دوره جشنواره فیلم۱۰۰ بودند. 

دوره دهم: ۱۲ تا ۱۴ اسفند ۱۳۹۴
دبیر: علی قربانی
تعداد آثار رسیده: ۱۶۸۷ فیلم
مکث: حضور فیلمساز معتبری چون مجیدی باعث افزایش توجهات به این رویداد شد و اعتبار مشارکت او باعث حضور سینماگران شناخته شده دیگری هم در قالب هیات داوران شد. افتتاحیه این جشنواره در سینما بهمن سنندج برگزار شد. 

دوره یازدهم: از ۴ تا ۶اسفند ۱۳۹۵
دبیر: علی قربانی
تعداد آثار رسیده: ۱۷۴۴فیلم 
مکث: این دوره از جشنواره با شعار سینمای اخلاق و سه محور موضوعی اخلاق و سبک زندگی، اخلاق و فرهنگ کار، اخلاق و اقتصاد مقاومتی در قالب بخش‌های مختلف مسابقه ملی و مسابقه بین‌الملل در سینما آزادی تهران برگزار شد. 

دوره دوازدهم: از ۸ تا ۱۰اسفند ۱۳۹۷
دبیر: علی قربانی
تعداد آثار رسیده: ۳۶۰۶فیلم 
مکث: اخلاق و سبک زندگی، موضوعات اصلی و محوری دوازدهمین جشنواره فیلم۱۰۰ بودند. میرکریمی که آن زمان دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر بود، در مراسم اختتامیه این دوره جشنواره فیلم۱۰۰ اعلام کرد آثاری که در دوره مسابقه دوره یازدهم و دوازدهم جشنواره فیلم۱۰۰ حضور داشتند می‌توانند برای شرکت در جشنواره جهانی فیلم فجر ثبت‌نام کنند.